Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010
жүктеу/скачать 5,72 Mb. Pdf көрінісі
|
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Мырзалиев Б.С., Айтманбетова Р.К. Методические основы ведения финансовой отчетности по...
гарантийные обязательства, 3420 Краткосрочные обязательства по юридическим претензиям, 3430 Краткосрочные оценочные обязательства по вознаграждениям работников, 3440 Прочие краткосрочные оценочные обязательства. Строка 035 «Прочие краткосрочные обязательства» включает в себя прочие краткосрочные обязательства по соответствующим счетам: 3510 Краткосрочные авансы полученные, 3520 Краткосрочные доходы будущих периодов, 3530 Обязательства группы на выбытие, предназначенной для продажи, 3540 Прочие краткосрочные обязательства. Раздел 4. «Долгосрочные финансовые обязательства». По группе статей строки 040 отражаются долгосрочные финансовые обязательства на счетах: 4010 Долгосрочные банковские займы, 4020 Долгосрочные займы полученные от организаций, осуществляющих банковские операции без лицензии уполномоченного органа, 4030 Прочие долгосрочные финансовые обязательства. По строке 041 «Долгосрочная кредиторская задолженность» показывают долгосрочную кредиторскую задолженность, которая отражается по нижеследующим счетам: 4110 Долгосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам, 4120 Долгосрочная кредиторская задолженность дочерним организациям, 4130 Долгосрочная кредиторская задолженность ассоциированным и совместным организациям, 4140 Долгосрочная кредиторская задолженность филиалам и другим структурным подразделениям, 4150 Долгосрочная кредиторская задолженность по аренде, 4160 Долгосрочные вознаграждения к выплате, 4170 Прочая долгосрочная кредиторская задолженность. Долгосрочные оценочные обязательства отражаются по строке 042 «Долгосрочные оценочные обязательства» по счетам: 4210 Долгосрочные гарантийные обязательства, 4220 Долгосрочные обязательства по юридическим претензиям, 4230 Долгосрочные оценочные обязательства по вознаграждениям работников, 4240 Прочие долгосрочные оценочные обязательства. По строке 043 «Отложенные налоговые обязательства» показывают отложенные налоговые обязательства на соответствующем счете 4310 Отложенные налоговые обязательства по корпоративному подоходному налогу. Строка 044 «Прочие долгосрочные обязательства» включает в себя прочие долгосрочные обязательства по соответствующим счетам: 4410 Долгосрочные авансы полученные, 4420 Доходы будущих периодов, 4430 Прочие долгосрочные обязательства. Раздел 5. «Капитал». По группе статей строки 050 «Уставный капитал» отражается уставный капитал на
нижеследующих счетах:
5010 Привилегированные акции, 5020 Простые акции, 5030 Вклады и паи. По строке 051 «Неоплаченный капитал» показывают по счету 5110 Неоплаченный капитал. Выкупленные собственные долевые инструменты отражаются по строке 052 «Выкупленные собственные долевые инструменты» на соответствующем счете
316
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Мырзалиев Б.С., Айтманбетова Р.К. Методические основы ведения финансовой отчетности по...
5210 Выкупленные собственные долевые инструменты. Строка 053 «Эмиссионный доход» включает в себя эмиссионный доход, который определяется по счету 5310 Эмиссионный доход. Резервы капиталов проходят по строке 054 «Резервы» по нижеследующим счетам: 5410 Резервный капитал, установленный учредительными документами, 5420 Резерв на переоценку основных средств, 5430 Резерв на переоценку нематериальных активов, 5440 Резерв на переоценку финансовых активов, предназначенных для продажи, 5450 Резерв на пересчет иностранной валюты по зарубежной деятельности, 5460 Прочие резервы. По строке 055 «Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток)» отражается нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) по счетам: 5510 Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) отчетного года, 5520 Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) предыдущих лет. Итоговую прибыль (итоговый убыток) показывают по строке 056 «Итоговая прибыль (итоговый убыток)» на счете 5610 Итоговая прибыль (итоговый убыток). В заключении можно отметить основные особенности и преимущества данной формы баланса перед прежней Формой: - данная форма составляется по мере понижения ликвидности экономических категорий, тогда как прежняя составлялась по мере повышения ликвидности, т.е. новая форма начинается с денежных средств и завершается прочими долгосрочными активами, тогда как прежняя форма начиналась с нематериальных активов и завершалась денежными средствами; - данная форма четко разделяет активы и обязательства на краткосрочные и долгосрочные; - в данной форме сначала проставляются данные баланса на конец года, а затем уже идут данные на начало года, т.е. разность по ходу составления баланса сразу же дает результат годового показателя по соответствующему счету; - согласно плану счетов номера бухгалтерских счетов разделены по номерам малых разделов, которые наиболее четко отражают смысл данных счетов [4]. Указанные особенности являются новым шагом в приближении к международным стандартам бухгалтерского учета и создают определенное удобство в работе бухгалтера.
ЛИТЕРАТУРА
1.
«О бухгалтерском учете». Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу закона от 26.12.95 г. № 2732. Алматы: Жеті жарғы. 1995. 2.
№234-III (с изменениями и дополнениями от 10.12.2008 г. № 101-IV). Алматы: «Жеті жарғы». 2007. 3.
Мырзалиев Б.С., Сәтмырзаев А.А., Әбдішүкіров Р.С. Бухгалтерлік есеп теориясы және тәжірибесі. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2008, 832 бет. 4.
Алматы: Юридическая литература, 2005. -232 с. 317
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 K-F. KÜÇÜKTOPUZLU Yrd. Doç. Dr. Ahmet Yesevi UTKÜ öğretim üyesi
Balıkesir Üniversitesi Gönen Meslek Yüksekokulu öğretim görevlisi
TURİZMDE TÜKETİCİ HAKLARI Дамып келе жатқан әлемдік экономикада тұтынушының құқығы күннен күнге айтарлықтай артып келеді. Экономиканың жылдам дамушы секторларының бірі болып табылатын туризм саласында, әсіресе туризм белсенді түрде дамыған елдерде тұтынушының құқықтары мен оларды реттеу қазіргі жағдайдың қажетті шартына айналды. Аталмыш мақала туризмде тұтынушының құқықтарын зерттеуді және оларды іс жүзіне асырудың кейбір мәселелерін шешуді алға мақсат етіп қояды. В развивающейся мировой экономике права потребителя приобретают все более важное значение. В области туризма, который является одним из самых быстроразвивающихся секторов экономики, права потребителя и их регулирование, особенно в странах с активным туризмом, стали необходимым условием современных реалий. Данная статья ставит целью исследовать права потребителя в туризме и решить некоторые вопросы их практического осуществления. Customer rights have a rising importance in the developing world economy. Customer rights and related regulations in tourism sector, which is one of the fastest developing sectors, are heading the list of indispensable terms especially in effective international tourism countries. The main objective of this article is to examine the customer rights and the related problems in the practice.
Günümüzde tüketici sorunlarının çok boyutlu ve kapsamlı olduğu bir gerçektir. Bu sorunların yapısı nitelik ve nicelik olarak yaşanılan ülkenin ekonomik ve teknolojik durumuna ve politikalarına olduğu kadar kültür ve sosyal durumlarına ve demokratik yönden gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Ancak gelinilen nokta ne olursa olsun, toplumsal ihtiıyaçlar ve sorunlar, tüketim, tüketici hakları ve tüketicinin korunması kavramlarının doğmasına neden olmustur (Anon,2002 ). Önceleri Amerika Birlesik Devletleri`nde gelişen bu hareket, zaman içersinde bu günkü anlamını kazanmış,Avrupa,Japonya,Avusturalya gibi ülkelerde Zemin bulduktan sonra tüm dünyada hızla yayılmasını sürdürmüstür( Akipek,2001). Tüketici hakları.2.Dünya savaşının hemen ardından sosyal güvenlik haklarına paralel bir gelişmeyle 1962 yılında ABD´de resmen kabul edilmiştir( Durmaz,2006). Her biri farklı zaman ve zeminlerde gelişme göstermekle birlikte tüm dünyada Tüketici Birlikleri ve sivil toplum kuruluşları tarafindan kabul ettirilen ve yaygınlaşan toplam dokuz temel tüketici hakkı kabul edilmektedir. Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü (ICU) tarafindan ilan edilen bu tüketici haklari ; 1. Temel gereksinmelerin giderilmesi hakkı, 2. Güvenlik ve güven duyma hakkı, 3. Ekonomik cıkarların korunmasi hakkı, 4. Tazmin edilme hakkı, 5. Örgütlenme ve temsil edilme hakkı, 318
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Küçüktopuzlu K-F., Yilmaz Ö. Turizmde tüketici hakları 6. Bilgilendirme ve eğitim hakkı, 7. Bilgi edinme hakkı, 8. Saglıklı bir çevreye sahip olma hakkı, 9. Sikayet hakkı (Eymür ,1999). Tüm bu ana çerçeve kapsamında ülkeler tüketici hakları konusunda gerekli yasal düzenlemelere giderek konun yasal zemine oturmasını saglamışlardır. Özellikle ticaretin uluslararası bir boyut kazanması ile tüketici hakları konusunda ülkeler arasında sözleşmeler oluşturulmuştur.Bunun en önemli örneği 370 Milyon tüketicinin yer aldığı Avrupa Birliği Pazarında görülmektedir.AB tüketiciyi koruma politikaları kapsaminda önce 1993 yılında Maastricht Antlasması kabul edilmis,1997 Amsterdam Antlasmasi ile de Tüketici Politikaları daha da önem kazanmıştır(Ersoy,2002 ). 2.Turizm Sektöründe Tüketici Sorunları Piyasada üretilmekte ve tüketilmekte olan her mal ve hizmet gibi turistik ürünleri satın alan tüketiciler de bir çok sorunla karşı karşıya kalmaktadırlar. Ancak turistik ürünlerin tamamen kişilerin psikolojik tatminine yönelik olarak üretilen ürünler olması,ortaya çikabilecek sorunlar karşısında tüketicileri daha hassas bir konuma sürüklemektedir.Bu yüzden turizmde tüketici sorunlarının, hem tüketici haklarının korunması hem de isletmelerin hizmet kalitelerini yükseltmeleri gerekliliği bakımından incelenmesinde yarar bulunmaktadır. Turizmde tüketici sorunları çok farklı biçimde ve sayısız türde ortaya çıkmakla beraber bu sorunları,tüketicilerden kaynaklanan sorunlar ve isletmelerden kaynaklanan sorunlar olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür.
unsurlardan oluşmaktadır. Bu durum tüketicide bazen hayal ettiği hizmetleri bulamama duygusu yaratmaktadır.
ödenmektedir. Seyahatin bir nedenle yapılamaması durumunda iade mekanizması diğer ürün alışverişlerine göre çok zayıftır.
ve tüketiciden tüketiciye değişim gösterebilmektedir. 4-Turizmde yurtdışına yapılan yolculuklar tüketimin temel unsurudur.Yapılan bu seyahatler sonucunda dil,din ve ırk farklılıklarından dolayı tüketicilerde yabancılaşma ve yalnızlık duyguları oluşabilmekte ve en kücük sorunlar büyütülerek problem haline gelebilmektedir. 5-Satışa taraf
olan işletmeler dışında seyahat
sırasında yaşanabilecek;grev,deprem,kazalar,hırsızlıklar tüketicileri zor durumda bırakır, bu engeller ciddi memnuniyetsizlik yaratır.
hayallerini çok önceden oluşturduklari için beklenti seviyeleri oldukça yükselmektedir. B-Turistik İşletmelerden Kaynaklanan Sorunlar 1-Taraflar arasında yapılan sözleşmedeki karmaşıklık nedeni ile yetkili ve sorumlu belirsizliği sonucunda doğrudan sorumlunu bulunamaması. 319
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Küçüktopuzlu K-F., Yilmaz Ö. Turizmde tüketici hakları 2-Hizmet kalitesinin tahhüt edilenden düşük seviyede olması. 3-Otellerin konumu ve niteliklerinin rezervasyon öncesi sunulan bilgilerle tam örtüşmemesi. 4-Seyahat süresinde ortaya çikabilecek özellikle sağlık ve hijyen ile ilgili aksaklıklar. 5-Hizmetlerin değişmesi ve fiyatlarda yaşanan artışlar. 6-Seyahat öncesi veya esnasında tur operatörü,seyahat acentası veya otelin iflas etmesi.
7-Ulastırma veya otel işletmesinde yaşanan çifte rezervasyon sorunları. 8-Yetersiz rehberlik hizmetleri ve istismarlar. 9-Yeme içme hizmetlerindeki maliyet kaynaklı kalite düşüklüğü. 3. Turizm Sektöründe Tüketicilerin Şikayetlerini Bildirme Eğilimleri Tüketicilerin satın aldıkları turistik ürün ve hizmet hakkında geliştirdikler şikayetler ve bunları bildirme eğilimleri ülkeden ülkeye farklılıklar gösterebilmektedir.Türkiye´yi ziyaret eden yabancı turistlerin tatilleri ile ilgili ne tür şikayetleri olduğu, bu şikayetlerini nereye bildirme eğiliminde oldukları ve şikayetlerinin çözümü konusunda pratiğe yönelik ne tür önerilere sahip olduklarını ortaya koyan bir araştırmanın bulguları şu şekildedir.
Değişkenler
Taciz (Fiziksel ve ticari) 3.24
Engelli tesislerinin yetersizliği 2.87
Havaalanı kalitesinin yetersizliği
2.76
Altyapı hizmetlerinin yetersizliği
2.72
Fiyat düzeyinin yüksekliği
2.69
Yoğun ve gürültülü ortam
2.65
Hizmet kalitesi yetersizliği
2.64
Güvenliğin yetersizliği
2.64
Konaklama tesis ve hizmetlerinin yetersizliği 2.57
2.56 _______________________________________________
Spor tesislerinin yetersizliği
2.48
Uçuş süresinin uzunluğu
2.48
Yiyecek-içeceklerin yetersizliği 2.48
2.46
Havaalanı ile destinasyon arasındaki uzaklık 2.28
Doğal çevrenin yetersizliği
2.21
Alışveriş tesislerinin yetersizliği 2.16 320
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Küçüktopuzlu K-F., Yilmaz Ö. Turizmde tüketici hakları
Yerel tasıma hizmetlerinin yetersizliği 2.15
Gece yaşamı ve eğlence hizmetlerinin yetersizliği 2.11 _____________________________________________________________ Turistlerin Şikayet Etme Eğiliminde Olduğu Değişkenler Aritmetik ortalama
Kendi ülkesindeki seyahat acentasına
4.04
Otel yönetimine
3.92
Diğer turistlere
3.77
Aile ve arkadaş çevresine
3.77
Turist rehberlerine
3.52
Türkiye’deki seyahat acentasına 2.87
2.53
Türkiye’deki turizm bilgilendirme görevlilerine 2.45 _____________________________________________________________ 4.Tüketici Şikayetlerinin İşletmeler İçin Önemi Tüketici Şikayetleri bir işletme için gerçekte bir sorun olmayabilir. Fakat iyi bir yönetici şikayeti kullanarak durumu işletmenin kazancına çevirebilir. Şikayetlerine olumlu bir yanıt alamayan tüketicilerin, işletme ya da yönetim hakkında olumsuz reklam çabalarında bulunma ve aynı işletmeyi ya da bölgeyi tekrar ziyaret etmeme eğilimlerinin yüksek olması nedeniyle, tüketici davranışları konusunda çalışan uzmanlar tüketici şikayetlerinin çözümü konusunda gereken önemin verilmesi gerektiğinin altını çizmektedirler. Seyahat acentaları, özellikle kitle turizminde turistin karşılaştığı; tehlikeli ve konforsuz ulaşım, havaalanı ve terminallerde yitirilen zaman, konaklama yerlerinin yetersizliği, kalitesiz yemek ve hizmet sunulması, gerek yüz yüze görüşmede, gerekse broşür v.b reklam araçlarıyla pazarlanan koşullarda o yerin gerçek durumunun tamamen faklı olması, gürültü, çevre kirliliği yüksek dereceye ulaşmış ortamların varlığı, turisti sürekli para harcamaya zorlayan turistik tuzaklar, alış-veriş zorlamalar, önceden belirtilmeyen ek masraf çıkartmalar, gezi programlarında tek taraflı ve keyfi değişiklikler, şikayetlere cevap verecek ve sonuçlandıracak yetkilinin bulunmaması gibi bir çok sorunlara yol açmaktadırlar. Tüketici kendisini güvende hissettiği ortamlarda daha rahat olacağından “sürdürülebilir turizm tüketimi” yaratılmış olmaktadır. Turizm tüketicisinin kendisini güvende hissetmesi ise, onun yasal koruma şemsiyesi altına alınmasıyla mümkün olacaktır. Gelişmiş ülkelerde sıkça rastladığımız turizm tüketicisi koruma yasaları ve uygulamaları o ülkelerin iç ve dış turizminin gelişmesi ve sürdürülebilirliği açısından oldukça önemli bir dayanaktır. 5.Türkiye`de Turistin Tüketici Hakları Türkiye’de turist haklarının korunması ile yükümlü kurumlar arasında, KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI ve TÜRSAB yer almaktadır. TÜRSAB yönetmeliğinin 5.Bölümü Seyahat Acentaları açısından Tüketici Haklarına ilişkindir. Bu yönetmelikte;
321
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №6, 2010 Küçüktopuzlu K-F., Yilmaz Ö. Turizmde tüketici hakları
tüketici talebi, tur teminatı ve teminattan ödeme gibi turist haklarının korunması ile ilgili maddeler bulunmaktadir. Genel turizm ilişkisinde turist, alışverişini (hukuki olarak sözleşmesini) seyahat acentasıyla yapar. Tüketici niteliksel ve niceliksel olarak anlaştığı ürünün bedelini peşin ya da taksitle öder ve acentanın yükümlülüklerini yerine getirmesini bekler. Bu bekleme süresi içerisinde tüketici için iki durum söz konusu olmaktadır:
Bu risklerin gerçekleşmesinde kusuru bulunanlar acentaya karşı sorumludurlar. Acenta ödediği bedelleri faizi ile sorumludan geri alacaktır. Genelde bu sorumlular oteller ve taşıma şirketleridir. Acenta ise bu durumlarda yasa gereği tüketiciden almış olduğu bedeli, faizi ile tüketicinin uğramış olduğu maddi ve manevi zararı ödemek zorundadır. Kapsamlı tatil sigortası poliçeleri ile bu risklere ilişkin güvencelerin tüketiciye veya tur operatörüne sağlanması mümkündür. Tatil sigortası poliçesi kapsamında bulunan özellikler aşağıda belirtilmiştir :
Tıbbi acil yardım ve ülkeye geri dönüş,
Sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi,
Ölüm ve kalıcı sakatlık,
Kişisel bagaj ve eşya kaybı veya hasara uğraması,
Gecikmeli bagaj,
Belgelerin kaybedilmesi,
Yolculukta gecikme,
Para kaybedilmesi ,
Memnuniyetsizliğine neden olan sorunların belirlemesi,
Tespit edilen eksikliğin giderilmesini istemesi,
Eksikliği en kısa sürede seyahat acentasına bildirmesi,
Seyahat acentasıyla görüşmeden tesisi terketmemesi ve memnuniyetsizliğe neden olan rahatsızlığını belgelemesidir. Bu faaliyetler yapıldıktan sonra da memnuniyetsizliği giderilmeyen turist, TÜRSAB’ ın seyahat pazarında meydana gelebilecek hukuki sorunları hukuk kurallarına uygun bir biçimde çözmeyi amaçlayan “Tahkim Kurulu’na ” başvurulabilir. Tahkim Kurulu ;
Seyahat acentalığı mesleğine vakıf kişiler ile hukukçulardan oluşmaktadır.
Bu kurul bir seyahat acentası ile tatile çıkmış tüketici, acentanın müşterilerine rezervasyon yaptırdığı otel veya havayolu şirketi ile ilgili şikayetleri değerlendirmektedir.
Acentalar ve tüketiciler arasındaki hukuki uyuşmazlıkları HUMK’un (Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu) 516 ve devamındaki maddelerde düzenlenen biçimde çözmek üzere TÜRSAB bünyesinde oluşturulur.
|