Ғылымның қалыптасу кезеңдері
«Әдіс» грек тілінен аударғанда «методос»
жүктеу/скачать 254,27 Kb.
|
?ûëûìíû? ?àëûïòàñó êåçå?äåð³
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми таным әдісі: Диалектикалық, Метафизикалық. Педагогикалық зерттеу әдістері. Жалпы теориялық
- Әлеуметтік
| «Әдіс» грек тілінен аударғанда «методос» - таным амалы, тәсілі деген мағынаны білдіреді. Субьектінің кез – келген формадағы әрекетінің амалы. «Әдіс» белгілі ереже, амал, тетігі, таным және әрекет нормаларының жиынтығы. Сонда әдіс ақиқатты зерттеуді жеңілдетіп, уақытты үнемдейді, мақсатқа жетуді көздейді. Мақсат көздеген нәтиже алуға бағытталған әркет. Сонда әдіс ақиқатты игерудің практикалық және теориялық тәсілдерінің жиынтығы, адамды мақсатқа жету жолында ұстанымдар жүйесімен, қойылатын талаптармен, ережелермен қаруландырады. Осы әдістерді зерттеумен арнайы шұғылданатын біртұтас білім аймағы – әдіснама. Әдіснаманың маңызды міндеттерінің бірі таным әдістерінің шығуын, мәнін, тиімділігін зерттейді. Зерттелетін пәннің сипатына қарай қолданатын әдістер түрлі трлі болып келеді.
Ғылыми таным әдісі: Диалектикалық, Метафизикалық. Педагогикалық зерттеу әдістері. Жалпы теориялық – талдау, синтез, салыстыру, индукция, дедукция, абстракция, нақтылау, жіктеу. Әлеуметтік – сауалнама, сұхбаттасу, рейтинг. Әлеуметтік - психологиялық – сациометрия, тест, тренинг. Математикалық – ранжирлеу, шкалалау (шәккәлеу). Педагогтың ғылыми зерттеу іс-әрекетін әдебиеттерден зерттеу. Ю.К.Бабанский, В.И.Бовдарь, Я.С.Турбовскойдың еңбектерінде, зерттеулерінде озық тәжірибені және оған жету жолдарын қарастырды. Я.С.Турбовскойдың пікірінше, озық- тәжірибе -оку-тәрбие үдерісін жетілдіру мен жетістікке жету жолындағы мақсат көздеген іс-тәжірибе. Озық тәжірибе қазіргі уақытта өсіп келе жатқан жас үрпақты оқытып тәрбиелеудегі көкейкесті, өзекті мәселелерді қанағаттаңдыра алады. Ю.К.Бабанский озық тәжірибені іс-әрекеттік деңгейіне қарай жіктей келе «жалпы тәжірибе», «озық тәжірибе», «жаңалықты тәжірибе», «зерттеушілік тәжірибе» деп бөліп қарастырды.Ш.Таубаева озық тәжірибені педагогикалық тәжірибе, озық педагогикалық тәжірибе деп қарастыра келе, төмендегідей анықтама береді:озық тәжірибе — педагогикалық оқу орындарының оқу-тәрбие үдерісіндегі жоғары сапаға ие болған нақты іс-әрекетінің нәтижесі. Магистрлік диссертацияны қорғау рәсімі. Диссертацияны қорғау ЕҰУ-де құрылатын сәйкес мамандықтар бойынша МАК отырысында жүзеге асырылады. Магистрлік диссертация қорғау бойынша МАК отырысы оның төрағасының басшылығымен өткізіледі. МАК сараптамалық комиссия қорытындысы негізінде келесі тізбек бойынша құжаттармен бірге магистрлік диссертацияны қорғауға қабылдайды: жеке оқу жоспарын орындау туралы анықтама (қосымша З); ғылыми жетекшінің пікірі (қосымша И). МАК-ке магистрлік диссертацияның ғылыми және тәжірибелік құндылығын сипаттайтын өзге де материалдар, ресми емес пікірлер, магистрлік диссертация бағыты бойынша тәжірибелік қызметті жүзеге асыратын ұйымдардан жазбаша қорытындылар, ғылыми зерттеу нәтижелерін енгізу актілері немесе анықтамалары, макеттер және т.б.табыс етілуі мүмкін. Магистрлік диссертацияны қорғау оның мүшелерінің кем дегенде 2/3-нің қатысуымен МАК-ң ашық отырысында өткізіледі. Магистрлік диссертацияны қорғау кезінде ғылыми жетекші мен рецензенттің МАК-ң отырыстарына қатысуы және сөз сөйлеуі міндетті шарт болып табылады. Магистранттың 20 минуттан аспайтын баяндама жасауы, зерттеу мақсаты мен міндеттерін қысқа және анық сипаттауы, аса маңызды қағидаларды баяндауы, қорытындылар мен ұсыныстарды негізделген түрде дәлелдеуі қажет. Магистрлік диссертацияны бағалау кезінде келесі жағдайлар ескеріледі: тақырыптың өзектілігі; алынған нәтижелердің жаңалығы; жұмыста жаңа технологияларды қолдану; әдеби шолудың толықтылығы және пайдаланылған дерек көздерінің қазіргі заманға сай болуы; ұсынылған рәсімдеу талаптарына сәйкестігі; диссертация қорғаудағы баяндаманың сапасы (дәлдік, сауаттылық, кәсіптік терминдерді пайдалана білу, көрсетілетін материалдың сапасы және т.б.); қорғау уақытында берілген сұрақтарға және рецензенттің ескертпесіне жауаптардың дұрыстығы мен толықтығы; Әрбір магистрантқа МАК отырысының хаттамалары жүргізіледі және оны белгіленген үлгі бойынша хатшы толтырады. МАК отырысы хаттамаларының бүкіл бланкілері МАК жұмысы басталғанға дейін магистранттардың қорытынды аттестациясының әрбір үлгісі бойынша бөлек кітаптармен нөмірленуі, бау өткізілуі және мөр басылуы тиіс. Магистрлік диссертацияны бағалау туралы, сондай-ақ академиялық дәреже беру және мемлекеттік үлгідегі диплом беру (ерекше үлгідегі, қарапайым) туралы шешімді жабық отырыста жасырын дауыс берумен отырысқа қатысушы комиссия мүшелерінің қарапайым түрде басым көпшілік дауыстарымен МАК қабылдайды. Хаттамаларға төраға мен отырысқа қатысушы МАК мүшелері қол қояды. Диссертациялық жұмысты қорғау нәтижелері оларды өткізу күні хабарланады. Диссертация қорғау нәтижелері бойынша магистр академиялық дәрежесін беру туралы шешім қабылданады. Жариялы түрде магистрлік диссертация қорғаған магистрантқа сәйкес мамандығы бойынша магистр академиялық дәрежесі және мемлекеттік үлгідегі жоғары оқу орнынан кейінгі білім туралы диплом қосымшасымен (транскриппен) беріледі. 62. 63. 62. 63 Педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру кезеңдері. Педагогикалық зерттеу кезеңдерінің жалпы құрылымдық үлгісі үшке бөлінеді: Сараптамалық. Зерттеу нысаны туралы жалпы түсінік. Бұл оқыту мен тәрбие амалдарының тиімділігі немесе тиімсіздігінің деректері туралы, оқушының белгілі бір оқу материалын игерудегі қиындықтары туралы, оқытушылар жұмыстарының жетістігі немесе сәтсіздігі туралы білім болуы мүмкін. Ғылымның әр саласынан жиналған білім негізінде таңдалған зерттеу нысаны туралы теориялық түсінік жасалады. Реформаны, жаңалап, жаңғыртуды қажет ететінін анықтау үшін педагогикалық жүйені жан-жақты тексеріп сапасын бағалау. Зерттеу мәселесі бойынша теориялық зерттеулердің жан-жақты сараптамасын жасау. Жобалық. Нысанның ғылыми негізделген түсінігі болуы үшін онымен қандай жұмыс атқару керектігін іздестіру. Жобалау үлгісінде педагогикалық іс-әрекеттің жаңартылған салалары қандай болу керек, бұл іс-әрекетті жақсарту үшін не істеу қажет деген білімдер қарастырылады. Көнерген, тиімсіз үлгілердің орынын басатын жаңалықтарды пайдалануға болатын педагогикалық шешімдердің үлгісі іздестіріледі.Педагогикалық жүйенің жаңартылған саласының инновациялық үлгісін жаңалау, жаңалықты іске қосудың тәртібін құрастыру, болашақ тиімді үлгіні нобайлау.Реформаны қажет ететін педагогикалық жүйенің жай күйінің өлшемдік аппаратын және өлшеуіштерді жасау жүзеге асады. Эксперименттік. Жобалау үлгісін оқу үрдісі жағдайында экспериментті өткізу, алынған нәтижелерді математикалық өңдеуден өткізе отырып, тәжірибиешілер үшін іс-әрекеттің нақты ережелері, мәліметтер мен нұсқауларды, мұғалімдер, әдіскерлер, ғылыми қызметкерлер үшін ұсыныстар дайындау осы кезеңге сәйкес келеді. Бұл кезеңде сондай ақ жаңалық нәтижесінде оқытушы еңбегінің сапасының өсуі дәледенеді. Кәсіби лексикаға жаңа ұғымдарды енгізу және барларын нақтылау, зерттеу нәтижелерін іс-жүзінде қолдану сияқты әрекеттер жүзеге асады. Педагогикалық зерттеулердің кезеңдерін нақтылау мына төмендегіні көрсетеді: Зерттеу мәселесімен жалпы танысу. Оның көкейкестілігі мен зерттелу жағдайын негіздеу. Зерттеудің тақырыбын, нысаның, пәнін анықтау.Зерттеудің жалпы және аралық мақсаттарын талдау, міндеттерін анықтау. Зерттеудің бастапқы әдіснамалық тұжырымдамасын тірек ететін теориялық ережелерді және зерттеудің болашақ нәтижелерін анықтау. Ақиқаттығын дәлелдеуге тура келетін зерттеудің теориялық құрылымы болып табылатын оның ғылыми болжамын құру. Зерттеу әдістерін таңдау. Зерттеу пәнінің бастапқы деңгейін анықтау мақсатында айқындаушы эксперимент жүргізу. Қалыптастырушы, өзгертушілік эксперимент жасау. Зерттеу барысында алынған нәтижелерді талдау, безендіру. Зерттеу жұмысы бойынша практикалық ұсыныстар әзірлеу. Осы ретпен жүргізілген зерттеу жұмыстары дұрыс нәтиже беріп, ғылымға үлес қосуға ықпал етеді. Зерттеуші ізденісін табысты жүргізу үшін өз жұмысының орындалу ретін жасап, оны уақытылы орындап отыруды дағдыға айналдырған жөн.Ғылыми жетекшімен үнемі кеңесіп отыру осы мәселемен айналысқан ғалымдармен кездесіп, пікір алмасудың да мәні зор. Болжау әдісі Болжау әдісі зерттеушінің қатысынсыз педагогикалық жүйе немесе білім беру жүйесінің қозғалысын көрсету үшін қолданылады. Зерттеу нәтижесінде алынған нақты ғылыми деректерді сандық көрсеткіштерге, кестелерге, графиктерге, сызбаларға, диаграммаларға, формулаларға, түсініктер мен заңдарға айналдыру зерттеушінің ойлау абстракциясының жоғары деңгейі мен дәрежесі қажет. Болжау болжам жасау үшін теориялық және практикалық қадамдарды қолданатын әдіс ретінде анықталады. Бұл анықтама жалпы болып табылады және бұл терминді кеңінен түсінуге мүмкіндік береді: қарапайым экстраполяциялық есептеулерден бастап күрделі көп сатылы сараптамалық зерттеу процедураларына дейін. Болжау кезеңі - бұл нақты міндеттері, әдістері мен нәтижелері бар болжам жасау процесінің бөлігі. Кезеңдерге бөлу процесті құру ерекшеліктерімен байланысты, оған мыналар кіреді: болжам объектісінің жүйелі сипаттамасы; деректер жинау; модельдеу; болжау. Болжау моделі - бұл болашақта болжау объектісінің мүмкін күйлері және / немесе оларды қалай және қашан іске асыруға болатындығы туралы ақпарат беретін болжау объектісінің моделі. Болжау әдістері - бұл болжамның дамуын қамтамасыз ететін арнайы ережелер мен әдістер жиынтығы (бір немесе бірнеше). Болжау жүйесі - бұл болжам жасаудың негізгі принциптеріне сәйкес жұмыс істейтін әдістер жүйесі. Іске асыру әдістері сарапшылар тобын, бағдарламалар жиынтығын және т.б. ұсынады. Болжау жүйелері автоматтандырылған және автоматтандырылмаған болуы мүмкін. Болжау объектісі - бұл жағдай, болжаммен анықталатын процесс, жүйе немесе құбылыс. Болжамдық айнымалының объектісі - бұл болжамды уақыт диапазонына байланысты айнымалы ретінде қабылданатын, болжау объектісінің сандық сипаттамасы. Болжау техникасы - бұл нақты болжамдар жасау үшін қолданылатын нақты ережелер мен әдістер жиынтығы. Болжам қарапайым және күрделі болуы мүмкін. Қарапайым болжам - бұл қарапайым болжау әдістеріне бөлуге болмайтын әдіс. Кешенді болжам - бұл бірнеше қарапайым әдістердің үйлесімді тіркесімінен тұратын әдіс. Интернетпен жұмыс әдістемесі. Интернеттен іздеудің негізгі әдістері. Кез-келген мәселеге аз немесе байыпты көзқарас оны шешудің мүмкін әдістерін талдаудан басталады. Интернеттегі ақпаратты іздеу бірнеше әдістермен жүзеге асырылуы мүмкін, олар іздеу тиімділігі мен сапасы жағынан да, алынған ақпарат түрі бойынша да айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбір жағдайларда көп уақытты қажет ететін әдістерді қолдану қажет - нәтиже тұрарлық. Интернеттегі ақпаратты іздеудің келесі негізгі әдістерін бөліп көрсетуге болады, олар іздеушінің мақсаттары мен міндеттеріне байланысты жеке немесе бір-бірімен үйлеседі: Гипермәтіндік сілтемелерді қолдану арқылы тікелей іздеу. WWW кеңістігіндегі барлық сайттар іс жүзінде бір-бірімен байланысты болғандықтан, ақпаратты іздеу браузердің көмегімен байланысқан беттерді дәйекті түрде қарау арқылы жасалуы мүмкін. Іздеудің бұл әдісі бірнеше ондаған миллион түйіндерден тұратын желіде толық анахронизм болып көрінсе де, Веб-беттерді "қолмен" қарау көбінесе ақпаратты іздеудің соңғы кезеңдерінде мүмкін болады, мұнда механикалық "қазу" терең талдауға мүмкіндік береді. Каталогтарды, жіктелген және тақырыптық тізімдерді және барлық кішігірім каталогтарды пайдалану да іздеудің осы түріне жатады. Іздеу машиналарын пайдалану. Бүгінгі таңда бұл әдіс негізгі әдістердің бірі болып табылады және алдын-ала іздеу кезінде жалғыз. Соңғысының нәтижесі егжей-тегжейлі қарауға жататын Интернет ресурстарының тізімі болуы мүмкін. Әдетте, іздеу машиналарын қолдану іздеу серверлеріне іздеу аргументтері ретінде берілетін кілт сөздерді қолдануға негізделген: не іздеу керек. Егер сіз бәрін дұрыс жасасаңыз, онда кілт сөздер тізімін қалыптастыру тезаурус (сөздік) жасау үшін алдын-ала жұмысты қажет етеді. Арнайы құралдарды қолдану арқылы іздеу. Бұл толық автоматтандырылған әдіс бастапқы іздеу үшін өте тиімді болуы мүмкін. Егер іздеу машиналарын пайдалану қажетті нәтиже бере алмаса, бұл әдісті қолдану ұсынылады (мысалы, сұраныстың стандартты емес болуына байланысты, оны іздеу машиналарының қолданыстағы құралдарымен дұрыс анықтау мүмкін емес). Кейбір жағдайларда бұл әдіс өте тиімді болуы мүмкін. Өрмекшіні немесе іздеу серверлерін пайдалану арасындағы таңдау әмбебап немесе мамандандырылған құралдарды қолдану арасындағы классикалық таңдау нұсқасы болып табылады. Жаңа ресурстарды талдау. Жаңадан пайда болған ресурстар бойынша іздеу іздеу, ең жаңа ақпаратты іздеу қайталанған циклдарын жүргізу кезінде немесе зерттеу объектісінің даму үрдістерін динамикада талдау үшін қажет болуы мүмкін. Тағы бір ықтимал себеп, көптеген іздеу машиналары индекстерін өңделетін деректердің үлкен көлемінен туындаған айтарлықтай кідіріспен жаңартуы мүмкін және бұл кідіріс әдетте сізді қызықтыратын тақырып неғұрлым танымал болса, соғұрлым көп болады. Бұл қарастыру жоғары мамандандырылған пәндік салада іздеу кезінде өте маңызды болуы мүмкін. Курстық жұмыс тақырыбына байланысты материалдарын сұрыптау және бөлімдеріннің мазмұнын құру. Курстық жұмыс тақырыптары өте күрделі болмағаны жөн. Тақырыпты таңдау барысында студент төмендегі ерекешеліктерге мән береді: Біріншіден. Тақырып студентті маңызды теориялық проблемаға жетелеуі тиіс. Тақырып нақты болып, зерттелетін мәселенің хронологиялық шегі айқын анықталуы керек. Тақырыптар өзіңің нақтылығымен, қарастыратын мәселесінің заман ауқымының айқын болуына байланысты жұмыс нәтижелі зерттеледі. Екіншіден. Курстық жұмыс тақырыбы тұтас тарихи дәуірді қамтымауы керек. Мұндай көлемді тақырыптар тек тәжіриебені ғана емес, зерттеу техникасын білуді және көп уақытты қамтиды, қажетті әдебиеттерді кең көлемде пайдалануға, оларды талдау мен салыстыруды қажет етеді. Тақырыптың жинақы және қызықты болғаны жөн. Үшіншіден. Студент тақырыпты зерттегенде деректерді пайдалана білу тиіс, бірақ бұлар студенттің шамасы мен қызығушылығына сай келу керек. Курстық жұмыс тақырыбына байланысты бөлімдеріннің мазмұнын құру. Жоспар (немесе мазмұны). Жоспар шағын немесе көлемді болуы мүмкін. Жұмыста шығарманың негізгі тараулары (бөлімдері) және тараушалары (параграфтары) көрсетілуі тиіс.Тұстарына беттің нөмерлері қойылады. Жоспарды құру барысынлда курстық жұмыстың түйінді сұрағын анықтайды. Студент ғылыми жетекшісімен бірге жоспарды талдап, нақтылайды. Жоспар кіріспеден, тараулардан, тараушалардан, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады. Жинақтау (синтез) әдісі. Жинақтау (синтез) әдісі- біріктіру, біртұтас етіп қарау үшін зерттеу обьектісінің бөліктерін біріктіру.Талдаудың эмпирикалық материалды механикалық бөлу; тұтастың құрамындағы элементтердің өзара қатынасын формаларын анықтау; білім құрылымын ашу; зерттеу обьектісінің сипаты мен динамикасын айқындау сияқты түрлері бар. Рейтинг және өзін-өзі бағалау әдісі Рейтингі әдісі – эксперттің әрекеттің белгілі жағына баға беруі. Эксперттерді таңдауға жоғары талаптар қойылады: құзырлығы жоғары шығармашылықпен міндеттерді шеше алатын, экспертизаға жағымды қатынаста болуы, шыншыл, объективті қатынаста қарау, өз-өзіне сынмен қарайтын болуы керек. Рейтингке полярлық сауалнама қолдануға болады. Өзін-өзі бағалау әдісі арнаулы бағдарлама арқылы жүргізіледі. Талдау барысында рангвалық әдіс қолданылады. Себебі анықталған кезде, өсу немесе төмендеуі бойынша орналастырады. Оның пайда болу дәрежесі немесе белгілері позициясының мәнділігіне қарай орналастырылады. Рейтингтің үш түрі болады. Бағалау рейтингі оның айырмашылығы қолданылу қарапайымдылығы, математикалық өңдеу әдістерінің және зерттеу нәтижелерін талдаудың мүмкіндігі. Таңдаған тақырып бойынша топтық жобаларын қорғауға дайындық жұмыстарынның жүргізілуі. Жоба бойынша жұмыс процедурасын 6 кезеңге бөлуге болады. Жұмыс кезеңдері жобаны келесідей ұсынуға болады: дайындық - жоба жетекшілерін анықтау; - проблемалық өрісті іздеу; - тақырыпты таңдау және оны нақтылау; - жобалық топты қалыптастыру; іздеу - жобаның тақырыбы мен тақырыбын нақтылау, оны нақтылау; - мәселені анықтау және талдау; - жобаның мақсатын қою; аналитикалық - қолда бар ақпаратты талдау; - ақпараттық лакуналарды іздеу; - ақпаратты жинау және зерттеу; - жобаның мақсатына жетудің оңтайлы жолын іздеу (баламалы нұсқаларды талдау шешімдер), алгоритм құру қызметі; - жобаны іске асыру жоспарын құру: жұмыстарды кезең-кезеңімен жоспарлау; - ресурстарды талдау; практикалық - жоспарланған технологиялық операцияларды орындау; - жобаны жасау сапасын ағымдағы бақылау; - жобаны әзірлеуге өзгерістер енгізу (қажет болған жағдайда) ; презентациялық - презентациялық материалдарды дайындау; - жобаны таныстыру; - жоба нәтижелерін пайдалану мүмкіндіктерін зерттеу; бақылау - жобаны орындау нәтижелерін талдау; - жобаны орындау сапасын бағалау. жүктеу/скачать 254,27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|