Ғылыми-практикалық конференциясының материалдары
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН ОРТА МЕКТЕПТЕ МАТЕМАТИКА ПӘНІНЕН
жүктеу/скачать 7,58 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН ОРТА МЕКТЕПТЕ МАТЕМАТИКА ПӘНІНЕН ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ОЛИМПИАДАҒА ДАЙЫНДАУ ӘДІСТЕМЕСІ СЕЙТОВА Р. А.- магистрант САРБАЙ Т., т.ғ.к.,доцент Шымкент университеті
Бүгінгі таңда дарынды балалар мәселесін зерттеуге қатысты философиялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік әдебиеттер жинақталған. Бұл мәселені түп тамыры ғасырлар тереңінде жатқаныда белгілі. Адамның психикалық ерекшеліктері жөніндегі идеялар, оның ішіндегі қабілеттілік, дарындылық туралы ойлар сонау ертедегі грек философтарының еңбектерінде қайта өрлеу дәуірі ғалымдарының және алдыңғы қатарлы әр елдің озық ойлы педагогтарының еңбектерінде кездеседі. Дамытуда білім мен тәрбие берудің маңызын жоққа шығармайды. Дарынды және қабілетті оқушыларды айқындаудың негізгі жолдары: 1 Даралап оқыту. 2 Жаратылыстану және гуманитарлық пәндерді тереңдете оқыту. 3 Оқушының шығармашылыққа және мамандыққа қызығушылыған өнер, әдебиет, техника, ғылым салаларындағы олимпиадаларға, конкурстарға қатыстыру арқылы дамыту.
4 Үйірмелер, факультативтер, олимпиадаларға қатыстыру арқылы дарынды оқушыларды тәрбиелеу және дамыту. 5 Пәндерді таңдаулы, практикумдарды, жеке кеңес беруді енгізу.
Қабілетті дарын иесі арнайы білімге соншалық мұқтаж болуы-табиғи нәрсе. Оларға дұрыс тәлім-тәрбие берудің алғы шарты-дарын иелерін жастайынан таңдай білу.
1 Өзгеше ойлау ерекшеліктері. 2 Көп көлемде білімді меңгеру қабілеті. 3 Түсінік қабілетінің жоғары деңгейде болуы. 4 Тез ойлап, белгілі бір нәтижеге жетуі. 5 Таңдау қабілетінің кең болуы. Дарынды оқушылардың физикалық және одан тыс сезімдері тұрғысынан өзгешеліктері: -сезім мүшелерінің қабылдауының ерекше болуы (түс, дыбыс); -физикалық және интелектуалдылық дамуда ерекше бір ілгерілеу шапшаңдығы; -жан дүниесінің тереңдігі; -теориялық және көркемдік құндылықтарға ерекше мән беруі; -талап және ішкі күш-жігерінің жоғары деңгейде болуы; -жиі-жиі ойға берілу, қиял күшінің басымдылығы. Дарынды балалардың әлеуметтік тұрғыдан ерекшеліктері: 152
-өз талап-тілектерін орындауы, адамгершілік мәселесінде ерте дамуы; -әлеуметтік мәселелерде тиімді және нақты шешімдер ұсынуы; -әлеуметтік мәселелерді дұрыс түсіне, қоғамның әділет, әсемдік, турашылдық сияқты жоғары талаптарымен шұғылдануы; -жоғары моральдік қасиеттерге ие болуы; -өзіне-өзі сенімділік. Дарынды оқушылардың дүниетанымын кеңейту, шығармашылық қызметке баулу, ізденушілік қасиеттерін жетілдіруде сыныптан тыс жұмыстарды жүргізудің маңызы зор. Үйірме жұмыстарын, физика және математикалық кештерді, олимпиадаға дайындық, конференция, КВН, дәстүрлі емес сабақ түрлерін жүргізуді ұйымдастыру жұмыстарын, өзін-өзі басқару әдісі бойынша жүргізеді.
Бейімділі Қабілеттілік +таланттық =дарындылық. Тапқырлық
«Қазақстан-2030» стратегиясы анықтап берген және республиканың ғылым мен білім беру жүйесінің алдында тұрған жауапты міндеттердің бірі-мемлекет үшін Қазақстанның гүлденуіне, егеменді еліміздің өсіп-өркендеуіне өз үлесін қосар білімді, мәдениетті Шығармашылық дарындылық
Мақсатқа ұмтылушылық Дербестік Ұйымшылдық Жақсылықты қажетсіну
Әдемілікті түсіне білу Болашаққа ұмтылушылық Сенімділік Қиялшылдық Еңбекке көзқарасы Еңбекқорлық
Саналалыққа ұмтылу
153
жастарды тәрбиелеу. Осы жолдауда айтылғандай ХХІ ғасырдағы экономикалық және әлеуметтік ұмтылыстағы негізгі жетекші күш-«адамдар, олардың еркі, жігері, табандылығы, білімі». Бұл мақсатты орындау үшін республиканың ақыл-ойлы, шығармашыл әлеуетін өсіру қажет, дарынды балаларды анықтау мен дамыту үшін өркениетті жағдайлар жасау керек. Дарындылықты анықтаудың бір жолы-олимпиадалар, оқушылардың ғылыми жарыстары, конференциялар, байқаулар өткізу.
1-кесте Дарындылықты анықтау картасы
Дарындылық «табиғаттан берілетін ерекше қабілет» деп түсінік беріледі. Адами ойлау, ізденімпаздық-табиғаттың адамзатқа берген тамаша сыйы. Ал қабілет барлық адам бойынан табылары сөзсіз. Дегенмен, табиғат оны бәріне бірдей етіп бөлмей, біреуге көптеу, біреуге аздау, енді біріне мүлдем жарытпай тарататыны да анық. XXI ғасырда – ақпараттар ағыны дамыған шақта дарынды балалармен олимпиадаларды жүйелі жүргізу үшін ең алдымен олардың қабілеттерін оятып, шыңдау қажет. Содан кейін мектепішілік, аймақтық, аудандық, Әлемдік, Халықаралық математикалық олимпиада жарыстарына қатыстыру үшін дарынды балалардың ғылыми қоғамдық бірлестігін ұйымдастыру керек. Себебі, әлемдегі серпінді алға жылжу, ғаламдық бәсекелестік күрделі технологияларды меңгеруге ұмтылу керектігін алға тартып отырғандықтан, білім беру мазмұны мен сапасын арттыруға, тұлғаның қалыптасуына ерекше көңіл бөлінеді. Осыған орай жыл сайын жеке пәндер бойынша математикалық олимпиадалардан Қазақстанның құрама командаларының алған мараптаттаулары көбеюде. Лидерлік (көсемдік) дарындылық Бастамашыл- дық
Ізеттілік Тәуелсіздік Қоғамдық парыз Ұжымдылық Белсенділік Мұратқа
ұмтылушылық Адалдық Табандылық Тектілік Демократиялық
154
Қабілетті шәкірттерді іріктеп, оларды түрлі деңгейлі жарыстарға қатыстыру отандық жас ғалымдарды ғылымға баулу болып табылады.
2-кесте
Дарынды балалармен жұмыс түрлері
жүктеу/скачать 7,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|