Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Маханбетова Б. Студенттердің шығармашылық іс-әрекетін дамыту мәселелері
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 А.А.ИСАХАНОВА
- This article deals with peculiarities of using art therapy in psycho – correction.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Исаханова А.А. Использование метафорной арттерапии в психокоррекции
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Маханбетова Б. Студенттердің шығармашылық іс-әрекетін дамыту мәселелері
422
жалпы теориясының ерекше бөлімі ретіндегі педагогикалық инновацияның құрамдас негіздерін терең түрде әзірлеу қажеттілігін көрсетіп берді.
Жалпы айтқанда, инноватика ғылымының негізінде мына мәселелер айқындалады: 1.
Педагогикалық инноватика ғылымы – білімнің ерекше саласы. 2.
Педагогикалық инновациялық үрдістер - әдіснамалық зерттеулер пәні. 3.
Қазіргі педагогикадағы инновациялық үрдістерді әзірлеудің жетекші бағыттары. 4.
5.
Педагогикалық инноватиканың құрамы, құрылымы мен функциялары. 6.
Педагогикада инновациялық үрдістерді іске асыруға қажетті шарттар. 7.
Педагогикада инновациялық үрдістерді ұйымдастыру мен іске асыру бойынша қызмет мөлшерлері. Тәжірибе көрсеткендей, инновациялық прогресс процедуралар мен құралдардың жиынтығын танытады. Олардың көмегі арқылы ғылыми жаңалық, әлеуметтік идея білім берудегі жаңа енгізілімге айналады. Сөйтіп, идеялардың жаңа енгізілімге айналуын қамтамасыз ететін, сондай-ақ осы үрдісті басқару жүйесін қалыптастыратын іс-әрекет инновациялық іс-әрекет болып табылады. Инновациялық іс-әрекет дәстүрлі іс-әрекеттен түбірлі түрде ерекшеленіп тұратын индивид іс-әрекетінің негізгі түрлерінің бірі. Ол барлық уақытта қарама қайшылықтар болған жағдайда іске асырылады. Іс- әрекеттердің дәстүрлі модельдері тиімсіз болса, ары қарай оның жетілдіруі қажетті нәтиже бере қоймайды [4]. Инновациялар былай
бөлінеді: білім
беру мазмұнындағы инновациялар, оқыту технологиясындағы инновациялар, білім беру жүйесінің тәрбиелеу функциясы саласындағы инновациялар, педагогикалық құралдар жүйесіндегі инновациялар. Инновациялар мен бастамашыл (орталықтандырылмаған) жаңа енгізілімдердің қалыптасуы тұрғысынан білім беру жүйесіне жасалған талдау көрсеткеніндей, олардың пайда болуы әлеуметтік-мәдени салт- дәстүрлердің неғұрлым жалпы заңдарына бағынады. Осыған орай инновациялық білім беру қызметін жобалаудың негізгі әдіснамалық қағидасын құруға болады. Оның мәні мынада: ең алдымен білімді басқару жүйесіндегі инновациялық сана элементтерінің пайда болу жағдайы, мүмкіндіктері және жүйелік қайшылықтары зерттеледі. Келесі кезекте инновациялық қатынас элементтерін талдау кезінде айқындалған тәжірибені пайдалану кезінде инновациялық білім беру жүйелерінің дамыту жолдары негізделеді. Білім беру саласындағы инновацияларды жобалау логикасы аймақта объективті түрде пайда болған инновациялық элементтерден ғылыми білім беру кешені және эксперименттік алаңдардың бекітілген үлгісінде инновациялық саланы қалыптастыруды қарастырады. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Маханбетова Б. Студенттердің шығармашылық іс-әрекетін дамыту мәселелері
423
Оқыту үрдісінің құрылысы білім стандартына сәйкес білім мазмұны нақтыланады. Білім мазмұны сәйкесінше оқыту мақсатын белгілейді. Оқыту мақсатына сәйкес мұғалімнің және оқушының іс-әрекеті анықталады. Педагогикалық технология мұғалім мен оқушы іс-әрекетінің ара жігін анықтауға алып келеді. Оқыту әдістемесінде көбіне мұғалімнің іс-әрекетіне жете тоқталатын болса, ал педагогикалық технология оқушы іс-әрекетін сабақтың әр кезеңінде ашып көрсетуге жүгінеді. Инновациялық педагогикалық технологиялардың бірі – ақпараттық технология. Ақпараттық технологиялар – ақпаратты алудың, қайта жасаудың, жеткізудің, сақтаудың және пайдаланудың әдістері мен құралдары. Бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдіруде электронды оқулықтар мен оқу құралдарын пайдалану ерекше мәнге ие. Оларда оқу ақпараты толық мазмұндалып, әр түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, бақылау тапсырмалары, ұсынылатын әдебиеттер тізімі және тақырыптық ресурстарға сілтемелер беріледі. Бұндай электронды оқу құралдары мұғалімдердің ақпаратпен жұмыс істей білу және қатынас жасай алу қабілеттерін қалыптастырады, оларды «ақпаратты қоғамның» мүшесі болуға даярлайды. Біз өзіміз дайындаған «Сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру технологиясы» электронды оқу-әдістемелік құралын болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін инновациялық іс-әрекетке даярлауда пайдаланып келеміз. Біз бұдан басқа педагогика және дербес пәндерді оқыту әдістемелерінен электронды оқулықтар мен оқу құралдарын жасап жатырмыз. Олардың да өз жемісін беретініне сеніміміз мол. Инновациялық іс-әрекет дәстүрлі іс-әрекеттен түбірлі түрде ерекшелініп тұратын индивид іс-әрекетінің негізгі түрлерінің бірі. Ол барлық уақытта қарама-қайшылықтар болған жағдайда іске асырылады [5].
Ал педагогикалық технология жетілдірілген оқыту мен тәрбие жүйесін құрумен, оқу тәрбие үрдісін жобалаумен айналысады. Педагогикалық технология басқарылатын, қайта жаңғыртылатын оқу тәрбие үрдісін жобалауды көздей отырып, білім берудің негізгі мақсаты мен міндеттерін шешуді қамтамасыз ететін ғылыми тұрғыда негізделген амал тәсілдердің жүйесін құрайды. Оның негізгі құрылымы мыналар болып табылады: а) тұжырымдамалық негізі; ә) мазмұндық бөлімі (мақсаты, мазмұны); б) әректтілік (процессуалдық) бөлімі – технологиялық үрдіс (оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыру, оқушылардың ұжымдық іс-әрекетінің әдістері мен формалары; мұғалімнің оқу-тәрбие ісін басқару әдістері мен формалары; оқу - тәрбие үрдісінің диагностикасы).
Педагогикалық технологияның тиімділігі педагогикалық және материалдық шарттарға байланысты. Педагогикалық технологияның табысты болуын анықтайтын педагогикалық шарттарға, ең алдымен, педагогтың дербес ерекшеліктері: тұлғалық даралығын, мәдениеттілігін,
Маханбетова Б. Студенттердің шығармашылық іс-әрекетін дамыту мәселелері
424
Қызығуын, т.б. жатқызуға болады. Сонымен бірге, оқушылармен қарым- қатынас жасау біліктілігі мен кәсіби шеберлігі де ерекше мәнге ие болады.
Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тәрбиелеудің соңғы
әдіс-тәсілдерін, инновациялық педагогикалық технологияларды игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог – зерттеуші, ойшыл мұғалім болуын қажет етеді. Тұжырымдай келе айтатын болсақ, оқыту технологиясы мұғалімдердің эмпирикалық инновацияларын ескере
отырып, оқыту
үрдісінде студенттердің шығармашылық іс-әрекетін дұрыс, ұтымды басқаруды қарастырады. Оған өзара бір-бірімен байланысты екі үрдіс енеді: білім алушының шығармаларын дамытуда іс-әрекетін ұйымдастыру және оқушы тұлғасын дамытудағы жоғары нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған іс- әрекетті бақылау [6]. Бұл үрдістер өзара үздіксіз әрекетте болып, бақылау нәтижесі басқарушы әрекеттердің мазмұнына әсер етеді, яғни оқу іс- әрекетінің және де болашақ мамандардың шығармашылық іс-әрекетін ары қарай ұйымдастырылуын өзгертеді.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1986. 2.
Бадмаев Б.Ц. Методика преподавания психологии. М., 2004 . 3.
Бадмаев Б.Ц. Психология как изучить и усвоить. М., 1997. 4.
Джакупов С.М. Психология познавательной деятельности. А., 1992. 5.
Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. М., 1996г. 6.
Ляудис В.Я. Методика преподавания психологии. М., 2000г.
425
магистрант МКТУ им. А.Ясави ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТАФОРНОЙ АРТТЕРАПИИ В ПСИХОКОРРЕКЦИИ Бұл мақалада психокоррекцияда метафоралық арттерапияны пайдалану ерекшеліктері қарастыралады. This article deals with peculiarities of using art therapy in psycho – correction. Глобальные изменения, происходящие в социальной сфере за последнее время глубоко отразились в жизни каждого человека. Ускоряющееся развитие общества и усложнение социальных отношений требуют более глубоких преобразований во внутреннем мире человека. Перед личностью встала необходимость адаптации к новым социальным условиям, понимания себя, своего внутреннего состояния, своего места и роли в социальных группах - семье, школьном классе, студенческой группе, трудовом коллективе. Проблема оптимизации межличностных отношений, внутреннего состояния личности, раскрытия ее
ресурсов и психологического потенциала для эффективной жизни и самореализации является одной из наиболее актуальных в социальной психологии. В поисках средств, дающих доступ к внутренним ресурсам, информационным «архивам», ученые обращаются к психологической метафоре. В последние годы в психологической науке и практике открыты новые грани метафоры, позволяющие успешно использовать ее в социальной психологии, психодиагностике, психокоррекции, психотерапии, гипнотерапии и некоторых других видах и формах прикладной психологии. В отечественной психологии данная область практического применения метафоры мало изучена. В связи с этим исследуемая тема является актуальной и практически ценной. Актуальность темы исследования связана и с тем, что метод использования метафоры как эффективной технологии психодиагностики и психокоррекции в процессе обучения студентов-психологов мало разработан. Метафора (от др. – греч . μεταφορά – «перенос», «переносное значение») – фигура речи (троп), использующая название объекта одного класса для описания объекта другого класса. Термин принадлежит Аристотелю и связан с его пониманием искусства как подражания жизни. Метафора Аристотеля в сущности почти неотличима от гиперболы – преувеличения, от синекдохи – иносказания и от простого сравнения или олицетворения и уподобления. Во всех случаях присутствует перенесение смысла с одного на другое. Косвенное сообщение в виде истории или образного выражения, использующего сравнение. Оборот речи, состоящий в употреблении слов и выражений в переносном смысле на основе какой-то аналогии, сходства, сравнения [1].
426
Метафору все чаще рассматривают как ключ к пониманию основ мышления и процессов создания видения универсального образа мира: человек не столько открывает сходство, сколько создает его в целях освоения мира и социума, в особенности в его кризисные периоды. Метафора расширяет и обогащает внутренний мир личности, дает новое видение окружающего мира, межличностных отношений, способствует улучшению взаимопонимания между
субъектами общения. Акт метафорического творчества лежит в основе многих семантических процессов: развития синонимических средств, появления новых значений и их нюансов, развития эмоционально-экспрессивной лексики. Без метафоры не существовало бы лексики «невидимых миров» - внутренней жизни человека.
Анализ литературы по исследованию метафоры показал, что практически все исследователи (Н.Д.Арутюнова, Л.Д.Гудков, К.К.Жоль, Э.Ка-сирер, М.Е.Кошелюк, Л.М.Кроль, П.Рикер, Е.Е.Сапогова, В.Н.Телия, Л.И.Шрагина и др.) считают метафору продуктом деятельности воображения, создающего новые образы. При оценке уровня развития воображения чаще всего выделяют следующие основные признаки: необычайно эффективный способ связи вещей; находчивость в соединении элементов, обычно несоединимых; способность ярко, метафорически высказать свою мысль; продуцирование образов; синтетическая и магическая сила, способствующая восприятию старого с чувством новизны. Метафоры обогащают модель мира, воздействуют на оба полушария мозга, активизируют мышление и память, задействуют глубинные структуры психики. Они являются методом активизации ресурсных механизмов и помогают использовать имеющийся у человека опыт для осмысления его нового опыта. Метафора представляет собой пример так называемого двухуровневого языка; в ней заключено два смысловых уровня, один из которых адресован непосредственно сознанию, а другой воспринимается бессознательно. Результаты анализа теоретических исследований метафоры, а также ее практического применения показали, что метафора является продуктом деятельности такого свойства мышления, как
ассоциативность, устанавливающая связи по сходству, смежности или противоположности. Среди других тропов метафора занимает центральное место, так как позволяет создать ёмкий образ, основанный на ярких, неожиданных ассоциациях. В основу метафоризации может быть положено сходство самых различных признаков предметов: цвета, формы, объёма, назначения, положения и т.д. [2] В письменной истории, и в мифах, ведущих в самые далекие и сокровенные глубины воспоминаний человека о своем опыте, метафора использовалась как механизм, при помощи которого передавались и развивались идеи. Шаманы, философы, проповедники – все они в сходной
427
манере интуитивно сознавали и использовали мощь метафоры. Начиная с известной аллегории с пещерой у Платона и кончая Зигфридом Вольтера, начиная с проповедей Мухаммеда, Христа и Будды и кончая учением Дона Хуана, метафора всегда присутствовала в них как средство изменения людей и воздействия на их поведение [3].
Использование метафор дает ключи для размыкания оков скорбей и гнета воспоминаний, позволяет взлететь над границами обыденности. Метафора, как пароль, то самое волшебное слово из сказки, открывает выходы в иное – “тридевятое” измерение – в мир многомерных психосемантических пространств бессознательного. Это способ расширения сознания, дающий доступ к внутренним ресурсам, скрытым источникам энергии, информационным “архивам”. Такие измененные состояния сознания называют гипнотическими, трансовыми, медитативными, состояниями озарения и инсайта. Они являются совершенно нормальными – в отличие от патологических состояний: сужения, помрачения, расщепления или выключения сознания. Использование этих состояний в психотерапии дает возможность интроспекции, расширения самопознания и самосознания, гармонизации с самим собой и окружающим миром. Человек получает возможность найти другие пути, понять иные точки зрения, побыть другим, увидеть невидимое, познать непознанное, почувствовать вероятность невероятного [4]. Терапевтическая метафора – это послание на нескольких уровнях сознания. История, сказка, идея, фраза, жест могут иметь метафорические значения. Метафора имеет более или менее точную цель, очень «активизирующуюся», если она проходит на бессознательном уровне. Метафора в гипнотерапии имеет схожее определение с общей психологической терапевтической метафорой: «Метафора – вербальное внушение, относящееся к косвенным внушениям, наиболее приятное как для клиента, так и для терапевта. Метафора действует на нескольких уровнях, и ее скрытое воздействие оказывает активизирующее влияние на бессознательные процессы клиента» [5]. Обычно клиенты психотерапевтов выражают свои жизненные переживания языком символов и метафор, и терапевты, выбирая логический путь решения предъявленной метафорической проблемы, часто усложняют ее, на помощь терапевтам может придти легкий и простой, но очень действенный инструмент психотерапии – метафора.
Хорошая метафора позволяет быстро и легко перевести проблему в другое русло. Это оказывается особенно верным по отношению к гипнотическому общению, потому что, когда язык гипнотерапии соответствует метафорическим реальностям клиента, часто наступает быстрое исцеление, даже если сам терапевт не до конца понимает, как и почему получен такой терапевтический результат.
Исаханова А.А. Использование метафорной арттерапии в психокоррекции
428
Бессознательное, туманно и метафорично, оно само избирает для себя те метафорические образы из терапевтических метафор, которые непосредственно помогут в улучшении состояния своего хозяина (клиента). А гипнотический транс помогает этому бессознательному, не натыкаясь на сознательный анализ, брать из метафоры самое основное и подходящие именно ему. [6]
В эриксоновско-гипнотической психотерапии терапевт большую часть внутренней работы оставляет бессознательному, доверяя ему психологическое благосостояние клиента. Это доверие совершенно обоснованно, многолетний опыт гипнотерапевтов показывает – оказывая доверие бессознательному мы улучшаем состояние клиента, это связанно с тем, что приходя к терапевту человек уже доверяет себя и хочет чтоб доверяли и ему. Метафора это каждый раз нечто сокровенное и индивидуальное, похожее на историю, произошедшую на самом деле, с которой делится терапевт, а клиент воспринимает ее как ценный дар, оставляя свои сопротивления и защитные механизмы в дали от сеанса. Клиентам всегда нравится, что их принимают за людей, с которыми можно поделиться чем-то личным.
В эриксоновской гипнотерапии используются метафоры разного рода. Это – истории, сказания, сказки, басни, просто рассказы, придуманные терапевтом для клиента или случаи из жизни.
Истории, сказания, сказки, басни представляют собой часть жизни каждого человека. Фактически все культуры используют их, чтобы распространить знания и передавать традиции, моральные ценности и законы. Поскольку терапия должна находиться в гармонии с внутренним миром человека рассказывание историй, сказаний, сказок и басней играет важную роль в гармонизации человека с окружающим миром.
В гипнотерапии применение метафор дает множество преимуществ. Метафоры являются источником как для визуальных, так и слуховых данных. Кроме того, метафоры несут в себе терапевтический, ненавязчивый язык, который клиент слышит от терапевта. Метафоры могут применяться как косвенные формы общения, имеющие терапевтические преимущества. Терапевтические метафоры, содержащие косвенные или скрытые послания, оказывают наибольшее влияние на клиентов, поскольку минуют сознательный анализ, сознательное и бессознательное сопротивление.
Доказательство этому мы видим в исследованиях доктора медицины, известного психотерапевта, в работе которого органично переплелись элементы западных гипнотических школ и традиционная восточная медицина, вице-президента Французской ассоциации гипнотерапии Ж.Беккио. В своих экспериментах он показал, что во время трансового восприятия терапевтической метафоры, мозг человека повышает свой
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|