Ғылыми конференцияның материалдары

33 
 
ных по содержанию и формулировке задач. 
Мною созданы сборники презентаций уроков по всем темам программного материала 
6, 7, 8 классов. 
Компьютер,  мультимедиа-ресурсы  и  интерактивная  доска  позволяют  интегрировать  и 
существенно  обогатить  возможности  перечисленных  технических  средств  обучения  и,  тем 
самым, преобразить конструирование и проведение всех уроков.  
Специальный монтаж материала, записанного на разных носителях, позволяет реализо-
вать достоинства учебного кинофильма: оптимальное сочетание разных выразительных язы-
ковых  средств  (текста,  звука,  статических  и  динамических  демонстраций),  выбор  нужных 
планов и деталей изучаемого объекта, изменение его ракурсов и т.п. Столь же просто реали-
зовать наиболее популярные приемы работы с графопостроителем. 
Мультимедиа-технологии  позволяют  сделать  учащегося  не  только  созерцателем  гото-
вого  учебного  материала,  но  и  участником  его  создания,  преобразования,  оперативного 
использования.  Имеющиеся  мультимедийные  курсы  и  образовательные  программные  про-
дукты позволяют уже сегодня по-новому строить уроки. 
Мультимедиа-технологии неизмеримо расширяет возможности в организации и управ-
лении учебной деятельности и позволяет практически реализовать огромный потенциал пер-
спективных  методических  разработок,  найденных  в  рамках  традиционного  обучения,  кото-
рые, однако, оставались невостребованными или в силу определенных объективных причин 
не могли дать там должного эффекта. 
Тестирование. 
Обучающие тесты использую с целью тренировки и отработки знаний и 
умений  учащихся  по  изучаемой  теме.  Данные  тестыпредназначены  для  выработки  навыка 
применения полученных знаний при выполнении определенных заданий, ученик сразу видит 
свои ошибки и имеет возможность их исправить с другой попыткой. Контролирующие тесты 
предназначены  для  проверки  знаний  учащихся  по  теме.  Тестирование  позволяет  организо-
вать самоаттестацию учащихся (проверить свои знания без участия учителя.) Каждый ученик 
имеет полную и объективную информацию о ходе процесса усвоения знаний по теме. Уча-
щиеся  знают  шкалу  оценок  и  ориентируются  на  неё.  Такая  форма  работы  позволяет  иметь 
оперативную информацию о контроле знаний учащихся, о состоянии процесса усвоения зна-
ний  каждым  учеником  по  любой  теме,  видеть  анализ  работ  учащихся  с  целью  ликвидации 
пробелов знаний у учащихся. При применении ИКТ, для отработки навыков учащихся по те-
ме и контроле, проведенном с помощью данной технологии качество знаний учащихся выше, 
чем  при  традиционных  методах.  Организованная  на  уроке  и  во  внеурочное  время  работа  с 
тестами  (в  электронном  виде)  формирует  у  ребят  основные  «информационные»  компетен-
ции, а для многих именно они сегодня наиболее актуальны и будут необходимы ребятам в 
будущем. 
Использование информационных технологий при проектной
 деятельности учащих-
ся, позволяет увеличить скорость разработки проекта и качество его выполнения. 
Среди  технических  новинок,  приходящих  сегодня  в  школу,  особое  место  занимают 
интерактивные доски. 
Интерактивная доска – уникальное учебное оборудование, представ-
ляющее собой сенсорный экран, подсоединенный к компьютеру, изображение с которого пе-
редает на доску проектор. В отличие от обычного мультимедийного проектора интерактив-
ная доска позволяет не только демонстрировать слайды и видео, но и рисовать, чертить, на-
носить на проецируемое изображение пометки, вносить любые изменения, и сохранять их в 
виде компьютерных файлов. А кроме этого, сделать процесс обучения ярким, наглядным, ди-
намичным. 
Работа  с  интерактивными  досками  предусматривает  творческое  использование  мате-
риалов. 
Подготовленные тексты, таблицы, диаграммы, картинки, музыка, карты, а также добав-
ление  гиперссылок  к  Интернет-ресурсам  сэкономят  время  на  написание  текста  на  обычной 
доске  или  переход  от  экрана  к  клавиатуре.  Все  ресурсы  можно  комментировать  прямо  на 

34 
 
экране и сохранять записи для будущих уроков. Файлы предыдущих занятий можно всегда 
открыть и повторить пройденный материал. Учитель всегда имеет возможность вернуться к 
предыдущему этапу урока и повторить ключевые моменты занятия, зайдя на нужную страни-
цу. Все это помогает планировать урок и благоприятствует течению занятия. При подготовке 
к  обычному  уроку,  учитель  математики  часто  сталкивается  с  проблемой  построения  гео-
метрических фигур и различных функций, работой с координатной плоскостью на обычной 
доске. Здесь же эти вопросы легко можно решить с помощью встроенных шаблонов. 
Так,  например,  при  изучении  темы  «Координатная  плоскость»  в 6 классе  учащиеся  с 
огромным  удовольствием  строят  точки,  получая  различные  занимательные  картинки.  Этот 
процесс становится не утомительным, а увлекательным. Использование интерактивной дос-
ки позволяет на уроке рационально использовать время, нет необходимости постоянно выти-
рать доску и чертить необходимые фигуры. 
В коллекции самой доски более тысячи математических объектов: многогранники, тела 
вращения, координатные прямые и плоскость, окружность, треугольники и т.д. Чертежи по-
лучаются  наглядными,  аккуратными.  При  построении  сечений  многогранников  можно 
использовать  режим  записи  самого  процесса  последовательного  построения,  что  позволяет 
существенно экономить время на уроке. 
Использование  интерактивной  доски  позволяет  сохранить  в  памяти  индивидуальную 
работу  учеников  для  последующей  проверки  или  анализа.  При  введении  новых  понятий  с 
использованием презентаций и чертежей на интерактивной доске задействуются различные 
виды памяти (слуховая, зрительная, ассоциативная), эффективно отрабатываются новые по-
нятия путем выделения важнейших свойств (за счет наглядности). Это ведет к лучшему по-
ниманию и запоминанию нового материала. При решении существует возможность экспери-
ментировать с условием, причем чертеж на доске изменяется нажатием одной кнопки. 
Таким  образом  очевидны  преимущества  использования  интерактивной  доски  на 
уроке: 
1. Экономия времени
. Заранее подготовленные чертежи, схемы, текст позволяют эко-
номить время урока, за счет чего повышается плотность урока. 
2. Наглядность и интерактивность.
 Благодаря этому учащиеся активно работают на 
уроке. Повышается концентрация внимания, улучшается понимание и запоминание материа-
ла. 
3. Многократное использование. 
Во-первых, вся информация, появляющаяся на доске 
не стирается, а сохраняется. Для решения новой задачи используется «чистый лист» и в слу-
чае возникновения вопросов можно быстро вернуться к ранее решенным задачам, следова-
тельно, нет необходимости восстанавливать условие или решение. Это наиболее сущест-вен-
но, так как задания и решения могут быть восстановлены не только на уроке, но и после него 
для тех учеников, которые пропустили урок или не вполне хорошо освоили тему. Во-вторых, 
наглядные  материалы  и  обучающие  ресурсы  можно  хранить  в  электронном  виде  и  в  даль-
нейшем многократно использовать их. Накапливается электронный банк данных для каждо-
го учителя. 
4. Повышается уровень компьютерной компетенции учителя. 
5.  Школьникам  просто  нравиться  работать  с  интерактивной  доской,  учиться 
становиться интересно и увлекательно. 
 
Конечно же, использование только интерактивной доски не решит всех учебных проб-
лем. И учителя совсем не обязаны работать с ней постоянно, на каждом уроке. Но использо-
вание ее делает урок увлекательным и динамичным. 
«За»  и  «против». 
Согласно  опубликованным  в  литературе  данным  максимальная 
частота и длительность применения средств ТСО в учебном процессе определяется возрас-
том учащихся, характером учебного предмета и необходимостью использования в познава-
тельной деятельности. 
При монотонном использовании одного средства обучения уже к 30-й минуте возника-

35 
 
ет торможение восприятия материала. Использование компьютера добавляет ещё и электро-
магнитное излучение. Поэтому на уроке стараюсь чередовать напряженный умственный труд 
и  эмоциональную  разрядку,  разнообразные  приемы  и  методы,  использую  упражнения  для 
снятия напряжения и утомления при работе с компьютером и для улучшения мозгового кро-
вообращения. 
ИКТ  на  мой  взгляд,  могут  быть  использованы  для  обучения  математике  в  различных 
форматах: 
− самостоятельное обучение с отсутствием или отрицанием деятельности учителя; 
− самостоятельное обучение с помощью учителя-консультанта; 
− частичная замена (фрагментарное, выборочное использование дополнительного мате-
риала); 
− использование тренинговых (тренировочных) программ; 
− использование диагностических и контролирующих материалов; 
− выполнение домашних самостоятельных и творческих заданий; 
− использование компьютера для вычислений, построения графиков; 
− использование программ, имитирующих опыты и лабораторные работы; 
− использование игровых и занимательных программ; 
− использование информационно-справочных программ. 
Поскольку наглядно-образные компоненты мышления играют исключительно важную 
роль  в  жизни  человека,  то  использование  их  в  изучении  материала  с  использованием  ИКТ 
повышают эффективность обучения 
− графика и мультипликация помогают ученикам понимать сложные логические мате-
матические построения; 
− возможности, предоставляемые ученикам, манипулировать (исследовать) различными 
объектами на экране дисплея, изменять скорость их движения, размер, цвет и т.д. позволяют 
детям  усваивать  учебный  материал  с  наиболее  полным  использованием  органом  чувств  и 
коммуникативных связей головного мозга. 
Кроме перечисленного, имеет большое значение тот факт, что в процессе работы уче-
ника и учителя с использованием компьютерных технологий, ученик, во-первых, постепенно 
входит в реальный мир взрослых, производственную деятельность современного человека. 
Во-вторых, повсеместное внедрение в жизнь современного человека ИКТ ставит учите-
ля  перед  дилеммой:  либо  ты  идёшь  в  ногу  со  временем,  учишь  детей  по-современному,  с 
использованием современных обучающих технологий, либо отстаёшь и уходишь из профес-
сии. 
При выборе условий для использования ИКТ мною учитываются: 
− наличие соответствующих изучаемой теме программ; 
− количество компьютеризированных рабочих мест; 
− готовность учеников к работе с использованием компьютера; 
− возможностями ученика использовать компьютерные технологии вне класса. 
Улучшения восприятия изучаемого материала по предмету можно попытаться достиг-
нуть,  используя  определенные  программные  продукты.  Контроль  знаний  с  использованием 
компьютерных тестов (компьютер выдает % выполнения задания, ошибки, оценки). В нашей 
школе  учителя  пользуются  бесплатными  программами  из  сети  Интернет.  Например,  про-
грамма тренажер «Действия с обыкновенными дробями» (автор С.А. Ермолин), позволяет за 
короткое время объективно проверить знания учащихся по данной теме. Программа проста в 
эксплуатации,  после  каждого  пройденного  задания  по  этой  программе  учащиеся  получают 
оценки.  Используем  программу  «Конструктор  тестов»,  которая  позволяет  учителю  самому 
составить разноуровневые тесты по любой теме с использованием рисунков, графиков, схем. 
При проведении уроков используются обучающие программы, а также программное обеспе-
чение для интерактивной доски. Используем CD-диски: 1С: Репетитор «Математика», Алгеб-

36 
 
ра 7-8, Алгебра 9, «Алгебра 10-11», «Стереометрия», «Виртуальные уроки Кирилла и Мефо-
дия» и др. Сейчас в практику вошло репетиционное тестирование, предоставленное экзаме-
национным  агентством  «Единый  экзамен» www.probaege.edu.ru, где  представлены  задания 
КИМов всех уровней. Агентство «Кенгуру» http://www.kenguru.sp.ru тоже предоставляет та-
кую возможность. На уроке и вне его, при подготовке к ЕНТ можно использовать интернет-
ресурсы www.gotovkege.ru, www.egehelp.ru. На сайте www.fcior.ru во вкладке «Каталог» есть 
возможность  пройти  тестирование  по  различным  образовательным  модулям,  на  разных 
уровнях изучения. 
Мой опыт работы по обсуждаемой теме в настоящее время дает возможность оценить 
эффективность использования ИКТ при контроле усвоения пройденных тем по математике в 
сравнимых значениях (качество обучения, данные анкетирования учащихся и т. д.): 
− повысился интерес учеников к изучению математики – на 25%; 
− увеличилось количество учащихся, участвующих в контроле знаний – в 2 раза; 
− качество обучения математики повысилось на 10-15%; 
− наряду с этим возможности ИКТ используются для развития памяти учащихся, разви-
тия умений организации учебного труда, умения находить необходимую информацию с по-
мощью  ИКТ,  формирования  логического,  абстрактного  и  системного  мышления,  формиро-
вания мыслительных операций – анализа, доказательства, обобщения, классификации 
Использование  ИТ  дает  возможность  для:  повышения  мотивации  обучения;  индиви-
дуальной активности; направленность на личность школьника; формирование информацион-
ной компетенции; свобода творчества; интерактивность обучения. 
Таким образом ИКТ становятся неотъемлимой частью современного учебного процес-
са, способствующей повышению качества образования. 
 
 
МАТЕМАТИКАНЫ МЕКТЕПТЕРДЕ ОҚЫТУ ƏДІСТЕМЕСІ 
 
METHOD OF TEACHING MATHEMATICS IN SCHOOLS 
 
Бекмуратова С.Қ. 
«№7 орта мектебі» Рудный қ., Қазақстан 
 
Оқытудың өзі бір ғылым. Сонымен қабат ол – бір өнер, онда бойұсынуға тиісті белгілі 
заңдылық  бар,  бірақ  қолдана  салатын  дайын  формуласы  жоқ.  Жақсы  оқытушы  болу  үшін 
оқыту үрдісінде оқыту теориясын саналы қолдану, оқыту барысындағы заңды істерді мұқият 
мəнерлеу, теория мен практиканы ұштастыру керек, сонда ғана тамаша нəтиже шығаруға бо-
лады. 
Елбасымыз Н.Ə.Назарбаев жолдауында айтқандай: «Болашақта өркениетті дамыған 50 
елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім» сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім 
беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мəселесін қойып отыр. Оқыту-
дың  əр  түрлі  технологиялары  сарапталып,  жаңашыл  педагогтардың  іс-тəжірибесі  зерттеліп, 
мектеп  өміріне  енуде.  Оқушыны  дамытуда  ежелгі  замандардан  бері  математиканың  алар 
орны ерекше. Математиканың ғылым мен техниканың қарқынды дамуына қосар үлесі аз бол-
ған жоқ. Математика барлық ғылымдардың логикалық негізі демек, математика оқушының 
дұрыс ойлау мəдениетін қалыптастырады, дамытады, оны шыңдай түседі жəне əлемде болып 
жатқан жаңалықтарды дұрыс қабылдауға көмек береді. 
Математика  сабағында  оқытудың  əртүрлі  əдіс-тəсілдерін  қолдана  отырып,  оқушылар-
дың  шығармашылық  ізденістерін,  өз  бетінше  жұмыс  істеу  белсенділіктерін  арттыру  бары-
сында теориялық білімдерін кеңейтіп, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуда, математика-
ның  негізін  қалыптастыру,  ұғындыру,  түсініктерін  тереңдетуде  мұғалімдердің  математика-
лық білімдері терең болуы керек. 

37 
 
Математиканың оқыту сапасын жоғары көтеру үшін, жан-жақты шарттар, жағдайларды 
əзірлеу керек. Мұнда оқытуды жақсарту маңызды бір түйін саналады. Төменде математика-
ны оқытуда алты түрлі қатынасты қалай бір жақтылы ету жөнінде айтпақшымын. 
Терең мен таяздың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету 
Оқыту  барысында,  көпшілік  оқытушыларда  «өсірем  деп  өркенін  жою»  жəйіттері  өмір 
сүріп отыр. Олар үнемі программаның талабы төмен, оқытатын білім өте қарапайым, оқушы-
лардың  тыңдағысы  келмейді  деп  таниды;  негізгі  білімдерді  атап  өтіп,  ұғымдарды  абстракт 
түрде  беріп,  күрделі  қиын  мысалдар  келтіреді.  Нəтижесінде  оқушылар  тереңдей  үйрене  ал-
май, таязды бекемдей алмай қалады. Тек таяздан тереңге, сезімдіктен ақылдыққа, абстракты-
лықтан нақтылыққа ішінаралықтан жалпылыққа өткенде ғана оқушылардың таным заңдылы-
ғына үйлеседі. Оқушылар тек таязды жетік игергенде ғана, бір адым ілгерілеп, тереңді игере 
алады. Сол үшін оқытушылар сабақ дайындаған кезде, тереңнен еніп, таяздан шығу керек. 
Теория  кезінде,  жанды  да  айқын  мысалдарды  келтіріп  салыстыра  сөйлесе,  оқушылар 
үйренген  білімдерін  тез  түсіне  алады.  Сондай-ақ  қызығу  жəне  ұмтылу  туылып,  үйренген 
білімдерінен терең əсер қалдыра алады. 
Терең  мен  таяздың  қатынасын  жақсы  бір  жайлы  ету  үшін,  көрнекілік  принципін  де 
ескеру керек. Ашық оқыту, оқушыларды айқын да жанды көрнекі образдан шығып, абстракт 
ой жүгірту барысын сəтті апаруға бастайды. Оқытуда көрнекі оқыту құрылымдарын қолдану 
оқушылардың сəйкес математикалық теорияларды түсінуіне тиімді бола отырып, оқушылар-
дың байқау қабілеті мен талдау қабілетін жетілдіруге де тиімді болады. Мəселен, геометрия-
ны  оқытуда  фигуралардың  маңыздылығын  жұрттың  бəрі  біледі.  Алгебрадағы  қолданбалы 
мəселелерді, қарапайым сызбаларды қолданып талдау жасаса, бақыласа тіпті де тиімді бола-
ды, əрине көрнекі оқытуды қолданудың да өз орны бар. 
Көне мен жаңаның қатынасын дұрыс бір жақтылы ету 
Математика  жүйелілігі  күшті  ғылым.  Оқытуды  математикада  берілетін  білімдердің 
ішкі логикалық тəртібі мен оқушылардың таным қимылының тəртібі бойынша жүргізіп, оқу-
шылардың жүйелі негізгі білім мен негізгі өнерді үйренуіне мүмкіндік жасап, олардың ақыл-
ой қуатының дамуын ілгерілетуі керек. Жүйелілік – білімнің өз ерекшелігі мен оқушылардың 
ақыл-ой  қуаты  дамуы  заңының  бейнеленуі.  Математикада  қатаң  логикалық  жүйе  болады. 
Оның білім құрылымында, ішкі байланысында бойсұнатын «тəртіп» болады. Алдыңғы білім-
ді жетерлік игермесе, соңғы жаңа білімді үйрену біршама қиын болады. Бірақ кейбір оқыту-
шылар  үнемі  оқыту  барысында  көне  білімнің  роліне  сəл  қарап,  бірден  жаңа  білімді  өтеді. 
Ақыры  жаңа  білімді  жақсы  үйрене  алмайды.  Көне  білімді  де  дерлік  есте  сақтай  алмайды, 
оқыту үнемі нашар болады. 
Бұдан  көне  мен  жаңаның  білім  арасындағы  қатынасты  бір  жақтылы  етудің  төтенше 
қажетті  екендігін  көруге  болады.  Сол  үшін  оқытушылар  сабақ  дайындаған  кезде,  алдымен 
көне білімнің орны мен ролін, сондай-ақ жаңа біліммен қатар қою байланысын түсіну керек. 
Сонда ғана оқулықты лайықты бір жақтылы етуге болады. Сабақ өткен кезде, оқытушы үне-
мі  көнеге  байланыстырып,  жаңаны  енгізуге  көңіл  бөлу  керек.  Салыстыру  əдісін  қолдану 
арқылы оқушылар көне білім негізінде жаңа білімдері біртіндеп қолға келтіреді. 
Мəселен, иррационал сандарды жақсы оқыту үшін, алдымен пішінді денелерді есептеу 
формулаларын  пысықтау.  Шеңбер  мен  дəрежеге  байланысты  теоремаларды  жақсы  оқыту 
үшін, алдымен ұқсас үшбұрыштардың қасиеті арқылы өзара қиылысатын хордалар мен жа-
намалар  туралы  теоремаларды  дəлелдеуден  бастау  керек.  Геометрияда  кесінді  мен  түзуді 
жақсы оқыту үшін, алдымен бастауышта үйренген түзу мен сəулені пысықтатып, содан кейін 
кесінді, түзу, сəуле ұғымын енгізу керек. Косинустар теоремасын жақсы оқыту үшін, анали-
тикалық  геометриядағы  негізгі  білімдерді  пысықтау,  оқушыларды  координат  əдісі  арқылы 
түсіндіруге болады. Əрине, кейбір білімдерді көне білімдерді пысықтауға сүйеніп қана есте 
сақтауға  болмайды.  Қайта  білімнің  кеңдігіне,  басқа  білімдермен  органикалық  байланысына 
сүйеніп берік игеруге болады. 
Көп пен аздың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету. 

38 
 
Қазіргі  оқытуда,  əсіресе  мектеп  бітіретін  сыныптардың  оқытуында  əлі  де  «есеп  теңізі 
шайқасын»  жүргізу  өмір  сүріп,  оқушылардың  жүгін  ауырлатуда.  Кейбір  оқушылар  сабақ 
өткенде барлық жағын қамтимын деп, маңызды түйіндерді ұстай алмай қалады. Бұл негізінен 
көп  пен  аздың  қатынасын  бір  жақтылы  етпегендіктің  салдарынан  туылады.  Шындығында, 
бұл оқытушылар былай қарағанда қамтыған мазмұны көп сияқты, есепке жаттығуы көп көрі-
неді, нəтижесінде оқушылар талғаусыз шайнамай жұтады немесе тереңдей алмайды. Нəтиже-
де білімі аз болғандықтан қабілеті күшті бола алмайды. Бұдан оқыту барысында «аз болса да 
саз  болсын»  деген  қағиданы  ұстана  алмағандықтан,  оқушылардың  ақыл-парасатының  да-
муына көңіл бөлінбей, оқушылардың өздігінен үйрену қабілеті жетілмейді. Оқушыларда дер-
бес ой жүгіртумен дербес қызмет істеу қабілеті кемшіл болады да, білім іздене алмайды, сол 
үшін оқытушылар сабақ дайындағанда, егжей- тегжейлі сөйлеу, қысқартып сөйлеу жəне сөй-
лемейтін мазмұндарын анықтап алу, сабақ өткенде тармақтарын айқындауы, маңызды түйін-
дерді жетілдіруі, маңыздысы мен маңызсызын айыруы, егжей- тегжейлі сөйлеуі мен ықшам-
дауы  лайықты  болу  керек,  сонда  ғана  сабақты  айқын  түсіндіре  алады.  Басқа  мəселелер  де 
өздігінен шешіледі. Мұндай жағдайда аз сөйлегендей болғанымен, бірақ оқушылар үйренген 
білімдерін  игеріп  қалмастан  біртіндеп  аздап  көбейеді.  Аз  күш  жұмсап,  көп  нəтиже  жарата 
алады. 
Көп  пен  аздың  қатынасын  дұрыс  бір  жақтылы  ету  үшін,  тағы  бірін  біліп  алу  арқылы 
басқаларын біліп алуды ескеру керек. Оқытушы сабақ дайындаған кезде мағынасын сұрып-
тауды ескеру керек. Сұрыптаудың шешуші түйіні дəлдігінде, оқулықтың ең нəрлі бөліктерін 
дəл көре білу, дəл ұстай білу, дəл сөйлей білу керек. Келтірілетін мысалдарда типтік болуы, 
сөйлеуі қызықты болуы керек. Есептерді таңдағанда бағыттамалық сипатына мəн беру керек. 
Содан кейін оқытушы бар ықыласымен зейін қоя жинақтауы керек. Сонда ғана оқушылар бі-
реуі арқылы басқаларын игеріп алатын, тамаша өнімге қол жеткізе алады. 
Жанды мен жансыздың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету 
Оқулықтағы анықтама, теорема, формула, ереже қағидалар былай қарағанда, өлі нəрсе-
лер секілді сезіледі. Бірақ оқушылар үйреніп алғаннан кейін, білім қабілетке айналады. Əді-
сін игергеннен кейін, оқушылардың ойлау жолы ашылып, қатаң болу мен кең болудың қаты-
насын дұрыс бір жақтылы ету олардың іздену қабілетін жетілдіреді. 
Қатаң болу мен кең болудың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету 
Оқыту  барысында  қатаң  болу  мен  кең  болу  лайықты  болуы,  қатаңдықтың  белгілі  өл-
шемі  болу  керек.  Мəселен,  сабақ  алдындағы  дайындығы,  сабақ  өту,  пысықтау,  тапсырма, 
консультация жасау, тағы басқаларда қатаң талап қою, сапаға мəн беру керек. Оқушылардың 
белгілі негіз болғаннан кейін, тапсырма мазмұнында белгілі дəрежеде қиындық болу керек. 
Осылай істегенде оқушылардың үйренуге қызығушылығын қозғауға болады. Қатаң болу мен 
кең болудың қатынасын дұрыс бір жақтылы етуде мыналарға көңіл бөлу керек: 
Сабақ алдында дайындық болуы, сабақ тыңдағанда ой жүгіртуі, сабақтан кейін пысық-
тау, тапсырманың дербес орындалуы керек. 
Сабақ тыңдағанда, тапсырма орындағанда, өздігінен үйренгенде мұқият қатаң болу ке-
рек. Алайда, оқытушы оқушыларға берілетін тапсырма мөлшерін ауырлатып жібермеу керек. 
Тапсырмаға  көңіл  қоймайтын,  жазуы  нашар,  қателері  көптерге  нақты  талап  қоюы, 
тексеріп, бақылауды күшейтуі, үздіксіз алға басуға жебеу керек. 
Өздігінен  үйренгенде,  оқушыларда  «алдымен  кітап  көру,  артынан  тапсырма  орындау, 
соңында қорытындылау» əдетін жетілдіруге күш салу керек. 
Сабақта нашар оқушыларды аз сынау, көп дем беру керек. Үйренудегі қиыншылығына, 
идеядағы мəселелеріне дер кезінде көмектесу, сенімін арттырып, алдыңғы қатарлы сабақтас-
тарына жетіп алуына күш салу керек. Əрине, оқушыларға қатаң талап қойған кезде, оқытушы 
өзіне  де  қатаң  талап  қоюы,  сөзбен  тəрбиелегеннен  гөрііспен  тəрбиелеуі,  өзі  өнеге  болуы 
керек. 
Теория мен жаттығудың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету. 
Сабақта теория мен жаттығудың қатынасын дұрыс бір жақтылы ету керек. Оқыту бары-

39 
 
сында кейбір оқытушыларда құйып қою əдісін қолдану, есептен бас алғызбау мəселесі əлі де 
ауыр дəрежеде сақталып отыр. Мұндай оқыту əдістерінің бəріне жол беруге болмайды. Сол 
үшін  теория  мен  жаттығуды  бірлестіру  əдісін  қолданғанда,  оқушылардың  түсінігіне  көмегі 
тиеді,  оқытуды  жақсартуға  тиімді  болады.  Əрине,  əр  сабақтың  нақтылы  теория,  жаттығу 
əдістері болады. Алдымен теория, артынан жаттығу, бір жағынан сөйлеп, бір жағынан жат-
тығу, алдымен талқылап, артынан жаттығу. Қысқартып айтқанда, бір сағаттық сабақта оқу-
шылардың сөйлеуіне, ми жұмсауына, қолмен істеуіне толық мүмкіндік тудырып, оқушылар-
дың қызығушылығын қозғау керек 
Сайып  келгенде,  оқыту  барысында,  оқушылардың  ырықты  ізденуіне  мүмкіндік  беру, 
оқытушының жетекшілік ролін сəулелендіріп, оқушылардың мəселелерге талдау жасау, ше-
шу қабілетін жетілдіру керек. 
 
ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
1. А.С.Макаренко. Педагогические сочинение. «Педагогика» 1988. 
2. А.С.Макаренко Психология труда учителя м. «Просвещение» 1993. 
3. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы Алматы 2010 б.б. 
4. Математика журналы №3 2008 ж.  
 
 

жүктеу/скачать 4,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: