Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
- ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЗАҢДАРЫ БОЙЫНША АУЫР ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ОБЪЕКТИВТІ ЖАҚТАРЫ
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 М.Н.БАЙДЕКЕНОВА
- КРАТКАЯ ИСТОРИЯ РАЗВИТИЯ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ОБЛАСТИ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ
- This article deals with a brief summary of legislation development in the field of intellectual property.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Байдекенова М.Н.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Темірбаев Н. Қазақстан Республикасы сот жүйесінің ерекшеліктері
464
белгіленген жағдайда - сенаттың келісімінсіз тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, сот тәртібімен белгіленген әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, қылмыстық жауапкершілікке тартуға болмайды. 2. Судьяға қатысты тек Қазақстан Республикасының Бас прокуроры ғана қылмыстық іс қозғай алады. 3. Судьяның қызметтік атыс қаруын сақтауға және өзімен алып жүруге құқығы бар. Енді Жарлықтың 42-бабындағы судьяға қойылатын талаптардың маңыздылығын көрсете кетсек. «1. Судья: 1) Конституцияны және заңдарды мүлтіксіз сақтауға, азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге; 2) өз міндеттерін атқару үстінде, сондай-ақ, қызметтен тыс қарым-қатынастарда сот төрелігінің беделіне, судьяның қадір-қасиетіне дақ түсіретін немесе оның әділеттілігі мен бейтараптығына күмән туғызуы ықтимал барлық нәрседен аулақ болуға; 3) өз қызметіне кез келген заңсыз араласу әрекеттеріне қарсы тұруға; 4) соттар кеңестерінің және жабық сот мәжілістері өткізілген кезінде алынған мәліметтердің құпиясын сақтауға міндетті. 2. Судьяның лауазымы депутаттық мандатпен, оқытушылық, ғылыми немесе басқа да шығармашылық қызметтерді қоспағанда, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен, коммерциялық ұйымдардың басшы органының немесе байқаушы кеңесінің құрамына кірумен сыйыспайды. Судьялар партияға, кәсіби одақтарға кіруге, қандай да бір саяси партияларды қолдап немесе қарсы сөз сөйлеуге тиіс емес. 3. Судьяның лауазым атқаруының шекті мөлшері Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкес белгіленеді. Оны ерекше жағдайларда Жоғарғы Соттың сот алқаларының төралқалары мен судьяларына қатысты - тиісінше Жоғарғы Соттың Төрағасы, басқа барлық судьяларға қатысты - Әділет министрі әрі кеткенде бес жылға ұзартуы мүмкін», - деп тұжырымдаған [5.135]. ҚР Жоғарғы Соты және оған тұғыр болған ежелгі билер соты өзінің сан ғасырды басып өткен салиқалы тарихында еліміздегі құқықтық қатынастарға сай сот әділдігін жүзеге асырды. Оның құрылымдық жүйесін әр жылдардағы заман саясатына сәйкес жетілдіріп, қоғам мен халық мүддесіне сай үйлестіруде Жоғарғы Сот осындай биік белестен өтті.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Тимофеев В. Судебная система суда РФ. М., «Юрист» 1994. 2.
Нәрікбаев М. Ұлы билерден Жоғарғы Сотқа дейін. Алматы: «Атамұра», 1999. 3.
1994 жылдың 12 ақпаны күні ҚР Президенті Н.Назарбаевтың «ҚР-дағы құқықтық реформаның мемлекеттік бағдарламасы туралы» № 1569 қаулысы. 4.
20.12.1995. 5.
Конституция РК Научно-правовой комментарий Под.ред. Г.С.Сапаргалиева. - Алматы: «Нұр-Пресс», 2004.
465
Оңтүстік Қазақстан құқық және салалық технологиялар колледжінің оқытушысы
Совокупность признаков, характеризующих внешнее выражение преступления, составляет объективную сторону преступления. Каждое совершенное преступление, кроме посягательства на определенные объекты, также порождает опасность причинения определенного вреда. Недопустимо посягательство на объекты, которые определены правовыми нормами. Поэтому, правильное определение объекта посягательства имеет важное теоретическое и практическое значение. The totality of signs characterizing outward expression of a crime composes the objective aspect of the crime. Every committed crime except an encroachment on certain objects causes a danger of certain harm. The encroachment on objects determined by rules of law is inadmissible. Therefore the correct determination of the object of the encroachment has an important theoretical
Қылмыстың сыртқы пішінін, көрінісін сипаттайтын белгілердің жиынтығы қылмыстың объективті жағын құрайды. Қылмыстарды ажыратып жіктеуде, оның қоғамға қауіптілігін дәрежесін белгілеуде, қылмысты саралауда объективті жағына қылмыстық заң нормаларының диспозицияларында көрсетілген қылмыстық әрекеттің сыртқы көріністерінің жиынтығы жатады. Яғни қылмыстың объективті жағы қылмысты істеген адамның мінез-құлқының сыртқы көрінісін білдіреді. И.Реннеберг қылмыстың объективті жағы - бұл қылмыстық қоғамға қауіпті әрекеттен және моральдық саяси қажеттіліктен туындайтын қылмыстық құқықтық нормалардың жиынтығы деп санайды. Криминалист Г.Кюллиг, қылмыстың объективті жағы-қылмыстық құрамның сыртқы көрінісінің, тәсілінің қылмыскерлердің қылмыс объектісіне ықпал етуі деп ойын білдірді. Г.В. Тимейконың пікіріне жүгінсек, қылмыстың объективті жағы айқындалған жағдайдың орнынан, уақытынан, тәсілінен пайда болған іс- әрекеттің сыртқы көрінісі. В.Н.Кудрявцев, В.А.Куринов, В.И.Малыхин, Н.Д.Дурманов, А.А.Пионтковский, Н.Ф.Кузнецов т.б ғалымдарда «қылмыстың объективті жағы қылмысты істеген адамның мінез-құлқының сыртқы көрінісін білдіреді»деп айтқан. Сонымен, қылмыстың объективті жағы дегеніміз – қылмыстық заң нормаларының диспозицияларында бейнеленген, қылмыстың объективті жағының мазмұнын құрайтын белгілердің жиынтығынан құрылған қылмыстық әрекеттердің сыртқы көріністерінің жиынтығын айтамыз. Қолданып жүрген қылмыстық заңға сәйкес (9-бап) ондай мінез-құлық біріншіден қоғамға қауіпті, екіншіден қылмыстық заңға қайшы болуы керек. Ауыр қылмыстың объективтік жағының мазмұны көптеген белгілер жиынтығынан тұрады. Ең бастысы қылмыстық заң құрайтын заң қорғайтын қоғамдық қатынастарға қиянатпен қол сұғатын және оған қол сұғу қаупін тудыратын қоғамға қауіпті іс- әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік). Қылмыстық құқықтағы зиян қылмыстың объективтік жағының белгісі
466
болып табылатын «қоғамға қауіпті зардап» деген ұғым білдіреді [1]. Қылмыстың объективтік жағын В.Н.Кудрявцевше үш негізгі сатыға бөлуге болады. 1)
қоғамға қауіпті әрекет (әрекетсіздік); 2)
қоғамға қауіпті әрекет (әрекетсіздік) пен зардаптың арасындағы себепті байланыс; 3)
Дегенмен, бұл сатылардың бәрі бірдей қылмыс құрамының объективтік жағының негізгі белгілерін құрамайды. Себебі, заң шығарушы әрекетті қылмыстандыру мен қылмыстың алдын алу процестерін астастырып, қылмыстың объективтік жағын қиып, қылмыс құрамы деп заң үшін тек бастапқы кезеңін ғана қалдырады, яки бастапқы сатыны жасаудың өзі-ақ ол қылмыстық әрекетттің заң үшін аяқталды деп есептелінетіндігін аңғартады (алда-жалда зардап туса, ол жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жай не жазаны жеке даралаудың факторы болуы мүмкін). Қылмыстық зардаптың туу-тумағанын заңда
көрсетілу- көрсетілмеуіне қарап қылмыс құрамдары материалдық және формальдық деп бөлінеді. Материалдық қылмыс құрамы қылмыстық әрекеттің аяқталуын зардаптың тууымен ұштастырса, формальдылығын – тек әрекеттің жасалуымен байланыстырады. Оның себебі «кейбір жағдайларда заң шығарушы қылмыстың аяқталу кезін алдын ала қылмыстық әрекет кезеңдерінің біріне – қылмысқа дайындық немесеоқталу кезіне аударады» [3] да олар келте (қиылған) қылмыс құрамы деп аталады. Мұндай қылмыс құрамының теория мен заңда бар екендігін дау жоқ. Мәселе оның материалдық және формальдық құрамдардан ірге ажыратар өзгешелігінің барлығында болып тұр. Бұдан өзге аталған қылмыс құрамдары ондай өзгешелікке ие; толық (материалдық) құрамда үш белгі (саты) тегіс қамтылса, формальдықта оның соңғылары жоқ, тек алғаш сатысы (белгісі) ғана бар. Қылмыс құрамының объективтік жағы конструкциясына қарай қылмыс құрамының материалдық – формальдық болып бөлінуі оның (қылмыстың объективтік жағының) белгілеріне арқа сүйейді. Материалдық құрам қылмыстық әрекеттің В.Н.Кудрявцев атаған толық үш сатысын қамтиды. Қалған қылмыс құрамдарының барлығы материалдыққа қарағанда келте болып саналады да өзге қылмыс құрамдары қауіптілік деңгейіне қарай заң шығарушы көзіне қылмыс болып көріне алады. Дегенмен қылмыстың формальдық құрамында тек жалғыз-ақ этап (белгі) бар. Олай болса, әрекеттің ендігі қиылуы (бөлініс арқа сүйейтін белгісіне қарап) жөнсіз, себебі қиылатын ештеңе де қалған жоқ, тек қалғаны бір-ақ белгі. Ендігі қиылу (қысқару) қалған жалғыз-ақ белгінің өз ішінде болуы мүмкін. Сол себептен қиылған (келте) қылмыс құрамын формальдық қылмыс құрамының бір түрі деген орынды. Бұл жерде формальдық құрам келте және қауіптілік құрамдары болып бөлінуіне мегзейтін А.В.Наумовтың позициясы негізді [4]. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Маханбетова Ғ.Н. Қазақстан Республикасы қылмыстық заңдары бойынша ауыр...
467
Заң шығарушы ҚР ҚК қылмыстың объективті жағының үш сатысын әр уақытта да көрсете бермейтіндіктен қылмыстық құқық теориясы оның негізгі, тұрақты белгісі деп тек қоғамдық қауіпті әрекетті танитыны әлімсақтан бар үрдіс. Қалған екеуі қылмыстық заңда жиі ұшырасса да олар қосымша белгіні құрайды. Қылмыс құрамының объективтік жағының белгілері бұнымен түгесіліп қалмайды. Қылмыс кеңістік пен уақытқа із қалдыра алатын құбылыс болғандықтан да ешқандай қылмыс белгілері бір уақытсыз, орынсыз жағдайдан тыс, белгі әдіссіз орын алмайды. Кейде айыпты өз «жұмысын» жеңілдету жолында белгілі бір құралдар мен қаруларды пайдалану мүмкін. Сондықтан да егер де қылмыстық заңда көрсетілсе, нақ сол қылмыс құрамының міндетті белгісіне айнала алатын олар да қылмыс құрамының объективтік жағының қосалқы белгілерін құрайды. Олар қылмысты саралау, әрекетінің қылмыстылығын анықтау үстінде кейде мәнді, кейде мәнсіз. Бірақ ол қылмыстық заң көрсеткен белгілерді ғана орнықтыру, анықтау керек деген сөз емес. Қылмыстық процесс, криминалистика үшін осы мән-жайлардың (қылмыстық заң үшін олар белгі болып танылады) барлығы да нақтылауға жатады, қылмыстық құқық оның ішінен тек өзіне керегін ғана алады. Қылмыс құрамының объективтік жағының қосалқы белгілерінің (қылмыстық зардап пен себепті байланысты қоспағанда) саны алтау; а) қылмыс жасау уақыты; ә) қылмыс жасау орыны; б) қылмыс жасау жағдайы; в) қылмыс жасау тәсілі; г) қылмыс жасау құралы мен қаруы. Қылмыс жасау уақыты – ҚК нақты бабында белгілі бір уақиғамен байланыстырылып атап өтен сол кезде қылмыс жасалуы мүмкін уақыт аралығы (мәселен, соғыс уақыты, сайлау немесе референдум уақыты, т.б). Қылмыс жасау орыны-нақты сол қылмыс құрамына сәйкес келетін әрекет жасауғу тиіс аумақ (Мысалға, қорық аумағы, тұқым шашу аумағы, т.б.).
Қылмыс жасау жағдайы – қылмыс жасаған уақыттағы объективтік өмірдің нақты жай-күйі, жағдайы. Қылмыс жасау тәсілі-қылмыскердің қылмысты жасау үшін таңдап алған амалдар мен жолдары. Қазіргі кезде теорияда қылмыстық әрекетті жеңілдету үшін алынған (немесе абайсызда жасалған қылмыстарды қолданылған), олардың көмегімен қылмыстық әрекет жүзеге асатын объективтік өмірдің материалдық заттары қылмыс құрамы мен қаруы болып танылады [5].
1.
Каиржанов Е. «Уголовное право Республики Казахстан».-Алматы. 1998 ж. -9-11. 2.
Кудрявцев В.Н. «Объективная сторона преступления».-Москва. 1960.,-15-16. 3.
Наумов А.В. Уголовное право. Жалпы бөлім. Дәрістер курсы. БЕК баспасы. Москва.1996. 45. 4.
Алауханов Е., Үмбетәлиев С., Рахметов С. «Қылмыс құрамы».,-Алматы, 2000. 281. 5.
Алауханов Е.О. «Пайдақорлық-зорлық қылмыстардың алдын алудың криминологиялық проблемалары». «Ғылым» ғылыми баспа орталығы. Алматы. 2005. 96 бет. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
магистрант МКТУ им. А.Ясави
468
КРАТКАЯ ИСТОРИЯ РАЗВИТИЯ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ОБЛАСТИ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ Бұл мақалада зияткерлік меншік саласындағы заңнама дамуының қысқаша тарихы қарастырылады. This article deals with a brief summary of legislation development in the field of intellectual property.
История знаков уходит далеко в века и точно зафиксировать дату появления первых товарных знаков не представляется возможным. Однако, примерно 4000-3000 лет тому назад, человечество начинает массовое по тем временам производство и продажу глиняной посуды. Именно на этой посуде и появились первые обозначения, которые в наше время классифицируются как товарные знаки (знаки обслуживания), фирменные наименования, наименования мест происхождения товаров.
Давным-давно, когда торговля велась на уровне деревенского рынка, простыми товарами, покупатели лично знали продавцов и легко могли оценивать качество товаров (например, ощупывать фрукты). Со временем рынки развились до уровня национальных и международных, возникло массовое производство товаров, зачастую дорогих и сложных, и определение производителя конкретного продукта стало чрезвычайно важным вопросом. Товарный знак с пользой служил как производителю, так и покупателю. Производители высококачественных товаров начали ставить свой товарный знак, и поскольку они уже имели завоеванную репутацию, то они могли назначать более высокую цену. Покупатель же мог относиться к товару с доверием, ибо знал репутацию конкретного производителя. В Римской империи существовали тысячи разных клейм, а самое знаменитое из них – фабричное клеймо, состоящее из слова “Fortis”, - которое даже подделывалось древними “пиратами” [1]. Древние римляне, греки и египтяне пользовались ярлыками ремесленников и художников, служившими указаниями на происхождение изделия из какой-либо мастерской или из какого-либо города. Почтив 4000 лет до н. э. мастера Ассирии и Вавилона врезали в камни построенных зданий свой фирменный знак. Эти знаки, обнаруженные археологами в XX в., можно считать предшественниками товарных знаков. Прототипы современных знаков появились в период рабовладельческого строя [2]. Российское законодательство о товарных знаках имеет насыщенную историю. Первый закон “О товарных клеймах” был принят в России еще в 1830 г. Он обязывал владельцев суконных, шляпных, бумажных и других фабрик иметь прочные клейма. Подделка чужого товарного клейма рассматривалась как уголовно наказуемое деяние. Однако четкого пределения товарного клейма, условий возникновения прав на него, а также А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Байдекенова М.Н. Краткая история развития законодательства в области интеллектуальной...
правомочий владельца закон не содержал [3].
469
Что касается Казахстана, то признаки упорядочности таких отношений можно найти в древней истории казахов. В Уложениях Тауке-хана, знаменитом Жети Жаргы, записанным со слов казахских биев русским историком А.Левшиным, где есть такие слова: “Всякому поколению, роду и отделению иметь свою собственную тамгу (знак, запоминающийся герб). Тамги им тогда же были и розданы, с обязанностью накладывать их на весь скот и имущество, для различения, что кому принадлежит” [4]. Вероятно, понятия “тамга”, “тавро”, “клеймо”, английское слово “brand” (тавро) как метка, ставившееся раскаленным железом на шкуре скота, была первоосновой современного понятия товарного знака как средства индивидуализации товаропроизводителей. Эти обозначения также применялись для охраны цеховых интересов групп производителей, называвшихся на западе гильдией. Охранительная функция клейм и иных обозначений сводилась к запрету использовать чужой знак. Суровость наказаний соответствовала духу времени. Таковыми были: исключение из профессии, физические наказания вплоть до отсечения руки, смертная казнь [5]. Нынешнюю функцию выделения одних товаров производителей от однородных товаров других, фирменное наименование стало выполнять лишь с XIX столетия, с началом массового, а не штучного производства, превращением торговли в отрасль производства, зарождением маркетинга и рекламы. Так, в литературе широкое распространение получило мнение, согласно которому фирменное наименование как
средство индивидуализации коллективных субъектов связано с существовавшими торговыми товариществами. Анализируя обоснованность такого мнения, нельзя не обратиться к той эпохе, когда появились первые коллективные образования – к эпохе Древнего Рима. Появление первых индивидуализирующих обозначений коллективных субъектов следует связывать с существованием и деятельностью самоуправляющихся гражданских общин Древнего Рима, поскольку именно в статусе образований впервые в истории были проведены идеи юридического лица [6].
Именно в период становления торговых товариществ как коллективной формы предпринимательства появился тот мощный экономический интерес участников гражданского оборота в своей индивидуализации, который в результате и придал наименованиям то хозяйственное значение, которое они имеют в современной рыночной экономике [7]. Таким образом, возникновение права на фирменное наименование нужно связывать, прежде всего, с возникновением и развитием первых субъектов торговли, которые индивидуализировали свои товары и услуги
470
среди других конкурирующих ремесленников и торговцев на рынке товаров и услуг. Первые законодательные акты устанавливали жесткие уголовные санкции, а затем по мере развития более или менее развития общественных отношений появились гражданско-правовая охрана фирменных наименований и товарных знаков. Первые законодательные постановления о фирменных наименованиях появились в XIX веке и относились принятых, в некоторых странах Торговых кодексах к разделам о товариществах. И впервые легальное определение фирмы было дано в Торговом Уложении Германии 1861 г. и было в последующем заимствовано законами Швеции, Норвегии, Финляндии, Швейцарии. В российском дореволюционном законодательстве правовая регламентация отношений, связанных с фирменными наименованиями, фактически отсутствовала, если не считать отдельных разрозненных норм, не имевших практического применения, либо применение которых было ограничено. В России первым законом об охране ИС явился манифест императора Александра I от 1812 года «О привлечении на разные изобретения и открытия в художествах и ремеслах», в котором впервые было определено, что они как собственность принадлежат его владельцу, имеющему исключительное право на их использование. Поводом для
начала длительного периода гармонизации национальных правовых систем, и создания мировой системы охраны объектов интеллектуальной собственности стала угроза фактического срыва (1873 г.) Международной технической выставки в Вене. Представители государств обосновали свой отказ опасениями потери своих изобретений ввиду неадекватной правовой охраны, а также возможным промышленным шпионажем. Совместными усилиями Парижский Конгресс (1878 г.) и Парижская конференция (1880 г.), а также французское правительство выработали проект Международной конвенции, содержащей основные принципы международной системы охраны объектов интеллектуальной собственности, а также параметры будущей организации по этим вопросам. В 1881 г. представителями 11 государств была принята и подписана знаменитая Парижская конвенция, вошедшая в историю как Парижская конвенция по охране промышленной собственности [8]. Конвенция, учреждающая Всемирную организацию интеллектуальной собственности (ВОИС), была подписана в Стокгольме в 1967 году и вступила в силу в 1979 году. Однако начало создания ВОИС относится к 1883 году, когда была принята Парижская конвенция по охране ПС, и к 1886 году, когда была принята Бернская конвенция об охране литературных и художественных произведений. Причиной заключения этих международных соглашений явилось то,
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|