Емтихан сұрақтары (теориялық сұрақтар)
жүктеу/скачать 1,34 Mb.
|
физиология сессия
| Бүйрек (почка). Құрсақ қуысында, жоғарғы бел омыртқаларының тұсында орналасқан. Бір-біріне бас жақтарымен жақын жатады. Оң бүйрек сол бүйрекке қарағанда 1-2 см төмен жатады. Бүйректер артқы жағынан диафрагмаға, белдің құрсақ қуысына, алдыңғы жағынан тоқ ішектің өрлеу және төмендеу бөліктерімен шектеледі. Бүйректің орналасуы жас және жыныс ерекшеліктеріне байланысты келеді. Әйелдерде төмендеу, жас нәрестеде одан да төменірек жамбас ішінде түсе жатады. Сыртқы пішіні бұршақ тәрізді, ересек адамдарда ұзындығы 12 см, ені 6 см, салмағы 120 грамға дейін жетеді.
Бүйректің іші біртекті құрылыста келген нефрондардан тұрады. Олардың жалпы саны 2 миллионға дейін жетеді. Осы нефрондар арқылы қаннан несеп бөлініп шығарылады. Нефрон құрылысына келетін болсақ, ол капилляр шумағын орап жатқан капсуладан басталады. Капсула мен капилляр шумағын бүйрек денешігі деп атайды. Капсула қос қабырғалы тостағанша тәрізді, оның капилляр шумағына тығыз байланысқан ішкі қабырғасы мен сыртқы қабырғасының арасында саңылау кеңістік жатады. Осы кеңістікте қаннан сүзіліп шыққан сұйықтық (алғашқы несеп) жиналады. Осы капсуланың түбінен басталатын прокимальды иректі түтікше арқылы ағып отырып, мыйлы қабатындағы ілгекті түтікшенің төмен түсер иініне, одан өрлеу иініне көтеріліп, бүйректің қыртыс затында жатқан дистальды иректі түтікшеге жалғасады. Бұл түтікшелер жинағыш түтікшелерге, ал жинағыш түтікшелер пирамида ұшына ашылады. Пирамиданың ұшындағы жинағыш түтікшелер ашылған жерін пирамида емізікшесі деп атайды, оның осы сүйірленіп келген жерін кіші тостағаншалар аузы кептеп жатады. Олар бір-бірімен бірігіп үлкен тостағаншалар, ал бұлар қосылып бүйрек түбегіне көшеді. Ол бүйрек қақпасынан төмен қарай түскен несепағарға жалғасады. Несепағар (мочеточник) -бүйрек пен қуықты байланыстыратын жұқа канал, ол арқылы несеп бүйректен қуыққа шығарылады. Несепағарлардың құрылымы мен функциялары зәр шығару жүйесінің қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді. Әр бүйректің өз несепағары бар, ол бүйрек жамбасынан шығып, қуыққа енеді. Әр несепағардың ұзындығы шамамен 30 см, диаметрі 4-тен 7 мм-ге дейін.несепағардың мөлшері уролития үшін өте маңызды. Көлемі 4 мм-ден асатын тастар қуыққа несеп ағынымен еркін шыға алмайды және бүйрек коликасының дамуына әкеледі. Несепағар: бүйрек жамбасынан іш және жамбас бөлігінің құрылымы несепағар төмен қарай, орта және кіші жамбас аймағына өтеді, онда ол қуыққа еніп, қабырғасын қиғаш бағытта теседі. Әрбір несепағарда іш және жамбас бөліктері ерекшеленеді. Несепағардың вентральды бөлігі үлкен бел бұлшықетінің алдыңғы жағында орналасқан. Адам ағзасындағы несепағардың қызметі Несепағарлардың негізгі міндеті - зәрді бүйрек жамбастарынан қуыққа тасымалдау. Бұл органның қабырғасында бұлшықет қабатының болуы оған ішкі қуыста ағып жатқан зәр түтігінің қысымымен енін үнемі өзгертуге мүмкіндік береді, нәтижесінде ол ішке "итеріледі". Өз кезегінде, несеп қайтып оралмайды, өйткені қуықтың ішіндегі несепағардың бір бөлігі клапан мен сақтандырғыш қызметін атқарады. жүктеу/скачать 1,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|