Ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы
Жеңіл және орташа аутизмдік бұзылымдары бар балалар
жүктеу/скачать 356,64 Kb.
|
autizmkaz
Жеңіл және орташа аутизмдік бұзылымдары бар балаларжеңіл және орташа аутизмдік бұзылымдары бар балалар тобында бірнеше шағын топтарды да ажыратуға болады. Бірінші шағын топқа орташа бұзылымдары бар балалар кіреді, олардың ерекшеліктері никольская О.с. психологиялық жіктеудің бірінші және екінші топтарының сипаттамалары- на сәйкес келеді, бірақ олар дамудағы жақсы оң қарқынмен және көмекке сезімталдықпен ерекшеленеді [8, 40]. Диагностикалық және ақпараттық жұмыс барысында психолог бұл балалардың аутизмнің ауыр бұзылымдары бар балалардан ерекшеленетін сипаттамаларын анықтай алады. жалпы алғанда басқалармен қарым-қатынастан аулақ болуды көрсететін бірінші топтағы балалар мезгіл-мезгіл дене байланысын бастай алады: жақындарын құшақтай алады, бірақ эмоционалды өзара әрекеттесусіз және қысқа мерзімде: бала, әдетте, ересек адам оны қарым қатынасты жалғастыруға немесе кеңейтуге тырысқанда, мөлшерлеп байланысын тоқтатады. Бұл балалар, егер олар қызығушылық танытса және жеке сөздер мен тіпті сөз тіркестерін айтса, сөйлеу түсінігін анықтай ала- ды, бірақ негізінен аутостимуляция және артта қалған эхолалия ретінде коммуникативті бағдарланбайды (басқалардың сөйлеуінен естіген сөздердің қайталануы, жарнама және т.б.). Эмоционалды түрде боялған ауызша өтініштерді орындау эпизодтары болуы мүмкін ("мүмкін емес!", "тиіспе!") немесе бала үшін маңызды өтініштер ("жеуге барамыз!""жүр!»). сондай-ақ, балалар ересек адамға бағытталған және аффективті маңызды жағдайларда олардың қажеттіліктері мен тілектерін білдіретін сөздерді қолдана алады: "бер!", "кет!» [8, 40]. сондай-ақ, олар практикалық тапсырмаларды орындауда (лайнерлері бар тақталармен, пішін қораптарымен әрекеттерде) смартфондармен, ком- пьютерлермен әрекеттерде тез тапқырлық пен жақсы көрнекі есте сақтау қабілеттерін көрсете алады. аутизмдік бұзылымдары бар екінші шағын топтағы балаларда теріс және барлық жаңа нәрселерге белсенді қарсылық аз көрінеді. Қалыптасқан стерео- типтер мен рәсімдердің біртіндеп өзгеруі және кеңеюі баланың бейімделуіне және мінез-құлықтың бұзылуына әкелмейді, бірақ ұсынылған ойындарға деген қызығушылықтың пайда болуына ықпал етеді. Бала стереотиптерді сақтай отырып, аз қалыптасады және оның тәжірибесінде жаңа және бейта- ныс адамның пайда болуына төзімді болады. сіз онымен келісе аласыз, бір нәрсені түсіндіре аласыз, оған оқиғалар мен әрекеттердің басқа нұсқаларын ұсына аласыз. Ол ең күрделі стереотиптерді төмендетуі немесе жоғалтуы мүмкін, қорқыныш азаяды. Бала енді анасынан ажыраған кезде әбігерлік көрсетпейді, балаларға қызығушылық таныта бастайды, олардың ойынын бақылайды және оған қатысады [8, 40]. Бұл балалар өздерінің қажеттіліктерін білдіру үшін сөйлеуді қолдана алады, бірақ олардың сөйлеу дамуы ерекше: балалар, ең алдымен, сөйлеу қалпын үйренеді, оларды белгілі бір жағдайға қатаң байланыстырады және оларды әрқашан стереотиптік түрде қолданады. Эхолалия, инфинитивтегі, екінші немесе үшінші тұлғадағы тіркестер, тілектер мен қажеттіліктерді білдіру үшін қолданылатын сөйлеу қалыптары тән. Дарындылық көбінесе жеке психикалық функциялар мен дағдыларды да- мытуда көрінеді: ерекше есте сақтау, музыкалық есту, оқу дағдыларын ерте игеру, санау операциялары, алфавиттер және әртүрлі тілдердің сөздіктері және т. б. Үшінші кіші топқа жеңіл аутистік бұзылулары бар балалар кіреді, олар енді бұзылулармен емес, байланыстарды бастау және тиімді әлеуметтік өзара әрекеттесу қиындықтарымен көрінеді. Қарым-қатынас пен өзара әрекеттесудің әртүрлі аспектілерін түсінудегі қиындықтар, икемсіз мінез- құлық бұл балалардың әртүрлі әлеуметтік жағдайларда сәтті жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. сондықтан кәсіпқорлардың қолдауы мен көмегінсіз әлеуметтік қарым-қатынастың жеткіліксіздігі әлеуметтік бейімделудегі елеулі проблемаларға алып келеді және жалпы білім беру процесіне сәтті қосылуға кедергі болып табылады. Бұл балалардың психологиялық ерекшеліктері аутизмі бар балалардың О.с.никольскаяныің үшінші және төртінші топтарына сәйкес келеді [8, 40]. никольская О. с. жіктемесіндегі үшінші топтағы балаларда, ең алдымен, мінез-құлық проблемалары атап өтіледі: айқын қыңырлық пен негативті, баланың шамадан тыс қақтығысы, тек өз жолымен немесе керісінше жасауға деген ұмтылыс. тағы бір проблема-баланың өз іс-әрекеттері мен хоббиінде шамадан тыс бекітілуі, оны алаңдату мүмкін емес; бала басқаларды тыңдамайды, олардың реакцияларына, өтініштері мен талаптарына жауап бермейді. Баланың назарын оның қызығушылығынан тыс нәрсеге аудару, жоспарланған іс-қимыл бағдарламасын өзгерту мүмкін емес. Бұл топтың балалары жоғары ақыл-ой және сөйлеу дамуымен ерекшеленеді, ерте интеллектуалды қызығушылықтар мен ермек ісі бар, бірақ олардың бағыты осы жастағы балаларға тән емес болғандықтан, басқаларды таң қалдырады. Бұл топтағы балалардың сөйлеуі, әдетте, өте кітап тілі, балалардың сөйлеу бұрылыстары мен сөз тіркестеріне тән емес ересектер тіліне толы. Қызығушылығы - жасына сәйкес емес жоғары зи- ятты және алаңдаушылық сипаттағы. ақпараттың көбірек жинақталуына қарамастан, ол бөлшектелген түрде игеріледі, стереотиптік түрде қолданылады, тек аутистік көріністер аясында ғана. жақсы сөйлей отырып, балалар оны қарым-қатынаста белсенді және икемді қолдана алмайды, күнделікті тақырыптардағы әдеттегі сұхбатты қолдай алмайды. никольская О.с. жіктемесіндегі төртінші топтың балалары қарым- қатынас пен өзара әрекеттесуді ұйымдастырудағы қиындықтар түрінде аутизмнің жеңіл түрі болады. Бұл балалар сезімталдық пен осалдықтың жоғарылауымен, сынға және мақұлдамауға төзбеушілікпен ерекшеленеді. Олар жақын адамдарына өте жақын, олардан үнемі назар аударуды және эмоционалды қолдауды талап етеді. Бұл балалар көбінесе өте үяң, ұялшақ және қорқақ балалар туралы әсер қалдырады. сондай-ақ, олар басқа адамдардың сезімдерін, мінез-құлқын түсіну және олармен белсенді және икемді өзара әрекеттесуді ұйымдастыру мүмкіндіктерін төмендетеді; олар қарапайым әлеуметтік жағдайларда сасқалақтауы мүмкін. Балалар үшін бұл топқа, сондай-ақ мінез-құлық және қызметтің ұмтылу стереотиптерінің нысандары тән. әдетте қалпыт стереотиптің шамалы өзгеруімен қорқыныш пен бөгелудің өсуі байқалады. Қозғалыстардың тежелуі мен белгісіздігі тән. Оларда психикалық дамуының тежелуі жиі байқалады. сөйлеуі үйлесімді, бірақ жұтаң, бұлыңғыр, грамматикалық емес. айта кету керек, аутистік бұзылулардың ауырлығын және белгілі бір топтар немесе деңгейлер шеңберіндегі баланың даму болжамын анықтау өте шартты, өйткені ең ауыр қиындықтарды бастан кешірген бала даму процесінде, оның болжамын әрдайым болжау мүмкін емес. аутизмі бар балалардың даму қарқыны, тіпті балалардың бір тобында да, олардың жеке ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне, оқу жағдайларына байланысты айтарлықтай өзгеруі мүмкін. кейбір балалар бір деңгейден немесе топтан екінші деңгейге ауыса алады немесе айтарлықтай өзгеріссіз бір деңгейде қалады. алайда уақтылы көмек көрсету нәтижесінде балалардың көпшілігі бірінші топтан екінші топқа ауысып, одан әрі мектепке түсу үшін жеткілікті әлеуметтік қызмет етудің белгілі бір деңгейіне жетіп, айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізе алады. жүктеу/скачать 356,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|