Әр тарау есеп шығаруға қажетті теориялық кіріспеден басталады
жүктеу/скачать 2,14 Mb.
|
himiya-esepterin-shygharw-zholdary.-10-synyp
- Бұл бет үшін навигация:
- ІV Сабақты бекіту
- Үйге тапсырма
- 8 – сабақ Сабақтың тақырыбы: Органикалық реакциялардағы тотығу – тотықсыздану реакциялары Сабақтың мақсаты: Сaбақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі
- ІІ Үй тапсырмасын текскру ІІІ жаңа материалды меңгерту
- CH3COO + H2 = CH3 COOH
| 3 – мысал.
S + KClO3 + H2O = Cl2 +K2SO4 +H2SO4 S0 + 4H2O – 6e - = SO4 2- + 8H+ 5 2ClO3- + 12 H+ + 10 e - = Cl20 + 6H2O 3 ………………………………………………………. 5S0 +6 ClO3 - + 2H2O = 5SO4 2- + 3Cl2 0 + 4H+ 5S + 6KClO3 + 2H2O = 3Cl2 +3K2SO4 +2H2SO4 ІV Сабақты бекіту: 1.Тотығу – тотықсыздану реакцияларын иондық баланс әдісімен теңестіру қандай жағдайда қолданамыз? 2. Ерітінділердің ортасы қалай жіктеледі? 3. Төмендегі реакция теңдеуің иондық – электрондық әдістін көмегімен теңестір: P+HNO3+H2O=H3PO4+NO P+4H2O-5e-=PO33-+8H+ NO3-+4H++3e-=NO+2H2O 3P+12H2O+5NO-20H+=3PO43-424H++5NO+10H2O 3P+5HNO3+2H2O=3H3PO4+5NO 4. Төмендегі реакция теңдеуің иондық – электрондық әдістін көмегімен теңестір: 2KCrO2+8KOH+3Br2=2K2CrO4+6KBr+4H2O CrO 2-+4OH-+-3e-=CrO4 2-+2H2O Br2+2e-=2Br 2CrO 2- +8OH-+3Br2=2CrO42-+6Br-+4H2O Үйге тапсырма: 1.Төмендегі реакция теңдеуің иондық – электрондық әдістін көмегімен теңестір: H2S+Cl2+H2O=H2SO4+HCl 2.Төмендегі реакция теңдеуің иондық – электрондық әдістін көмегімен теңестір: HNO3+H2S=NO+S+H2O 8 – сабақ Сабақтың тақырыбы: Органикалық реакциялардағы тотығу – тотықсыздану реакциялары Сабақтың мақсаты: Сaбақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі ІІ Үй тапсырмасын текскру ІІІ жаңа материалды меңгерту Мұндай реакцияларды тотығу-тотықсыздану реакциялары деп атайтыны белгілі. Реакция кезінде тотықсыздандырғыш атом электронын тотықтырғыш атомға беріп, біріншісі тотығып, екіншісі тотықсызданады. Электрондық баланс әдісі арқылы тотығу дәрежесіне сүйеніп, шартты түрде берген және алған электрондар санын есептеу арқылы теңдеуді оңай теңестіруге болады. Мысалы, альдегидтерді сутекпен тотықсыздандыру. CH3COO + H2 = CH3 COOH Өздерің көріп отырғандай, органикалық заттар құрамындағы тотығу-тотықсыздануға қатысқан атомды молекуланың функционалдық тобына жататын бөлігінен іздеу орынды. Сонда сірке альдегидіндегі альдегидтік топтың спиртке айналуы үшін ондағы көміртек атомы 2 электрон қосып алады. Әдетте, органикалық химияда электрондар қосып алуға ынталы тотықтырғыш бөлшекті (молекула, ион) электрофильді реагенттер, ал керісінше, электрондарды бөліп беруге дайындарын нуклеофилъді реагенттер деп жалпы атаумен атайды. Органикалық қосылыстардағы байланыстардың полюстігі тым аз болатындықтан, оның құрамындағы атомдардың шартты түрдегі оң не теріс тотығу дәрежесін табу кейде қиынға түседі. Мұндай жағдайда реакцияға қатысқан тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыш атомдарды іздеп жатпай-ақ бастапқы реагенттің молекуласын ақырғы өнімге айналдыру үшін қажетті оттек атомының санын есептеу арқылы теңестіреді. Мысалы, этанолды калий перманганатымен тотықтырып, сірке қышқылына айналдырғанда (біздің теңдеуде СН3СООК), бастапқы реагентке С2Н5ОН бір ғана оттек атомы қосылып, екі сутек атомы бөлініп кететінін байқау оңай. Ал 2 сутек атомын байланыстыру үшін тағы да бір оттек атомы қажет болатынын ескерсек, әрбір этанол молекуласы тотығу үшін 2 оттек атомы керек болатыны айқын. Бұл тотықсыздандырғыштың 4 электрон бөліп, 2 оттек атомын байланыстыратынын көрсетеді. Ал калий перманганаты КМnO4 тотықсызданып, марганец диоксидіне МnO2 айналғанда өзіне үш электрон қосып алатынын ескерсек, тотықсыздандырғыштың молекуласының алдында 3, тотықтырғыштың молекуласының алдында 4 коэффициенттерінің қайдан келгенін түсінетін боласыңдар: ЗС2Н5О H+ 4КМnO4 = ЗСН3СООH+ 4МnO2+ КОН + 4Н20 С2Н5О H+ Н20 = СН3СООH + H + МnO4 + Н20 = МnO2 + OH - Дәл осылайша глюкозаны С6Н12О6 қышқыл ортада калий перманганатымен тотықтыру реакциясын теңестіру үшін глюкозаның әрбір молекуласына 12 атом оттек қажет екенін, ол 24 электрон берумен парапар болатынын, сол сияқты марганец атомы қышқыл ортада Мn+2-ге дейін тотықсызданатынын ескеріп, 24 және 5 деген коэффициентті тауып пайдаланамыз: 0 +7 +4 +2 +6 С6Н12О6 + КМnO4 + H2SO4= CO2+ MnSO4+ K2SO4+ Н2O 6 C 0 – 24 e = 6C +4 5 Mn +7 +5e= Mn +2 24 30C 0 + 24Mn +7 = 30C +4 +24 Mn +2 5С6Н12О6 + 24КМnO4 + 36H2SO4= 30CO2+ 24MnSO4+ 12K2SO4+ 66Н2O C 2H5OH + Na2Cr2O7 + H2SO4 = CH3COOH + Cr2(SO4)3 +Na2SO4 + H2O C2H5OH + H2O -4e = CH3COOH +4H+ 6 3 Cr2O7 + 14H+ +6e=2Cr3+ + 7 H2O 4 2 жүктеу/скачать 2,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|