А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009

 
229 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
Абдуллина   Г.Т. Мұѓалім – ауыл-селодағы мәдени ортаны қалыптастырушы (1960-80 жж.) 
 
 
мазм±ны  мейлінше  б±рмаланѓан  «тоќырау»  жылдарында  советтік 
демократияны  дєріптеген  лекциялар,  жиналыстар  жиі  µтіп  жататын,  ал 
аудиторияны  адамдарѓа  толтыру  ‰шін  коммунистер  мен  комсомолдар 
келуге  міндеттелінетін.  Ауыл-селоныњ  єлеуметтік-±лттыќ  ќ±рамы,  мєдени 
дењгейі  мен  с±раныстары  ескеріле  бермеді.  Идеологиялыќ  ж±мыстаѓы 
елеулі  аѓаттыќтарды  б‰кпесіз  ашуѓа  партияныњ  µктемдігі  р±ќсат  бермеді. 
Егер кімде-кім жанѓа батыра айта бастаса,  «шындыќты б±рмалаушы, к‰йе 
жаѓушы»  деген  тєрізді  айыптаулар  таѓылып,  партиялыќ,  ±йымдыќ  шаралар 
ќолданылатын.  Жаѓдайдыњ  ауыр  екендігі  алѓаш  рет  КПСС  ХХVІІ  съезінде 
ашылды. «… іс ж‰зіне келсек – делінген онда, - нысаналы тєрбие ж±мысы 
кµп  ретте  насихатты  µмірден  аулаќтатып  єкететін  ойдан  шыѓарылѓан 
науќандармен  алмастырылып,  м±ныњ  µзі  ќоѓамдыќ  ахуалѓа  теріс  єсерін 
тигізді.  Кµп  жаѓдайда  µмір  ќайшылыќтарыныњ  µткірлігі  еленбеді, 
экономикадаѓы,  єлеуметтік  саладаѓы,  басќа  да  салалардаѓы  істердіњ  шын 
жаѓдайын баѓалауда реализм болѓан жоќ» [12.112]. 
М±ѓалім 
кадрларыныњ 
саяси-тєрбиелік 
потенциалын 
±тымды 
пайдаланбаудыњ  кері  єсерлері,  жаѓымсыз  нєтижелері  де  аз  болѓан  жоќ. 
Мыњдаѓан  ењбек  адамдары  сµз  бен  істіњ  арасындаѓы  алшаќтыќты  кµріп, 
социализм  м±раттарына  сенімін  єлсіретті.  М±ѓалімдердіњ  µздері  де  жыл 
µткен  сайын  ауырдыњ  ‰сті,  жењілдіњ  астымен  ж‰руді  ‰йреніп  алды. 
Сµйтіп  саяси-тєрбие  процесініњ  объектісі  де,  субъектісі  де  келењсіз 
ќ±былысты бастан µткеріп жатты. Осыныњ µзі µндірісті ырѓаќты дамытуѓа 
да, мєдениетті µркендетуге де µлшеусіз зиянын тигізді. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Народное хозяйства Казахстана в 1985 г. Стат.ежегодник. -Алма-Ата: 1986. 277, 278-б. 
2.
 
Художественная  культура  и  развитие  личности.  Проблемы  госрочного  планирование.  -М.:  1987. 
Человек  в  мире  художественной  культуры.  Приобщение  к  искусству:  процесс  и  управление.  -М.: 
1982.  
3.
 
Народное хозяйство Казахстана в 1985 г. Стат.ежегодник. 269, 272, 275-б. 
4.
 
Советская культура. 1989 г. 20 июня. 
5.
 
Путь к коммунизму (Актюбинская область), 1971, 26 мая. 
6.
 
Кокчетавская правда, 1961, 1 апреля; ЌР ОМА. 1890-ќор. 1-тізбе. 2221-іс. 8-9-п. 
7.
 
Шымкент облысыныњ мемлекеттік архиві. 355-ќор, 2-тізбе, 594-іс, 17,18-п. 
8.
 
Библиотечное дело в Казахстане (1946-1975 гг.) Сб. документов и материалов. -Алма-Ата: 1991.  
9.
 
Ќазаќстан Республикасы Мєдениет министрлігініњ архиві 1890-ќор, 3-тізбе, 680-іс, 20-21-п.   
10.
 
ЌР ОМА. 1890-ќор. 1-тізбе. 2281-іс, 149-151-п. 
11.
 
Совет Одаѓы Коммунистік партиясы ХХVІІ съезініњ материалдары.  
 
 

 
230 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
 
Б.З.АБУСЕЙТОВ 
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің доценті 
  
ҚАЗАҚТЫҢ ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРЫ АРҚЫЛЫ ОРТА МЕКТЕПТЕРДЕ  
ОҚУШЫЛАРДЫҢ ДЕНЕ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ 
 
В 
данной  статье  рассматривается  основы  формирования  физической  культуры  с 
использованием  казахских национальных игр в общеобразовательных школах. 
 
This article deals with principles of Physical Culture formation with employment of Kazakh national 
games at secondary schools. 
 
Дене  мәдениеті  өсіп  келе  жатқан  жас  ұрпаққа  білім  мен  тәрбие  беру 
тұрғысында  жетекші  орынды  алады  және  ол  жеке  тұлғаның  жан-жақты 
дамуына, күшті де қуатты болып өсуіне, ұзақ уақыт шығармашылық еңбекке 
жарамды  етіп  адамды  қалыптастыруға,  оны  отансүйгіштікке  даярлауға 
қызмет етеді. 
Қазақстан 
Республикасы 
Президентінің 
“Қазақстан-2030” 
бағдарламасында:  “Біздің  ұрпақтың  бүгінгі  кезеңдегі  міндеттері  келер 
ұрпақтар  алдында  орасан  зор  жауапкершілік  жүгін  арқалайтындығымыз, 
сонымен  бірге  жастар  алдындағы  жауапкершілікті  күнде  есте  ұстауға 
тиістіміз”,  –  деп  тұжырымдауы  бүгінгі  күнгі  білім  беру  мен  тәрбиелеу  ісін 
жан-жақты  жетілдіріп,  әлемдік  дамыған  елдер  қатарына  қосылу  бағытын 
міндеттейді [1]. 
Дене  мәдениетінің  жалпы  орта  мектептерде  шын  мәнінде  жүзеге 
асырылуы  оқушы    денесін  өмір  бойы  жетілдіріп,  дамытып  отыруына  негіз 
жасайды.  Дене жаттығуларымен  үнемі  айналысу оқушылардың бос  жүрмеу 
проблемасын  шешудің,  қоғамға  жат  қылықтардың  көрінісін  болдырмаудың 
да тиімді жолы. 
Қазақ  халқы  материалдық  мұралармен  қоса  мәдени  қазыналарға  да  аса 
бай.  Сондай  қомақты  дүниелер  қатарына  ұлттық  ойындар  да  жатады.  Ата-
бабамыздың  психологиялық  болмысы  мен  ойлау  жүйелеріне  зер  салу, 
көздеген  мақсаттарын  саралап,  дәстүрлер  жалғасын  өрістетіп,  өткен  мен 
бүгінгіні байланыстыру – біздің міндетіміз.   
Қазақтың  ұлттық  ойындары  –  ата-бабамыздан  бізге  жеткен,  өткен  мен 
бүгінгіні  байланыстыратын  баға  жетпес  мәдени    байлығымыз,  асыл 
қазынамыз. 
Сондықтан,  оны  үйретудің,  күнделікті  тұрмысқа  пайдаланудың 
заманымызға сай ұрпақ  тәрбиелеуге пайдасы орасан зор.  
Ұлттық  ойындар  –  жасөспірім  ұрпақты  ел  қорғауға,  бауырмалдыққа 
тәрбиелеуде дене тәрбиесінің ажырамас бөлігі болып саналады. Сол сияқты 
патриоттық сезімді дамытуға мүмкіндік жасайды, оңды эмоционалды негізде 
қалауға ықпал етеді. 
Халқымыздың  тамырын  тереңге  жайған  дәстүрі  бойынша  дене 
мәдениетімен  негізінен  ерлер  шұғылданған.  Бозбалалар  өздерінің 
әрекеттерінде  белгілі  бір  шымырлықты  керек  еткен.  Шаруашылық  ісінде 
ылғи  да  ересектерді  үлгі  тұтқан.  Сол себептен, қазақ ойындары негізінен  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
   Абусейтов Б.З. Қазақтың ұлттық ойындары арқылы орта мектептерде оқушылардың дене... 
 

 
231 
 
 
спортқа жақын ширақтық пен жылдамдық, ептілік пен шымырлықты қажет 
етуінен өмірге келген.  
Ұлттық  ойындарды  қолдану  жөнінде  мәселелерді  келесі  ірі  ғалымдар 
көтерді: 
Т.Ш.Қуаныш, 
Б.Төтенаев, 
М.Тәнекеев, 
А.Б.Бүркітбаев, 
Е.С.Сағындықов.  Олардың  пікірінше  ұлттық  ойындар  шаттық сезімдер көзі 
мен  ұлағатты  тәрбиелік  күш  ретінде  қаралып  отыр.  Халықтың  ұлттық 
ойындары  басқа  тәрбиелік  ортасымен  қосыла  келе,  сол  халықтың  өмір 
салтының көрінісін сіңіре отырып, бірін-бірі қалыптастыруда және үйлесімді 
дамуда толықтырылды. Байырғы дене мәдениетінің дәстүрлі, өмірдің өзінен 
елеп-екшелеген  тәсілдері  олардың  жас  ұрпаққа  әдептілік  пен  денелік 
сапаларды сіңіруге, ұлттық-ұлыстық ойындарға қызығу сезімдерін туғызады, 
ал бұлар арқылы халықтың тұрмыстық, тарихи және мәдени мұраларын ден 
қою жолында баға жетпес тәлім көзі болар еді. 
Қазіргі  заманғы  зерттеуші  М.Т.Тәнекеев,  «дене  мәдениетінің  ұлттық 
нысандары  дербес  тұрғыдан  алғанда  қазіргі  дене  мәдениеті  қозғалысының 
барлық проблемаларын шешіп бере алмайды» деп дұрыс көрсетеді, ал мұның 
өзі,  олардың  дене  мәдениетінің  басқа  нысандарымен  өзара  байланысты, 
тығыз  қатынаста  дамуға  тиіс  екендігін  білдіреді.  Дене  мәдениеті  мен 
спорттың ұлттық құралдары үздік үлгілерінің лайық болуы, М.Т.Тәнекеевтің 
пікірінше,  «...олардың  қазіргі  заман  ұрпағына  қол  жетерлік  және  түсінікті 
болатындай  жаңа  және  неғұрлым  қазіргі  заманғы  ұлттық  нысанға  ие 
болуында  ғана  емес»  дегенге  келіп  саяды.  Осыған  байланысты,  біздіңше, 
дәстүрлі  ұлттық  ойындардың  маңызы  мен  сипатына  олардың  пайда  болу 
тарихын  талдау  негізінде  ғана  дұрыс  баға  беруге  болады,  өйткені  әрбір 
халық  өзінің  әлеуметтік-мәдени,  экономикалық  жағдайларына  байланысты 
өзіне  тән  ойындар  мен  дене  жаттығуларын  қалыптастырады,  олар  дене 
мәдениетінің  өзгеше  жүйесінің  пайда  болуына  ықпал  етеді.  Осыған 
байланысты «...бірде-бір ғылым өз тарихын терең зерттемей дами алмайды. 
Осындай  зерттеулер  қол  жеткен  нәтижелерді  игеруге  және  ғылымды  алға 
жылжытуға  көмектеседі»  [2]  деген  пайымдаумен  келіспеуге  болмайды.  Бұл 
пайымдауды  толық  дәрежеде  мәдениет  пен  дене  мәдениетінің  бір  бөлігі 
ретінде  табылатын  қазақтың  ұлттық  ойындарының  тарихында  жатқызуға 
болады. 
Ойын  –  тіршіліктің  нышаны,  еңбекке  бейімделудің  белгісі,  дене 
мәдениеті  мен  сергудің  құралы.  Қазақ  халқы  «ойын  баласы»  деп,  жас 
баланың ойнауына мүмкіндік туғызып отырған. Ойынның түрлері көп. Әрбір 
ойынның  тәрбиелік  мақсаттары  болады.  Мысалы:  «Асық  ату»  ойыны 
бағдарлыққа, дәлдікке, мергендікке үйретсе, доп ойыны бүкіл дененің тұтас 
қимылдап шынығуына себеп болады. Ойынның түрлерін қауымдасып ойнау, 
одақтасып ойнау, жеке ойнау деп, ал мазмұнына қарай тұрмыстық ойындар, 
шынығу  ойындары,  кәсіптік  ойындар,  спорттық  ойындар  деп  топтауға 
болады. 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
   Абусейтов Б.З. Қазақтың ұлттық ойындары арқылы орта мектептерде оқушылардың дене... 
 
 
Ойын кезінде қызбалыққа салынып, дөрекі сөздер айту, ысқыру, даурығу 
–  әдептілік  емес,  ал  жеңіске  жету  үшін  әділетсіз  шешім  айту,  зорлықшыл 

 
232 
 
төрелік жасау барып тұрған мәдениетсіздік және әдепсіздік болып табылады. 
Әрине ойын болған соң шаттану да қажет, бірақ шаттанудың жөні осы екен 
деп,  орынсыз  айқайлау  –  әдепсіздік.  Қазақтың  «Ақсерек  –  Көксерек», 
«Ақсүйек»,  «Орамал  тастамақ»,  «Шілік»,  «Арқан  тарту»,  «Аударыспақ» 
сияқты ұлттық ойындары қайрат-жігерді, байқампаздық  пен сезімталдықты 
арттырса, ал «Тоғызқұмалақ» сияқты ойындар ойлау қабілетін арттырады. 
Баланың  тәлім-тәрбиесі,  іс-әрекеті  ойыннан  басталады,  оның  негізі 
болашақ  өмірінде  жалғасын  табады.  Міне  сондықтан  да  оқушының  оқу 
әрекетіндегі белсенділігін қалыптастыру мен тәрбие ісіндегі ролінің маңызы 
өте зор. 
Бала  өзін  қоршаған  ортаны  және  өмір  сүріп  отырған  айналасындағы 
заттар  мен  құбылыстарды  ойын  арқылы  түсініп,  ұғынады.  Ойын  арқылы 
баланың  танымдық  қабілеті  өседі.  Ең  алдымен  бала  ойын  арқылы 
үлкендердің  іс-әрекетімен  танысады.  Мысалы,  бала  ойын  барысында  аяқ 
астынан  өзгерген  ситуацияда  –  «Не  істеу  керек?»,  міне,  осындай  әрекеттер 
төңірегінде  ойлана  бастайды.  Яғни бала  топ  болып  ойнаған кезде  өзінің  іс-
әрекетін  басқа  ойыншылар  түсінетіндей  етіп  жасауға  тырысады.  Мысалға, 
«Шілік»,  «Тоғызқұмалақ» сияқты т.б. ойындарында. 
Осы  сияқты  ойын  барысында  психикалық  әрекеттердің  еркіндігі 
қалыптасады.  Ойын  тәртібі  баладан  ықылас  қоюды,  ұстамдылықты  талап 
етеді. Мысалы, бала «Арқан тарту» сияқты ойындарын ойнап отырып, ойын 
тәртібіне  бағынуға  тырысады.  Білім  беру  мен  тәрбиелеу  ісінің  бірлігінде 
оқушының жан-жақты дамуы, өмірге деген көзқарасы қалыптасады. 
Ұлттық ойындарды қолдана білу өмірге өте қажет. Адам баласы өте ерте 
заманнан  бері  ұлттық  ойындармен  айналысып  келеді.  Ұлттық  ойындар 
дегеніміз,  ол  әр  халықтың  ата-бабасынан  қалған  қимыл-қозғалысының 
жиынтығы. Осыған сәйкес ұлттық ойындар бір-біріне ұқсас болады және бір-
бірінен айқын айырмашылықтары да бар. Ұлттық ойындарды үйрету – дене 
тәрбиесінің кең тараған маңызды түрі, ол балалар бақшасында, мектептерде, 
орта және жоғары оқу орындарында іске асырылады. Мектеп оқушыларына 
ұлттық  ойындарды  үйретуге  ерекше  мән  беріліп,  дене  тәрбиесі 
бағдарламасына  енгізілген.  Ұлттық  ойындар  сабағын  міндетті  түрде  дене 
тәрбиесі  пәнінің  мұғалімдері,  спортшылар  оқу  пәні  ретінде  өтеді.  Бұл  пән 
институттардың,  орта  білім  беретін  оқу  орындарының  және  мектептердің 
дене шынықтыру сабақтарының жоспарына енгізіліп оқытылады. Сондықтан 
да  ұлттық  ойындар  сабақтарын  маман  адамдар  өткізу  керек.  Қазіргі  заман 
талабына  сай,  ағымына  қарай  спорттың  жаңаша  түрлері  мен    әдістері, 
мақсат-міндеттері 
мен 
кезеңдері, 
ұлттық 
ойындардан 
жарыстар 
ұйымдастыру  мен  өткізу,  қозғалмалы  ойын-сауық    түрлері  мен  ұлттық 
ойындар әдістерін дамыту қайтадан қаралып қолға алынуда. 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
   Абусейтов Б.З. Қазақтың ұлттық ойындары арқылы орта мектептерде оқушылардың дене... 
 
 
Оқушылардың  оқу  әрекетіндегі  белсенділігін  қалыптастыру  мен  тәрбие 
ісіндегі  ойынның  маңызы  өте  зор.  Орынды  пайдаланған  ойын  элементтері 
оқушының белсенділігін қалыптастыра отырып, осының нәтижесінде өтілген 
материалдарды терең меңгеруіне әсерін тигізеді. Баланың белсенділігі ойын 
үстінде  танылады,  жақсы  ойынға  бала  бар  ынтасымен  беріліп,  алуан 
мәліметтер, дағды мен шеберлікті меңгереді. Ойынға зер салып, ой жүгіртіп 

 
233 
 
қарар  болсақ,  ойын  бар  өнердің  бастауы  екеніне  көз  жеткізуге  болады. 
Жалпы  ойынның  қай  түрі  болмасын  халықтың  рухани  талап-тілектеріне 
сәйкес  бағытталған.  Мысалыға,  балаларға  арналған  «Арқан  тарту»,  «Қап 
киіп  жарысу»,  тағы  да  осы  сияқты  ойындар  баланың  күшін  дамытып,  ерік-
жігерін,  денесін  ширатып,  төзімділікке,  ептілікке,  батылдыққа  баулыса, 
мақал-мәтелдер,  жаңылтпаштар  ой-танымды  дамытып,  сөздік  шешендікке 
баулиды [3]. 
  Қорытып  айтқанда,  сабаққа  қызығушылықтарын  арттыру  үшін  де, 
шаршаған  кездерінде  бойларын  сергіту  үшін  де  сабақта  оқушыларға  ойын 
элементтерін пайдаланудың маңызы өте зор. «Бірінші байлық – денсаулық» 
дейді  халық,  ал  ойын  денсаулықты  арттырады.  Сондықтан  да  дене 
мәдениетінің  құралы  ретінде  қазақтың  ұлттық  ойындары  жалпы  орта 
мектептерде  дене  тәрбиесі  сабақтарында  кеңінен  қарастырылса,  тәрбиелік 
маңызы аса жоғары әрі құнды болар еді. Сабақтарда ойынды, әсіресе ұлттық 
ойындарды  қолдана  отырып,  оқушыларға  өз  халқының  дәстүрін,  әдет-
ғұрпын,  салт-санасын  үйрете  отырып,  оны  оқушылар  бойына  сіңірсек, 
келешек  өзінің  халқына  жанашыр,  саналы  адамдарды  тәрбиелеген  болар 
едік. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Назарбаев  Н.Ә.  Қазақстан  –  2030.  Қазақстан  Республикасы  халықтарын  сауықтыру 
бағдарламасы. -Алматы: Бiлiм, 1997. 256 б. 
2 .
 
Тәникеев М.Т. Мир народного спорта. -Алматы: Санат, 1998. С.13-17. 
3 .
 
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. -Алматы: 193 б. 

 
234 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009
 
 
 
П.С.ДУЙСЕБАЕВА  
старший преподаватель ЮКГУ им. М.О.Ауезова 
 
ОСНОВНЫЕ ЭТАПЫ РАЗВИТИЯ МАТЕМАТИКИ КАК НАУКИ 
 
Бұл мақалада автор математиканың ғылым ретінде даму бағыттары және әдістері,  ұғымдары 
жайлы ой қозғайды. 
  
This article deals with principles of Physical Culture formation with employment of Kazakh national 
games at secondary schools. 
 
На первом занятии можно остановиться на периоде зарождения математики 
и  периоде  становления  «чистой»  математики,  показать  возникновение 
логических  способов  доказательств,  аксиоматическое  построение  геометрии 
Евклидом, зарождение алгебры, вклад наиболее выдающихся ученых в развитие 
математики.  Через  все  изложение  следует  провести  мысль  о  том,  что  развитие 
математики связано, прежде всего, с потребностями практической деятельности 
людей и соответствующими социально-экономическими условиями. 
Второе занятие можно посвятить периоду развития математики переменных 
величин.  Следует  подчеркнуть,  что  появление  математического  анализа  было 
подготовлено  всем  предшествующим  развитием  математики,  потребностями 
производства,  открытиями  в  других  областях  науки  и  является  закономерным 
процессом.  В  доступной  форме  объяснить  учащимся,  что,  несмотря  на 
абстрактный  характер  объектов  математики,  она  все  же  отражает  законы  и 
процессы материальной действительности. 
На  третьем  занятии  освещается  развитие  математики  с  середины  ХIХ  века 
по  настоящее  время.  Следует  обратить  внимание  на  характерные  особенности 
этого  периода:  появление  различных  геометрий,  возникновение  и  развитие 
теорий  алгебраических  структур,  появление  функционального  анализа, 
соединившего в себе идеи и методы современного анализа, алгебры и геометрии. 
В  опытно-экспериментальной  работе  ученики  под  руководством  учителя 
готовили  сообщения,  доклады.  На  каждом  занятии  по  этой  теме  был  один 
основной  докладчик  и  два  содокладчика.  Приведем  фрагмент  из  первого 
занятия. 
Докладчик задает вопрос: «Что изучает математика?» Среди разнообразных 
ответов имеются и такие: «Прогрессии… 
- Что же, по вашему, этим занимались и древние греки? 
- Наверное нет. 
- Следовательно, на поставленный вопрос нельзя ответить однозначно? 
- Скорее всего так. 
- Давайте разберемся от чего же зависит ответ? Для этого проследим этапы 
развития математики. 
Предмет  математики  (как  и  любой  другой  науки)  меняется  в  процессе  ее 
исторического  развития.  Выделяют  несколько  периодов  в  развитии 
математического знания. 
Первый  период  -  зарождение  математики  –  относят  примерно  к  III-II 
тысячелетиям  до  н.э.  В  ряде  стран  (Египте,  Китае,  Вавилоне,  Индии)  к  этому 
времени   был   накоплен   определенный   опыт   практических   вычислений   и  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2009 
 
   Дуйсебаева П.С. Основные этапы развития математики как науки 
 
 

 
235 
 
измерений.  Зарождение  математики  происходило  тогда,  когда  накопление 
знания были в определенной мере систематизированы, сформулированы законы 
и  правила  решения  арифметических  задач,  определения  площадей  и  объемов 
простейших  геометрических  фигур.  Эти  правила  еще  не  доказывались  и  не 
выводились.  Они  просто  формулировались  на  основании  опыта,  наблюдений. 
Часто  формулы,  правила  давали  неточные  результаты,  но  их  с  успехом 
применяли на практике, так как тогда и не требовалась большая точность. 
К  этому  же  времени  относятся  формирование  математических  понятий 
«число»  и  «фигура».  Развивается  арифметика  и  геометрия.  Таким  образом, 
математика  возникла  как  прикладная  наука,  имеющая  целью  облегчить 
календарные расчеты, распределение урожая, организацию общественных работ, 
сбор налогов и т.д. 
Постепенно  возникают  теоретические  способы  вывода  новых  знаний, 
появляются  первые  математические  доказательства.  Логика  рассуждений 
начинает  преобладать  над  выводами,  полученными  практическим  путем.  
Ставится  вопрос  не  только  «Как  делать?»,  но  и  «Почему  так?»  В  результате 
происходит  качественный  скачок.  Возникает  «чистая»  математика  с  ее 
доказательностью,  внутренней  логикой,  специфическими  методами  построения 
знаний. 
Начинается второй период в развитии математики, который относят к VII-V 
векам до н.э. 
Большой  вклад  в  становление  логических  способов  доказательств  в 
математике  внесли  прежде  всего  ученые  Древней  Греции  (Фалес,  Евклид, 
Архимед, Демокрит и др.). 
Слово  предоставляет  первому  содокладчику,  который  делает  краткое  
сообщение о творчестве ученых Древней Греции. При этом подчеркивается, что 
зарождение  «чистой»  математики  именно  в  Греции  –  не  случайное  явление. 
Действительно,  во  многих  городах  Греции  в  это  время  имела  место 
демократическая  форма  государственного  устройства  (хотя  это  и  была 
рабовладельческая  демократия).  Важнейшие  вопросы  жизни  обсуждались 
публично.  В  связи  с  этим  очень  ценилось  ораторское  искусство,  умение 
убеждать.  Считалось,  что  если  идти  от  верных  посылок  путем  цепочки 
логически  безупречных  последовательных  рассуждений,  то  обязательно 
получаются  верные  выводы.  Такой  способ  рассуждений  становится 
преобладающим и в математике. Греческие ученые стремятся к систематизации 
знаний, поиску общих закономерностей, объединяющих факты, к доказательству 
эмпирически найденных математических положений, имеющих общий характер. 
Такой  подход,  например,  дал  возможность    Евклиду    построить    геометрию  
аксиоматическим   способом.  
Учащийся  рассказывает  о  научном  наследии  Евклида,  его  тринадцати  книгах 
под общим названием «Начала», которые выдержали более тысячи зданий и до 
сих  пор  сказывают  благотворное  воздействие  на  развитие  математики. 
Отмечаются заслуги и других ученых того времени. 
В  эпоху  Древней  Греции,  продолжает  докладчик,  из  практических 
потребностей  были  сформулированы три задачи: трисекция угла (деление угла  

жүктеу/скачать 3,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: