Қорытынды: NaCl + HOH ========
Na2CO3 + HOH ======== NаНСО3 + NaOН
NаНСО3 + НOН ======== Н2СО3 + NaOН
Al2(SO4)3+ НOН ======== AlOНSO4
H+ = OH- - бейтарап орта;
H+ < OH- - сілтілік орта;
H+ > OH- - қышқылдық орта
1887жылыАррениусс ұсынған ЭДТ қышқыл, негіз, тұздардың табиғатын
олардың диссоциациялану константасын тәжірибе жүзінде анықтайды.
Бренстед теориясы бойынша, қышқылдар мен негіздердің қасиеттерін берген немесе қосып алған протонның санымен анықтайды .Бірақ бұл теориялар қорытындыланған теорияларға бағынады.Егер жай, бір элементтен тұратын қышқыл мен негіздің күшін анықтау қиын емес.Металл атомы электронды беретіндіктен–негіз,негіздің күшін оның атомының иондық потенциалымен анықтайды.Бейметалл атомдары электронды қосып алады,сондықтан олардың күшін электронды тартқыштық шамасымен анықтайды.Бұл шамалар бойынша сілтілік металдардың негізділігі бірінші топта литиден цезиге қарай артады;бұл оладың тотықсыздандырғыш қасиетінің өсуімен сәйкес келеді, 7 топтың галогендерінңің қышқылдық қасиеті фтордан йодқа қарай кемиді,бұл олардың тотықтырғыш қасиетінің төмендеуіне сәйкес келеді.Неғұрлым қышқыл мен негіздің қасиеті күшті болса,соғұрлым олар өзара белсендірек әрекеттеседі де, байланыс түзеді
Мысалы:
2Cs + F2 ==2CsF
Ca+ Cl2 ==CaCl2
Катиондар мен аниондардың күшін анықтау үшін иондық потенциал шамасын пайдаланамыз.Ол зарядталған бөлшектің зарядының,бөлшек радиусының шамасына қатынасына тең.
U==Z / r
Бұл теңдеуден көріп отырғандай, қышқыл-катиондардың қышқылдық қасиеті, заряд шамасының өсуімен артады.Мысалы: хлорид, сульфид, нитрид.Күрделі аниондар үшінде солдан оңға қарай артады: нитрат, карбонат, фосфат.Егерде зарядтары бірдей болса, күштері радиустың өзгеруімен анықталады.Ионның радиусының кемуімен қышқыл мен негіздің қасиеті артадыМысалы.: калий, натрий, литий иондары.
Усанович теориясы бойынша, сутекті қышқылдар молекуласында катион заряды- сутек-протонның +1-ге тең, соған қарамастан қышқылдық қасиетке ие, сондықтан протонның радиусы өте кішкентай шама,оның иондық потенциалы анионның потенциалына қарағанда әлдеқайда кіші болады. Мысалы:
Су күкірт қышқылының ангидридімен әрекеттескенде ,су анионды беріп негіз болады,ал күкірт оксиді,анионды қосып алып қышқыл болады: H2O + SO3 == H2SO4 негіз қышқыл тұз
Бірінші жағдай: Әлсіз қышқыл мен күшті негіздің әрекеттесуінен түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:
Na2CO3 + HOH ======== NаНСО3 + NaOН
NаНСО3 + НOН ======== Н2СО3 + NaOН
Na + гидролизге тек күшті негіз CO3 қатысады
CO3+ HOH ======== НСО3 + OН
НCO3+ HOH =======Н2О +СО2 + OН
Екінші жағдай: Әлсіз негіз бен күшті қышқылдың негіздің әрекеттесуінен түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:
Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдың немесе күшті негіз анионы мен күшті қышқылдың катионынан түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:
Қышқыл Zn судың ОН иондарын байланыстырады,нәтижесінде сутек катиондары жиналады,сондықтан реакция қышқылдық ортаны көрсетеді.
Үшінші жағдай: Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздың сумен әрекеттесуінде екі ионда сумен әрекеттесіп, гидролиз қайтымсыз болады, себебі тұз толығымен ыдырайды. Cr2S3 + 3H2O----------2Cr (OH)3 +H 2S.