Жұмыстың бастапқы кезеңінде аутизм бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы дамыту бағдарламасы

2 Жұмыстың бастапқы кезеңінде аутизм бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы дамыту бағдарламасы

Бағдарламаның мақсаты-аутизмі бар баламен байланыс орнату және өзара әрекеттесудің бастапқы формалары.

• 
  баланы психологқа және сабақ жағдайларына бейімдеу;
  
• 
  эмоционалды-ойын байланысын, жеке формаларды, оның мінез- құлқына еліктеу және оның іс-әрекетіне қосылу арқылы өзара әрекеттесу тәсілдерін құру;
  
• 
  ересек адамның еліктеуі мен іс-әрекетін ынталандыру, ересектермен бірлескен іс-әрекеттің алғышарттарын қалыптастыру;
  
• 
  сенсорлық және эмоционалды ыңғайсыздықты жұмсарту;
  
• 
  психофизикалық тонустың жоғарылауы, психикалық сарқылу мен қанықтылықтың төмендеуі;
  
• 
  проблемалық мінез-құлықты азайту немесе жеңу. психологиялық жұмыстың әдістері мен тәсілдері.
  

1. 
   Баланың мінез-құлқына еліктеу. еліктеуші мінез-құлықты қабылдаудың әдістемелік негізі аутизмі бар балалардың отбасыларына көмектесуге арналған Son-Rise бағдарламасы шеңберінде Б.кауфман мен с. кауфман ұсынған әдіс болды [10].
   

2. 
   психолог м.е. Баймуханова ұсынған және әзірлеген мінез- құлықтың артта қалған еліктеуі [13]. әдістің мәні мынада, белгілі бір кезеңнен кейін тікелей еліктеуден кейін психолог зейнетке шығады. Ол баланың қимылдарын, әрекеттерін, дыбыстарын дәл қайталайды, бірақ ба- ладан кейін бірден емес, белгілі бір уақыттан кейін, яғни ересек баланың барлық стереотиптерін баланың бір сәттік мінез-құлқына қарамастан орын- дайды.
   

3. 
   сенсорлық интеграция теориясының авторы Дж.айрес және басқа
   

4. 
   Даму әдісі прелингвистикалық дағдыларын мелье (Prelinguistic Milieu Teaching (PMT: Yoder and Warren, 1998) [12,12]. рMT бағдарламасы аясында баламен жұмыс істеудің негізгі стратегиялары:
   

• 
  баланы ұстану, оның іс-әрекеттері мен ойынына қосылу, баланы риясыз ойынға тарту, балаға қол жетімді қарым-қатынасты біртіндеп арттыру;
  
• 
  ішінара құрылымдалған іс-әрекет барысында шешуді талап ететін жаңа міндеттерді біртіндеп енгізу; коммуникативтік әрекеттерді ұлғайту үшін проблемалық жағдайлар жасау; пәндік ойындар мен әлеуметтік өзара іс- қимылға бағытталған ойындарды пайдалану.
  
• 
  белгілі бір жоспарға сәйкес дағдыларды мақсатты оқытуды көздейтін құрылымдық қызмет.
  

5. 
   О. с. никольская, е. р. Баенская және м. м. либринг жасаған эмоционалды-деңгейлік терапия және эмоционалды-семантикалық түсініктеме әдісі [8,44,45]. Баламен байланыс орнату жақын жерде селқос қатысудан, баланың іс-әрекеттеріне еліктеуден және мұқият түсіндіруден, оның назарын және қызығушылығын ересек адаммен жағымды және бірлескен сенсорлық және басқа ойындарға біртіндеп тартуға байланысты. Баланың стереотиптерін мағыналы ойын мен іс-әрекетке біртіндеп өзгерту, оларға әлеуметтік мағына беру бойынша жұмыс жүргізілуде. Баланы эмоци- оналды тәжірибеге енгізу және не болып жатқанын түсіну баламен бірлескен ойынмен бірге жүретін психологтың сөйлеу түсініктемесі арқылы жүреді.
   

• 
  шартты түрде тиісті жабдығы бар аймақтарға бөлінген үлкен бөлме (кемінде 20 ш.м.). Бөлмеде баланың назарын аударатын немесе алаңдататын ештеңе болмауы керек, қажет болған жағдайда алынып тасталуы мүмкін ар- найы таңдалған заттар мен ойыншықтардан басқа;
  
• 
  балаға ұнайтын жұптасқан заттар мен ойыншықтардың болуы: 2 бірдей зырылдауық, машина, доп, арқан және т. б.;