"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ЭСПАРЦЕТ ӨСІМДІГІНІҢ ТҰЗҒА ТӨЗІМДІ РЕГЕНЕРАНТТАРЫН АЛУ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ЭСПАРЦЕТ ӨСІМДІГІНІҢ ТҰЗҒА ТӨЗІМДІ РЕГЕНЕРАНТТАРЫН АЛУ Бекбаева Г.К. əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті gulim.bekbaeva1996@gmail.com Қазақстандағы ауыл шаруашылық өнімінің деңгейін шектеуші факторлардың ең маңыздысы ауыл шаруашылыққа маңызды əсерлердің тұздалуы болып табылады.Тұздардың токсикалық əсері мен тұзға тұрақтылығының клеткалық механизмдерін зерттеу үшін клеткалық дақылдарды пайдалануды ұсынады. Қазіргі күнде клеткалық селекция бойынша тұздануға төзімділігі ауыл шаруашылық дақылдары клеткалық деңгейінде алынуда. Клеткалық селекцияның өсімдік дақылдарын жақсартуда, соның ішіндегі сыртқы əсерлерге тұрақтылығының жоғарлауы үшін басты кедергі болып тұрақтылықтың клеткалық жəне молекулалық генетикалық негізінің толық зерттелмеуі болып отыр. Ерекше маңызға ие сыртқы стресс кезінде гендер экпрессиясының стресстік индукциялануы белоктар жəне оларды кодтайтын гендерді зерттеуге бағытталған нəтижелерге ие болып жатыр. Эспарцет мал шаруашылығы мен ауыл шаруашылығында қоректік базаны кушейтуде атқаратын рөлі бойынша жылдық дақылдардың арасында бірінші орынды иеленді. Оның аудан бірлігінен белок жинаудың көлемі бойынша тең келетіні жоқ. Сонымен қатар дақылдық шөп шабу мен жайылымдарды жасауға құнды компонент болып есептеледі. Классикалық селекция əдістерімен эспарцеттің жоғары өнімділігі құрғақшылыққа тұрақты жəне суыққа төзімді сорттары шығарылды. Эспарцеттің пішінді сіңіретін протеиннің құрамы бойынша қоректіктің 1 кг-на 116 г протеин жəне 1 қоректік бірлікке 236 г болатын люцернаға жақын. Сонымен бірге қоректік құндылығы бойынша эспарцет люцернаға қарағанда аздап жақсы. Эспарцет тұқымының Onobrychis Adans туысы мен Hedysarum туысы белгілі. Зерттеулер көрсеткендей 0,5-1% хлорлы сульфидті тұздарды эспарцет тұқымына сеуіп еккенде, оның өсуі тежелген жəне энергияны пайдалануы бақылаумен салыстырғанда 2-3 есе төмендеген. Эспарцет тұзға төзімсіз, сондықтан оның тұқымының өсуі баяулайды. Тұзға төзімді эспарцет өсімдіктерін алу үшін дəстүрлі селекциялық əдістерімен қатар индуцирленген мутагенезбен сұрыптау əдістеріне негізделген клеткалық селекция биотехнологиялық əдісті жиі пайдаланады. Бұл зерттеу жұмысында тұзға төзімді клеткалық линияларын алу үшін эспарцеттің асептикалық өскіндері пайдаланылды. Эспарцет тұқымдарының өсімділігін арттыру мақсатында гормоналдық өңдеуі (ИСҚ 2 мг/л + БАП 1 мг/л) жүргізілді. In vitro жағдайында өңделген тұқымдардан гормонсыз 192 MS ортада асептикалық өскіндер алынды. Каллус ұлпасынан клеткалық линияларды алу үшін эксплант ретінде асептикалық өскіндердің жапырақ пен тамыр бөліктері MS ортаның 2 вариантында (2 мг/л БАП + 1 мг/л ИМҚ жəне 2 мг/л ИМҚ + 1 мг/л БАП) өсірілді. Ғылыми жетекшісі: к.б.н., доцент Турашева С.К. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|