«филологические науки в образовательном пространстве республики казахстан»
«ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ФИЛОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫ»
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
кекілбаев шығармалары
| «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ФИЛОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫ»
Халықаралық ғылыми-тәжірибелік (онлайн) конференция материалдары 112 Осы өлеңнен ақынның мұңға батқанын, жанына жылу іздейтінін, көп нәрседен көңілі қалғанын аңғарамыз. Кейбір жайттың оңынан келмегеніне көңілі толмай, жанарын жасқа да малып үлгерген. Ол өзінің өзгергенін баяндайды. Шабыты баяулаған, көп үміті үзілген, өз- өзіне келе алмай күйзеліске түскен. Ол айналасынан қолдау, қоғамнан қуат іздейді. Ал енді өлеңнің бейнелілігіне тоқталайық. «Жыртық көңіл» – метафора, жыртық шатырдан су кіреді, жыртық киімнен суық өтеді, ал жыртық көңіл құлазығаннан пайда болады, ақынның үміті зая болып, көңілге қаяу түскенін осы тіркеспен келтіріп отыр. «Мұз құсап» – теңеу, ескі күйзелістер, мұңға толы өткен шақтар үшін төгілген жастың ізін мұзға теңейді, мұз жылуы жоқ, суық, қатқан зат болғандықтан, өз күйін соған теңеген. «Ақылыммен жарты әлемді жайнаттым, Ашуыммен жарты әлемді жайраттым» – гипербола, осыдан ақындық «меннің» қуатын көреміз, ойды күшейтіп, өзінің өзгергенін көрсетеду. «Шыңғысханның ұлындай», «ор қоянның жымыңдай» – теңеу, бұған дейін өз бойында паңдық болғанын, шалқайып жүргенін баян етсе, өзінің жеткізбеген арманын қашқанда түрлі айлаға салатын қоянға теңейді. «Көркен түстей», «жұдырықтай алтын» – теңеу, әрине, қазақ «түс – түлкінің боғы», – дейді. Түстегі нәрсенің бәрі өңдегі дүниемен сәйкес келе бермейді, сол себепті ақын өзінің баянсыз шақтарын түске теңейді, ал жұдырықтай алтын дегені ол – жүрек, демек, шер тарқату арқылы, жылы сөйлеу арқылы жүрек дертін жазуға болатынын, көңілдегі қаяуды кетіруге болатынын осылай көркем тілмен жеткізеді. «Өлген сезім» – кейіптеу, ғайып болған, немесе өшкен сезімді осылай келтіріп тұр, ақынның бір нәрседен көңілі қалған, осы жайлы оған жәрдемдесейін десең де, оның сол сезімі келмеске кеткен сыңайлы, өлген адам о дүниеден оралмаса, бұл сезім де дәл солай оралмастай жағдайға жеткен. Демек, ақын сол бір шақтарды, сол бір сезім, көңілді қайтарудың орнына, керісінше, қоштасып тұрғандай, ішінде басқа үміт пайда болғандай. Қорытындылай келе, «ақыл керек, білім керек, іске жақын қарарға», – дейді Жүсіп Хас Қажыб Баласағұни бабамыз. Бұл дана сөздің де айтылғанына тура он ғасыр толған екен, бірақ, алтын сөзді тот басқан емес, әлі он ғасырға жетер ұлағат өсиеті жатыр. Ендеше, қазақ поэзиясында өзіндік орны бар Алмас Темірбайдың тағдыры, сезімі, сағынышы, махаббаты, тәтті мұңы поэзия тілімен сайрап, оқырман жүрегінен орын ала білді. Алмас ақынның өлеңге деген жауапкершілігі жұп-жұмыр өлең формасынан, өзіндік стилінен, терең мазмұнынан, сондай-ақ тілінің кестелігінен, ойының шұрайлығынан анық байқалады. ӘДЕБИЕТТЕР: 1. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы, 1982. 2. Темірбай А. Жекебатыр. – Көкшетау: «Мир печати», ЖК Устюгова Н.Ф., – 2020. – 336 б. 3. Темірбай А. Автопортрет. – Алматы: «Үш қиян», 2007. – 304 б. жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|