Ғылымға дейінгі кезең, ойлау кезінде адамдар оларды шақыратын идеялар мен қарапайым сөздерді қолданғанда,
атаулары прото-терминдер болып табылатын арнайы өкілдіктермен жұмыс жасайтын протеологиялық ғылыми кезең (ерте, алғашқы ғылыми)
ұғымдар мен терминдермен жұмыс жасаудың ғылыми кезеңі.
Әр түрлі хронологиялық дәуірлермен байланыстырылған сәйкес концептуалды жүйелерді жобалау құралы ретінде қызмет ететін терминологиялардың синхрондалған бөлімдерін салыстыру кезінде әлем картинасының нақты концептуалды фрагментінің даму қарқынын, оның сандық және сапалық тарихи өзгерістерін, жекелеген ғылыми пәндердің мамандануы мен фрезерлеу кезеңдерін анықтауға болады. Бұл ғылыми ойдың дамуын жеделдетудің себептері мен жағдайларын анықтауға бағытталған ғылыми зерттеулер үшін сенімді негіз бола алады. Бұл сонымен қатар тарихи жағдайлар мен мәдени даму тенденцияларын қайта құруға мүмкіндік береді. Сондықтан антрополингвистика эпистемология, антропология, ғылым туралы ғылым, даму психологиясы, әлеуметтік психология, этнолингвистика және лингвокультурология сияқты ғылымдармен байланысты.
Тіл және мәдениет
Тіл – мәдениеттің өмір сүру формасы болса, мәдениет – оның ішкі мазмұны.
Қазіргі тіл біліміндегі зерттеулерде қарастырылып жүрген жаңа бағыттың бірі тіл мен мәдениет байланысына арналған. Көптеген зерттеу еңбектерінде тілдегі ұлттық танымды, ұлттық рухты, ұлттық құндылықтарды дамытуға бағытталған жұмыстар сөз болып келеді.
Бірқатар зерттеушілер тіл – мәдениетті танытушы құрал ғана емес, тілдің бойында оның (мәдениеттің) арқауын құрап, негізін қалайтын ұлттық рухтың ізін айқындап тұратын ұлы күш. Ұлттық мәдениеттің тірегі тілде. Қазақ халқының этностық, ұлттық мәдениеті, негізінен тілде көрініс тапқан. Осы орайда тіл – ұлттық болмысымен қалыптасқан төл мәдениетіміз сақталған негізгі көздердің бірі екенін айтады.
Біздіңше, сонымен қатар тіл – мәдени мұраларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп отырушы құрал. Тілші-ғалым Ә.Қайдар: «Кез келген тілдің қоғамда өзара байланысты үш түрлі қызметі бар. Оның басты қызметі – коммуникативтік, яғни қоғам мүшелерінің өзара қарым-қатынас жасап, бір-бірін түсінуі, пікір алысуы үшін қажетті қызметі. Оның екінші қызметі – көркем шығарма тіліне тән, адам баласына образ арқылы ерекше әсер ететін, ләззат сыйлайтын эстетикалық қызметі. Тілдің бұл қызметі, әрине қаламгердің шеберлігіне, сөз саптау мәдениетіне тікелей байланысты. Ал тілдің үшінші бір қызметі, ғылыми терминмен айтқанда аккумулятивті қызметі деп аталады. Ол – тілдің ғасырлар бойы дүниеге келіп, қалыптасқан барлық сөз байлығын өз бойына жиып, сөйтіп оны келешек ұрпаққа асыл мұра ретінде түгел жеткізіп отыратын қасиеті
