Ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы
Баланың немқұрайлы және жағымсыз реакциялары мен мінез- құлқы
жүктеу/скачать 356,64 Kb.
|
autizmkaz
Баланың немқұрайлы және жағымсыз реакциялары мен мінез- құлқыпсихологтың мінез-құлқы (баланың іс-әрекеттеріне еліктеу) ұзақ уақыт бойы балаға әсер етпеуі мүмкін, ол ересек адамның іс-әрекеттеріне бей- жай қарамайды. Бұл жағдайда біз баланың мінез-құлқына еліктеу бойынша жұмысты жалғастырамыз. кейбір балалар үшін психологтың еліктеу мінез-құлқы ыңғайсыздықты, қорқынышты және қорғаныс мінез-құлқын (қамқорлық, озбырлық) туды- ратын шамадан тыс сенсорлық және эмоционалды шыйрығуға айналады. содан кейін баланың психологтың әрекеттеріне төмендегідей реакциясы болуы мүмкін және күтіледі: бала мазасыздықты, қорқынышты көрсетеді (жылайды, айқайлайды, бөлмеден шығуға тырысады, психомоторлы қозу күшейеді). мұндай ре- акция, бір жағынан, баланың айналасындағы өзгерістерді байқағанын көрсетеді: ол ересек адам мен оның әрекеттерін көреді; екінші жағынан, баланың мазасыздығы, сезімталдығы мен осалдығын көрсетеді; бала егер тыныштануға немесе өзін-өзі басуға тырысса, психологқа немесе анасына озбырлық көрсетеді: бетін, құлағын ұрады немесе басын еденге, қабырғаға және т. б. соғады. мұндай жағдайларда біз онымен жұмсақ қарым-қатынас режиміне көшеміз, оған әсер етуден ыңғайсыздықты жеңілдетеміз және еліктеудің ұзақтығын қысқартамыз. еліктеудің ұзақтығы баланың жеке төзімділігіне байланысты болады. сіз бес минуттан бастай аласыз және оның ұзақтығын біртіндеп арттыра аласыз. келесі алгоритм ұсынылады: баланың еркін әрекеті (5-10 минут), еліктеу (5-10 минут) және баланың қайтадан еркін әрекеті. Бұл режимде біз баламен бүкіл сабақ барысында жұмыс жасай- мыз. еркін әрекет кезінде, егер бала бірден тынышталса, ол өзінің сүйікті сенсорлық ойындарымен айналыса алады. психолог оның не және қалай істейтінін бақылайды. егер бала жыласа, айқайласа, кеңседен шығуға тырысса немесе озбырлық мен өзіне-өзі озбырлық көрсетсе, онда: анасынан баласын әдеттегі тәсілдермен тыныштандыруды сұраймыз: құшақтау, өзіне жақындату, су, тәттілер беру. біз балаға өзіне ұнайтын және сүйікті іс-әрекеттерді ұсынамыз. пси- холог баланың сенсорлық қалауын біледі. Олардың сипатына байланысты балаға әртүрлі сезімдерді алуға бағытталған сенсорлық ойындар ұсынылуы мүмкін: а) вестибулярлық: "жұмыртқа" жаттықтырғышта айналу, әткеншекте тербелу, батутта секіру. Баламен тікелей дене байланысын қамтитын ойын- дарды қолдануға болмайды (қолынан ұстап, айналдыру және т. б.); б) проприоцептивті: модульдерге өрмелеу, сенсорлық (толтырғыштары бар ауыр) көрпемен жабу, тығыз қысқыштар қарастырылған қараңғы жабық жерге (арнайы жасалған "ін", бөшке, жұмсақ цилиндр) кіру және болу. сондай-ақ, біз баламен дене байланысында болудан аулақ боламыз. в) тактильді: сусымалы, құрылымданбаған материалмен ойындар, әртүрлі бітім беттеріне тию және т. б. Баланың қалаған әрекеті заттармен ойнау болуы мүмкін: заттарды ша- шырату, сенсорлық әсерлер алу, қатарға қою және т. б. Озбырлық немесе өзіне-өзі озбырлық кезінде, егер бала соққының күшін бақыласа, өзін аямаса, психолог оның мінез-құлқын қайталауды жалғастырады. ауыр және қауіпті озбырлық және/немесе өзіне-өзі озбырлық жасаған және білінген жағдайда баланың өзіне де, басқа ересек адамға да зиян тигізбеуі үшін баланы артқы жағынан ұстау ұсынылады. Озбырлық/ өзіне-өзі озбырлық реакциясы әлсірей бастағанын сезгенше, оны мықтап ұстаңыз. Озбырлық/ өзіне-өзі озбырлықты түзетудің осы тәсілі кезінде ба- ламен қандай да бір қатынастарға (вербалды және вербальды емес) бармау керек. Озбырлық/ өзіне-өзі озбырлық кезінде араласудың осы әдісін ата- аналармен алдын-ала талқылау және оған келісім алу маңызды. Үзіліс кезінде психологтың мінез-құлқына қойылатын жалпы талап: баламен тікелей байланыста болудан аулақ болу; оған баланы тыныштандыруға, демалуға, ойын әрекеттерінен жағымды сезімдер алуға, жайлылық пен сергітуге мүмкіндік беру. сенсорлық жүктемені мөлшерлеу: әр түрлі сенсорлық ынталандыру кезінде баланы шамадан тыс (қалжырау немесе өршуді ескерту) жүктемеу қажет. жүктеу/скачать 356,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|