Емтихан сұрақтары Мен-концепциясы
Эмпатияның когнитивті түрі
жүктеу/скачать 35,85 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- . Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актісінің құрылымы.
- Ерікті процестің негізгі кезеңдері
- Ерікті актінің құрылымы.
- Шешім қабылдау және таңдау мәселесі
- Тұлғаның өзін-өзі реттеу психологиясы (стресс- менеджмент)
| Эмпатияның когнитивті түрі. Бұл бақыланатын мазасыздану интеллект сипатындағы процестерге негізделеді: салыстыру, ұқсастық, қарсылық.
Эмпатияның предикативті түрі. Эмпатия, әңгімелесушінің аффекттік реакцияларын болжау қабілетіне негізделген Эмоцияны түсіну дегеніміз , мысалы, адамдар кейде бір бірімен ымдасып немесе мимика арқылы сөйлеседі . Эмоцияны түсінудің өзі адамның ой қабілетінің жоғары екенін ұқтырады. Эмпатия тұлғааралық қатынас яғни, бұлда мимика және ыммен сөйлесу деген мағына. Эмпатия арқылы адамдармен тілдесе білуде шеберлік. 10. Эмоцияны реттеудің әдістері мен механизмдері: эмоцияларды қайта қарастыру және эмоцияларды басу. Эмоцияны реттеу үшін мінез құлықты ретке келтіру кажет. Эмоциялар кейде бізге еркімізден тыс жағдайлар жасауға мәжбүрлейді. Мысалы адам ашуланғанда тез және дұрыс емес шешім қабылдауы мүмкін. Мұндай жағдайларда адам өзінің эмоцияларын іште сақтай білу қажет. Эмоцияларды реттеу үшін таза ауаменсеруендеп, мінез құлықты жөндеп, жаттығулар жасап тұру қажет деп ойлаймын. Эмоцияларды реттеу – бұл адамның эмоционалдық реакциялары мен жағдайларының қарқындылығы мен сапасын бір деңгейде күшейтетін, әлсірететін немесе ұстап тұратын психикалық процестердің кешені. Эмоцияны реттеуді заманауи зерттеушісі Стэнфорд ғалымы Джеймс Гросс эмоцияның реттелуі - реттеушілік күш-жігерді белгілі бір уақыт ішінде өрістету деп түсіндіреді. Эмоцияларды реттеуде З. Фрейд, А. Фрейд қорғаныс механизмдері ретінде қарастырса, А. Адлер, А. Бек, А. Эллис, Р. Бэндлер және Д. Гриндер жағымсыз эмоцияларды еңсерудің когнитивті әдістерін ұсынады. А. Лоуэн, К. Рудестам эмоцияны реттеу мен оны басқаруда денеге бағдарланған эмоциялық реакциялар арқылы және би-қозғалыс терапиясы негізінде тұжырымдайды. 11. . Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актісінің құрылымы. Ерік - бұл адамның мақсатты іс-әрекеттері мен істерін орындау барысында ішкі және сыртқы қиындықтарды жеңе білуінде көрінетін оның мінез-құлқы мен қызметін саналы түрде реттеу. Ойланып істелетін, алға мақсат қоюды қажет ететін, түрлі кедергілерді жеңе білуден көрінетін қимыл-қозғалыстарды психологияда ерік амалдары немесе ерік деп атайды. Ерік – іс-әрекеттің саналы реттелуіне негізделген психиканың ерекше формасы. «Мінезі бар адам», «мінезінің беріктігі» немесе «былжыр», «мінезсіз» деген тіркестерді естігенде, біз адамның бұл анықтамаларында мінездің ерік белгілері көрінетінін ескеруіміз керек. Еріктің міндеті - бұл біздің мінез-құлқымызды бақылау, біздің қызметімізді саналы түрде өзін-өзі реттеу. Ерік әрекеттері күрделілігімен ерекшеленеді. Адамдардың қимыл-әрекеттері екі топқа бөлінеді: еріксіз әрекеттер (түшкіру, жөтелу); ерікті әрекеттер - егер адам мақсатты айқын көріп, бірден іс-әрекетке көшсе, онда олар қарапайым ерікті әрекет туралы айтады. Ерікті процестің негізгі кезеңдері: 1) мотивацияның пайда болуы немесе мақсат қою; 2) талқылау кезеңі немесе мотивтер күресі (мақсатқа жету үшін әдістер мен тәсілдерді таңдау); 3) шешім қабылдау (мақсатқа сәйкес әрекеттерді таңдау); 4) қабылданған шешімді орындау. Адам шешім қабылдаған кезде, олар ерік-жігердің шешімділік сияқты ерекшелігі туралы айтады. Шешімді қабылдай алатын адамдар еш ауытқусыз шешімдерді тез арада қабылдайды, өйткені кез келген тартыну немесе шешімсіздік сәтсіз шешімге әкелуі мүмкін, немесе адам, ешқандай шешім қабылдамайды. Өздеріңіз білетіндей, өмірде кейінге қалдыру мүмкін емес жағдайлар болады, бірақ шешімділікті асығыстықпен, абайсыздықпен шатастырмау маңызды Ерікті актінің құрылымы. - Саналы мақсаттардың қойылуы (құмарлық, тілек, талпыныс); - Шешім қабылдау (мотивтер күресі, басқа талпыныстардың пайда болуы); - Жоспарлау және ұйымдастыру (тәсілдер мен құралдарды таңдау, орындаудың бірізділігін орнату, ішкі және сыртқы кедергілерді есепке алу), орындау. - Мотивтердің ішкі күресі еріктік акттің пайда болуы мен іске асу шарты ретінде көрінеді. Еріктің амал кезеңдері 1) Мақсат және оған жетуге ұмтылу (дайындық кезеңі) 2) Мақсатқа жету мүмкіншіліктерін түсіну (мақсат қою) 3) Ниет тілектердің пайда болуы 4) Ниеттер тартысы және оның біреуін қалау 5) Тоқтамға келу үшін мүмкіншіліктердің біреуін қалау 6) Тоқтамға келген шешімді орындау 12. Шешім қабылдау және таңдау мәселесі Шешім қабылдау — бұл мәселені түсінуді, адекватты мақсаттарды бекіту және осы мақсатты іске асыру үшін құралдарды таңдауды болжайтын күрделі ой процессі. Шешім қабылдауда адамның білімі, қызығушылығы, дүниетанымы корнис табады. Бұл процесстің маңызды ерекшелігін адамдар мен жағдайларға қарсы тұра алатын, күрделі, өзгермелі жағдайларда белгіленген мақсатты іске асыруды қолдап отыратын адамның еріктік мінезі құрайды. Қабылданатын шешімнің нәтижелік межелеушін таңдау да – күрделі, әрі жауапты кезең. Критерий (межелеуіш) дегеніміз, қабылданатын шешімнің әр түрлі варианттарының тиімділігін салыстыруға мүмкіндік беретін көрсеткіш немесе бірнеше көрсеткіш. Шешім қабылдау және таңдау мәселесі Шешім қабылдау процесінің интуитивтік, пайымдауға негізделген немесе тиімді сипаты болады. •Интуитивтік шешім – бұл бір нәрсенің дұрыстығын сезуге негізділген таңдау. Мұндайда шешім қабылдайтын адамдар әрбір балама варианттарға «келісу» және «қарсы болу» жағын қарастырып жатпайды. Мұны адамның өз таңдауы біледі. •Пайымдауға негізделген шешім – бұл білімге немесе жинақталған тәжірибеге негізделген таңдау. Бұрыңғы ұқсас жағдайларда не болғанын біліп, нақты жағдайда балама варианттардың нәтижесін болжалдау үшін білімін пайдаланады. Шешім қабылдау жұмысы аз дегенде үш негізгі құраушыдан тұрады: •Тұлғалық (нақты топтың қызығушылығын ескере отырып, шешім қабылдаушы басшының мақсаттары мен ұйым мақсататын салыстыру); •Рәсімдік (нақты мәселелердің ағымды жағдайын анықтау, алда болатынөзгерстер дәрежесін анықтау, сонымен қатар олардың қарым-қатынасының үзілуін жеңіп шығатын іс-•Технологиялық (нәтиже мен оның көрсеткішін анықтау, тәуекелге баруды болжау, ресурстарды іздеужәне т.б.) 13.Ерік және тұлға. Ерік әрекеттері: ерік – жоспарланған нәтиженің мәнін түсінуден адам белсенділігінің өзінен өзі іске қосылуына себепші психикалық үдеріс, ол белсенділік қарапайым және күрделі ерік әрекеттерімен көрініс беріп, орындалып жатады. 1. Қарапайым ерік әрекеттері – адам көзделген мақсатқа жету үшін ойланбастан іске кіріскенде, нені істейтіні түсінікті және қандай жолмен табысқа жететінін білгенде пайдаланады мақсат – әрекет – нәтиже бағасы 2. Күрделі ерік әрекеттерінің кезеңдері: •мақсатты пайымдау және оған ұмтылыс; •мақсатқа жетудің мүмкіндіктерін білу; •мүмкіндіктерді қолдаушы не оларды жоюшы сеп-түрткілердің пайда болуы; •сеп-түрткілер тайталасы және олардың арасынан қажеттісін таңдау; •мүмкіндіктердің бірін шешім ретінде қабылдау; •қабылданған шешімді іске асыру; •қабылданған шешім мен көзделген мақсат іске аспағанша, сыртқы кедергілерді, іс-әрекеттің өзіне тән қиыншылықтарды, басқа да әрқилы кесір жәйттерді табандылықпен жеңіп бару. қажеттік – ықтимал мақсат – сеп-түрткілер күресі – шешім қабылдау – орындау әрекеттері жүйесі – оларды бағалау және түзету – қорытынды әрекеттер – ақырғы нәтижелердің жинақты бағасы 14.Тұлғаның өзін-өзі реттеу психологиясы (стресс- менеджмент) Сыртқы әлеммен өзара әрекеттесу кезінде адам алдына қойылған мақсаттарға, қоршаған шындықтың жеке ерекшеліктері мен жағдайларына, онымен қарым-қатынас жасайтын адамдардың ерекшеліктеріне байланысты өз қызметін жүзеге асырудың әр түрлі тәсілдерін таңдау жағдайымен үнемі кездеседі. Таңдау жағдайында белгісіздіктің төмендеуі тек реттеудің көмегімен мүмкін болады, ал психологиялық реттеу жағдайында адамның өзі жағдайды зерттейтіні, өз қызметін өзі бағдарлайтыны, бақылап, түзететіндігі мағынасында өзін-өзі реттеу арқылы нәтижелерге жетеді. Стресс - бұл өмірде ғана емес, жұмыста да жиі кездесетін құбылыс. Көптеген тапсырмалар мен тапсырмалар, жоспарлар мен есептер, менеджмент талаптары, өз міндеттерін тиісті деңгейде орындау, байланысты проблемалар мен мазасыздықтар - бұл бізге әсер етуі мүмкін стресстік факторлар массивінің аз ғана бөлігі, және бұл мазасыздандырмайды. Сонымен бірге, бұл мәселе әлемдегі стресссіз өмір сүріп, жұмыс істегісі келетін қарапайым адамдарды ғана емес, көптеген басшыларды, HR менеджерлерін және басқа да мамандарды алаңдатады. Дәл осы себептен қазіргі кезде жұмыс орнындағы стрессті жеңу проблемасымен қатар жүретін «стрессті басқару» ұғымы қолданысқа енеді. Стресс - дененің күшті физикалық немесе психологиялық стресстің жалпы реакциясы. Бұл сонымен қатар дененің және адамның жүйке жүйесінің депрессиялық күйін білдіреді. Стрессті басқарудың үш негізгі стратегиясы бар: Стресстік факторларды болдырмау - бұл ең жылдам және қарапайым нұсқа, бірақ егер мүмкін емес болса немесе проблеманы қалдырғысы келмесе, ол қолданылмайды. Сонымен қатар, стресс факторларын толығымен жою мүмкін емес. Стресс факторларының өзгеруі - біз проблемаға әсер етуді қалайтын және қабілетті болған кезде және өзгеру процесіне белгілі бір ресурстарды жұмсауға дайын болған жағдайда; Стресс факторларына деген көзқарастың өзгеруі - ең үлкен психологиялық күш-жігерді қажет етеді. Стресс-менеджменттің негізі өмірлік мақсаттарды, құндылықтарды, көзқарастарды және мінез-құлық стереотиптерін білумен байланысты өте маңызды ішкі жұмыс болып табылады. Стрессті басқару сонымен қатар мақсат қою және уақытты басқару процестерімен тығыз байланысты. 15.Стресс – ағзаның тітіргендіргішке қайтаратын жауабы. Адамдар көбінесе стрессті ашуланғанда, аштықта, суықта, ыстықта, ауырғанда және жабайы жануарлармен күрескенде, олардан қашқанда алады. Бірақ жер бетінде тіршіліктің пайда болғанына мыңдаған, миллиондаған жылдар болса да адам ағзасының қиын және экстремальді жағдайларға жауап қайтаруы өзгермеген. Стресс биологиялық қабылдау және жауап қайтаруға бейімделген. Психологияда стрестің дамуының үш кезеңі жазылған: жүктеу/скачать 35,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|