Тұздың өсімдікке әсерінің физиологиялық негіздері

Қазіргі кезде түздардың өсімдікке әсерінің физиологиялық негіздері туралы екі бағытты көзқарас пайда болды: 1) түздардың өсімдіктерге жағымсыз әсері сыртқы ерітіндінің осмостық қьісымына байланыстылығын уағыздайды; 2) өсімдіктердің заладдануы түздардьщ уытты әсеріне байланыстылығы туралы үсыныс. Б.П.Строгоновтың (1961) үйғаруынша топырақ ертіндісінің концентрациясы өте жоғары болған жағдайда өсімдіктердің суды сіңіруі нашарлап, топырақтың физиологиялық қүрғақтығы айқындала түседі. төмен болып, өсімдік тамыры топырак Р П 1 Т 1 U n r i p i u A U Л І Ш І І І Л І І Г т и п т т . 7 / « . . п _____ ______________________ ________ V. ерітіңдісінен «f -Ы Ш » ^ . . — • ' " ^ X — r— 1— x^r— I байқалмайды ---j “ г * A V V / V I I T 1 ^ 1 A 1 V оелгш затгар мөлшерінің және белгілі зат алмасу процесінің өзгеруіне f l n f t T T O I T L T / v r r T f \ n n n IT ■' байланысты бағаланады Ортаның түздылыгынан өсімдіктегі азотты қосындылардың алІП Г Т Т » П Г Л С л _ ____ _ ____ ст. Л . . . * байқалады онімдер, соның ішінде Акопян зерттеушілердің тәжірибелерінде (М.А.Тер-Каропетян - — Г ’- 1' осімдіктерде ------1------------? . . . f / w s y . * , » , u i w i x j i i , амин кышқылдарының молшері кобейіп, аргинин, пролин, триптофан, аспарагин байқалды өсімдіктердің биологиялық концентрациясына Мысалы, атбүршақтың жер үсті органдарында гүздардың өсерінен арпада — 9 амин ----------------------------------------------------------- и р і ( 14 амин қышқылының, күнбағыста қышқылының мөлшері кобейеді. Қьшіқылдарының кейбіреулері осімдікке жағымсыз эсер етеді. Мысалы, оксипролин, лейцин, изолейцин, аланин, тирозин қышқылдары темекі, бидай, жүгері тамырының осуін нашарлатады. «сімдік органында тирозин жэне фенилаланин қышқылдарының көоеюінен пайдаболатын меланиндер, түзды топырақта оскен осімдік мүшелерінде байқалатын некроз ауруының үдей түсуіне эсер етеді. исындаи жағдайда коп молшерде пайда болатын аргинин, лизин жэне глутамин қышқылдарынан тиісті ферментгердің өсерінен путресцин жэне кадаверин сияқты аральщ затгар пайда болады. Сонымен, түзданган қоректік ортада оскен осімдіктерде азотты затгар алмасуының озгеруінен біреулері қорганыштық қызмет атқаратын кеиоіреулері осімдік организміне уытты эсер ететін әртүрлі аоалык қосындылар пайда болады.