Эндокринология
Эндокриндік патологияны тапжылмай іздеу
жүктеу/скачать 17,53 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.2. ГОРМОНАЛЬДЫ ЗЕРТТЕУ
- Патогенез Ауру
| Эндокриндік патологияны тапжылмай іздеу. Жиі зат алмасуында
конституциональды ерекшеліктері бар, астениялық белгілері, вегетативті және алиментарлы бұзылыстары, дәрі дәрмектерді шектен тыс қабылдайтын, невроздар мен түрлі психикалық бұзылыстары бар адамдарда эндокринді сырқаттарды табандылықпен іздеу іске асады. Бұл жағдайды жүйесіз көптеген гормональды және аспаптық зерттеулерді жүргізу ушықтырады, мұндай науқастардың көпшілігінде, кейде негізгі сырқатпен патогенетикалық байланыспайтын, клиникалық мәні жоқ болмашы ауытқулар анықталады. 1.2. ГОРМОНАЛЬДЫ ЗЕРТТЕУ Тек анамнез немесе клиникалық көріністі талқылау негізінде ғана эндокринді ауруға күмән туса, науқасқа сәйкес гормональды зерттеу тағайындалады, нәтижесінде диагноз расталады немесе жоққа шығарылады.Жоғарыда көрсетілгендей, көп жағдайда гормональды зерттеу басты емес, тек диагнозды растайтын маңыздылыққа ие болады. Бірқатар эндокринді сырқаттарда диагноз қою барысында гормональды зерттеу тіпті қолданылмайды (қантсыз және қантты диабет), ал кей жағдайларда гормональды зерттеу тек биохимиялық көрсеткіштер кешенімен бірге анықталса ғана диагностикалық маңызды (гиперпаратиреоз кезінде қандағы кальций деңгейін анықтау). Гормональды зерттеу арқылы гормон өндірілуінің төмендегенін (бездің гипофункциясы) немесе жоғарылағанын (гиперфункция), болмаса қалыпты мөлшерде екенін анықтауға мүмкіндік береді (1.3 кесте). 1.3 кесте. Эндокринді аурулардың патогенезі
* Өте сирек, тіпті казуистикалық эндокринді аурулар ** Клиникалық маңызы жоқ зертханалық феномен Гормондарды анықтаудың клиникалық тәжірибеде жиі қолданылатыны – радиоиммунды әдістің түрлі модификациясы, сонымен қатар соңғы он жылдықта кең көлемде радиоактивті емес әдістер, соның ішінде иммунохемилюминисцентті әдіс қолданылады. Бірқатар заттарды анықтайтын химиялық зерттеу әдістері де өз мағынасын жоғалтқан жоқ (жиі бұл гормондардың метаболиттері мен оның жолашарлары). Эндокринді бездердің функционалдық жағдайын зерттеу мақсатында келесідей әдістемелерді қолданады: • гормонның бастапқы (базальды) деңгейін анықтау; •гормонның бөлінуінің циркадианды ырғағын ескере отырып, динамикада гормон деңгейін анықтау; • функционалды сынақтарды орындау жағдайында гормондардың деңгейін анықтау; • гормондар метаболиттерінің деңгейін анықтау. Клиникалық тәжірибеде жиі гормондардың базальды деңгейі анықталады. Қалыпты жағдайда қан таңертең ашқарынға (сағат 8–9-да) алынады, алайда тағам қабылдау тәртібі көптеген гормондардың бөлінуіне ешқандай ықпал етпейді. Кейбір эндокринді бездердің (қалқанша безі, қалқанша маңы бездері) базальды деңгейін анықтау жеткілікті болады. ТТГ және тиреоидты гормондардың деңгейі тәулік ішінде сәл ғана ауытқиды және басқа гормондармен салыстырғанда ішкі, сыртқы түрткілерге төзімдірек болады. Гормондардың базальды деңгейін анықтағанда сол гормонның қан арнасында бірнеше молекулярлы түрлерінің болуы айтарлықтай қиындықтар туғызады. Ең бірінші бұл мәселе паратгормонға байланысты (8 бөлімді қараңыз). Бірқатар гормондар қанда тасымалдаушы-ақуыздармен байланысқан күйде кездеседі. Қалыпты жағдайда байланыспаған бос, биологиялық белсенді гормонның деңгейі жалпы гормон (байланыспаған+байланысқан) деңгейімен салыстырғанда он, жүз есе төмен болады. Көп жағдайда бос, байланыспаған гормон деңгейін анықтаудың айтарлықтай диагностикалық маңызы бар. Бұл, гормонның жалпы деңгейіне оның тасымалдаушы-ақуыз синтезінің кез-келген уақытта өзгеруі әсер етуімен байланысты. Сонымен қатар, кейбір арнайы жағдайларда және дәрілік заттарды тағайындау барысында гормондардың тасымалдаушы-ақуыздармен байланысуы өзгеруі мүмкін, ол өз кезегінде жалпы гормон деңгейін анықтау нәтижелеріне әсер етеді. Бірқатар гормондардың деңгейіне тәуліктік динамика тән (циркадианды секреция ырғағы), бұл жағдайда жиі динамиканың клиникалық маңызы бар. Осы тұрғыда кортизол өндірілуінің динамикасы маңызды, әрі көрнекті (1.1 сурет). жүктеу/скачать 17,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|