Философия пәнінен қорытынды бақылау сұрақтары Ойлау мәдениеті. Көркемдік рефлексия


Негізгі этикалық категориялар (парыз, игілік, мән және қажеттілік, ар-



Pdf көрінісі
бет42/63
Дата29.12.2023
өлшемі1,06 Mb.
#144904
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   63
48.Негізгі этикалық категориялар (парыз, игілік, мән және қажеттілік, ар-
ұят, еркіндік).
Парыз
(араб.: ضرف фарз) - анық, бұлтартпас дәлелдермен әмір етілген діни іс-
әрекеттер мен міндеттер. Мәселен, дәрет алу, намаз оқу, ораза ұстау, зекет 
беру. 
Парыз
өз ішінде «айн» және «кифая» болып екіге бөлінеді: «Айн 
парыз
» - 
әрбір мұсылманға тікелей жүктеліп, өтеуге борышты 
парыздар
. Мұсылман 
бұл 
парыздарды
жеке өзі орындауға тиіс. Намаз бен ораза секілді. 
Біреудің 
парызын
басқа 
біреу 
етей 
алмайды. 
Игілік
– ырыздықты, рухани және мәдени байлықты білдіретін жалпы ұғым
адамның белгілі бір қажеттерін қанағаттандыратын, оның мүддесіне, мақсаты 
мен 
ниетіне 
сәйкес 
келетін 
нәрселер. 
Мән

адамның 
іс-әрекеті 
барысындағы 
заттардың, құбылыстардың 
маңыздылығы, 
мәңділігі. 
Қажеттіліктер
- жеке адамның, әлеуметтік топтың, қоғамның тіршілік әрекетін 
қамтамасыз ету үшін объективті түрде керек нәрсеге мүқтаждық; белсенді 
әрекеттің ішкі қозғаушысы. 
Қажеттіліктер
субъект пен оның қызметінің өзара 
байланысын көрсетеді, әуестіктен, мүдделерден, мақсаттардан және мінез-
құлықтан көрініс табады. 
Қажеттіліктер
 - адам тұлғасының, қоғамның жалпы 
өмір сүруін және дамуын қолдау үшін объективті кажетті нәрселерді кажетсіну. 
Ар - ұят түсінігін иеленуші жеке адам болып саналады. Ар - ұят "адамның жеке 
өмірінің әр түрлі оқиғаларын көре білу, бағалай білу және оған қайғыра білу 
қабілеті". Жоғары моральдық құндылықтар деңгейінде барлығы ар - ұятпен 
бағаланады. Психологиялық ұят ар - ожданды алдын ала анықтайды, ал ұят пен 
борыш өзара әрекетіндегі адамгершілік пен мақсатқа ұмтылудың негізгі 


реттеушісі десек болады. Осы кәсіби мақсат "адамның кәсіби жетілу процесімен 
бірге" қалыптасады. Кәсіби ар - ұят өз кезегінде осы процестің табысты жағдайы 
болып 
табылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   63




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет