Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Е.Пугачев бастаған көтеріліске Кіші жүз қазақтарының қатысуы және оның себептері
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 71.Е.Пугачев бастаған көтеріліске Кіші жүз қазақтарының қатысуы және оның себептері. Ресейдегі Е.Пугачев бастаған көт-с қатыгез басыбайлылық тәртіпке қарсы бағытталса да, оған үлкен ынта-жігермен және үмітпен Еділ-Жайық бойындағы башқұрт, татар және қ-қ/ да қатысты. Ор жүз, әсіресе Кіші жүз қ-қ/ы патша үкіметінің жер мәселесіндегі отаршыл саясатына қарсылық танытып, шар-р көт-е қосылды. Пугачев үндеуінің Кіші жүзде таралуы қ-қ/ды стихиялы түрде көтеріліске тартты. Халық жасақтары билеуші топ/дың қол астына шоғырлана бастады. Өйткені патша үкіметінің Жайық,Ертіс өзен/інің оң жағасындағы шұрайлы жер/ді орыс-қ-қ/ға беріп, қ-қ/дың бекініс/ орналасқан өңірге жақындауына тыйым салуы халықтың ашу-ызасын тудырды. Ал Пугачев болса езілген халық бұқарасын «жермен қамтамасыз етуге» уәде берген еді. Кіші жүздің ірі ақсүйек/і — Ералы мен Досалы, Айшуақ сұлтан/ көтерілісті қолдады, тіпті 1773ж 17 қарашада Нұралының өкілі Зәбір молда Пугачевқа арнайы сыйлықты табыс етуге аттанды. Одан Пугачев Кіші жүз қ-қ/ының көмегі ретінде әскер жіберуін сұрайды. Нұралы, бір жағынан, Пугачевқа қылыш, шапан, арғымақ сыйлай отырып, екінші жағынан, Орынборға көтеріліс қимыл/ы туралы хабарлап отыруды да ұмытқан жоқ. Пугачев көтерілісі Жайық қалашығы ауданында басталды. Ол негізгі күшімен Жайық бойымен жоғары жылжиды.Форпост, қамал/, соның ішінде Илецк қалашығы Пугачевқа ұрыссыз беріледі. Көтеріліс Қаз-ң солт-бат қамтып, өлкенің негізгі әкімшілік және әскери орталығы — Орынборды қоршауға тырысты. 1773ж 5 қазанда 2500 адам, 20 зеңбірекпен қамалды алуға ұмтылды. Оған башқұрт халқының батыры Салауат Юлаев, Оңт Орал зауытының жұмысшы/ы қатысты. Орынборды қоршау кезінде тама, табын, жағалбайлы ру/ынан шыққан қ-қ қолдары Пугачев жасағына белсенді қолдау көрсетіп, орыс бекінісіне шабуыл жасайды. Досалы сұлтан өзінің ұлы Сейдалыны бас етіп, Пугачевқа көмек ретінде топ жөнелтті. Дерек/ге қарағанда, Орынборды қоршау кезінде 2 мыңға жуық қ-қ/ бекініс/ді шабуылдауға қатысқан. Орта жүз ру/ынан келген топ/ Орынборды қоршауға, Илецкіні алуға қатысты. 1774ж Орынборды қоршау тоқтатылды. Енді Нұралы хан езінің патша үкіметін қолдайтындығын неғұрлым ашық көрсете бастады. Көт-с ошағы Кіші жүзден басқа жаққа ауысқаннан кейін де қазақтардың патша үкіметі бекініс/іне шабуылы тоқтамады. Тек 1774ж жазда осындай 240 шабуыл жасалынды. 1775ж қаңтар айында Нұралы хан патша үкіметінен қ-қ жайылым/ына жазалау жасағын жіберуін сұрап өтініш білдірді. 1775ж ақпанда 300 орал-қазақ әскері, 500 башқұрттан тұратын Мансуров бастаған жазалау жасағы Гурьев пен Орал қаласынан шығып, Кіші жүздің ортасына бет түзейді. Осы кезде С. Датұлы халық көтерілісінің басшысы ретінде сахнаға шығады. Көт-с тоқтатылғаннан кейін II Екатерина Жайық өзенін Орал, Жайық қалашығын Уральск деп өзгерту жөнінде шешім қабылдатады.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|