Ерте жастағы балалардың Әлеуметтік дағдылары мен ӛзін-ӛзі ҥйрету дағдыларын

13 
 
 
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ 
ОЙЫНДА ӚЗАРА ӘРЕКЕТ ПРОЦЕСІНДЕ ӘЛЕУМЕТТЕНУІ 
Мектеп жасына дейінгі балаларды әлеуметтендіру, негізінен, ойын 
арқылы жүзеге асырылады. 
Ойын-ересектермен әр түрлі іс-қимылдарға, қарым-қатынас тәсілдері 
мен құралдарына үйрету мақсатында қолданылатын балалар іс-әрекетінің бір 
түрі.
Ойын барысында мектеп жасына дейінгі балалар әртүрлі әлеуметтік 
рӛлдерді, қоғамдағы тәртіп ережелері мен нормаларын меңгереді. 
Ерте жастағы балалардың ойындарын басқарудың негізгі міндеттері: 
1. Ойын жаттығулары негізінде әлеуметтік дағдылар мен дағдыларды 
дамыту және байыту. 
2. Ойын сюжеттерін дамыту және байыту. 
3. Балалардың жанында, содан кейін бірге ойнай білуін қалыптастыру 
болып табылады. 
Балалардың ойындарын басқарудағы негізгі тәсілдерінің бірі-
тәрбиешінің олардың ойындарына қатысуы. Тәрбиешімен бірлескен ойын 
балалардың іс-әрекетінің мақсаттылығы мен мазмұндылығына ықпал етеді. 
Ойын әдістері мен формалары ерте жастағы балалармен жұмыс 
жасауда аса маңызды және тиімді. Ойын арқылы бала қоршаған ортаны, 
әлеуметтік қарым-қатынасты таниды және басқа адамдармен қарым-қатынас 
жасаудың ӛзіндік тәжірибесін меңгереді. 
Ойын эмоционалдық шиеленісті жоюға мүмкіндік береді және баланы 
құрдастарымен қарым-қатынас жасауға қызықтырады. Ойыннан ләззат алып, 
ол психологиялық жайлылыққа қол жеткізеді. 
Режимдік сәттерге әртүрлі дидактикалық жаттығуларды, қызықты 
ойындарды, сюжеттік-рӛлдік ойындарды, әлеуметтік бағыттағы серуендерді 
енгізу балаларда әлеуметтік-коммуникативтік даму процесінде бастапқы 
әлеуметтік дағдыларды табысты бекіту және жетілдіру үшін жағдай жасайды. 
Тәрбиеші балаларды ортақ заттармен және әрекеттермен біріктіретін 
ойын жағдайларын жасайды. Алдымен бұл салыстырмалы қарапайым 
жағдайлар. Мысалы, екі балаға ірі кірпіштен жол салып, қуыршақтарды бір-
біріне қонаққа апаруды ұсынады.
Бала ойнай отырып, материалдың түстерін, пішінін, қасиеттерін 
зерттейді, ӛсімдіктер мен жануарларды зерттейді. Ойын барысында бала 
қиындықтарды жеңуге үйренеді, қоршаған ортаны танып, жағдайдан шығуды 
іздейді.
Ойыншық-баланың ӛмірінің алғашқы күнінен бастап ӛзгермейтін 
серігі. Бала үшін ойыншық кӛңілді, кӛңіл кӛтеру, қуаныш және қоршаған 
ортамен танудың маңызды құралы болып табылады. 

14 
Кӛптеген ойындарда қыздар қуыршақты пайдаланады, ол сол уақытта 
олар үшін қарым-қатынаста тамаша серіктес болып табылады, онымен 
сӛйлесуге, қамқорлық, қуаныш, қайғы бӛлісуге болады. 
Ол қуыршақпен әртүрлі мінез-құлық түрлерін ұтады және оларды 
бағалайды. Осының арқасында оның санасында эмоциялық және моральдық 
идентификация, моральдық бағалар пайда болады, эмоциялық күйзелістер 
дамиды, моральдық қасиеттер қалыптасады. 
Ойыншықтардың ӛздері оны әртүрлі ойын әрекеттеріне итермелейді. 
Екі жасар бала ұзақ ойнай алады, қызықты, ойын әлдеқайда дербес және 
мазмұнды болады. 
Бала екі жастан бастап сюжеттік ойыншықтармен ойнауға деген 
қызығушылығы артып келеді, ол ересектердің іс-әрекеттеріне қуана 
еліктейді, кейбір ойын эпизодтарын ӛз бетінше ойнай алады. 
Сонымен қатар, осы жастағы баланың дербес ойыны қысқа мерзімді, 
ойын әрекеттері жүйесіз, олардың реті кездейсоқ, ол баланың кӛру алаңына 
түсетін ойыншықтарға байланысты. 
Міне, ол шыныаяқ кӛрді - және одан қуыршақты әндетіп, тарақты 
кӛрдім - ол ӛзін-ӛзі, содан кейін қуыршақты және т.б. шашты қабылдайды.
Ол балаға сюжетті дамытуға кӛмектеседі, ойын әрекеттерін қалай 
түрлендіруге болатынын, ойынды мазмұнды, қызықты етуге кӛмектеседі. 
Міне, ол шыныаяқ кӛрді және одан қуыршаққа су бере бастайды, 
тарақты кӛрді – онымен біресе ӛзінің шашын, біресе қуыршақтың шашын 
тарай бастайды және т.б. Ол балаға сюжетті дамытуға кӛмектеседі, ойын 
әрекеттерін қалай түрлендіруге болатынын, ойынды мазмұнды, қызықты 
етуге кӛмектеседі 
Сондықтан, ойынның осы кезеңінде ересек адамның рӛлі зор. Ол 
балаға сюжетті дамытуға кӛмектеседі, ойын әрекеттерін қалай түрлендіруге 
болатынын, ойынды мазмұнды, қызықты етуге кӛмектеседі. 
Сюжеттік ойынды дамыту үшін қолайлы жағдай баланың үш жасқа 
келген кезінде жетіледі. Енді оған ересек адамның үнемі қатысуы қажет емес: 
ойыншықтар оны әртүрлі ойын әрекеттеріне итермелейді. 
Ерте жаста балада біртіндеп ойында рӛлде ойнау және оған ойыншық 
кейіпкерлерді беру қабілеті дамиды. 
Әлеуметтік дағдыларды меңгеру нәтижесінде балалар: 
ересектердің ойнау, бірлескен ойындарға қатысу ұсынысына 
эмоционалды жауап беру; 
ойын ӛзара іс-қимылының қарапайым ережелерін сақтау (асығыс емес, 
ӛз кезегін күту, ойыншықтармен бӛлісу); 
ойында ойыншықтарды олардың мақсатына сәйкес пайдалану;
ересектерге еліктеу, оның сӛйлеу нұсқауы бойынша ойында әрекет ету; 
басқа балалармен қатар және бірге ойнау; 
Ойынды бастау;
ӛз ойын таңдауларын кӛрсету; 

15 
ойын ережелерін сақтай отырып әрекет ету. 
Осылайша, ойын-бұл шығу тегі мен мазмұны бойынша әлеуметтік 
құбылыс, балалар қоғамда әлеуметтік мінез-құлық тәжірибесіне ие болады. 

жүктеу/скачать 0,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: