Философия пәнінен қорытынды бақылау сұрақтары Ойлау мәдениеті. Көркемдік рефлексия
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия ответы
|
37.Жаңа заманның механистикалық антропологиясы (Б.Паскаль, Ж.Ламетри). Жаңа заман-бұл өркениеттің дамуы,қарыштап алға басуы,қоғамның барлық салаларындағы түбегейлі өзгерістер.Жаңа заманға сай жаңа ғылыми технологиялар, ғылыми жаңалықтар керек болды.Осыған байланысты ғалымдар өз жұмыстарын бастап кетті.Осылай адамның механикалық антропологиясы да қарастырылды. Қазіргі заманда антропологиялық мәселелерге қатысты екі қарама-қарсы бағыт қалыптасты деп айтуға болады, олар, біріншіден: орта ғасырлық теоцентристік принциптің жаңа дәуірден бастап антропоцентристік принциппен алмаусына және жан-жақты сипат алуына байланысты «Антропологиялық Ренессанс» кеңге қанат жая бастаған. Екіншіден, бұл позицияға қарама-қарсы көзқарастар пайда болған. Енді адам туралы түсініктерге назар аударатын болсақ. Мысалы, Ежелгі әлемде жекелеген адамның өзі зерттеудің дербес пәні болған жоқ. «Антропология» терминін ертедегі гректер қолданбаған. Христиандыққа дейін антикалық дәуір «тұлға» ұығымын білген жоқ. Адамның өз өзін тұтас бір тұлға ретінде қабылдау идеясын көтерген Тертуллиан болатын, ал тікелей бұл мәселені жеке өз алдына өңдеген Августин Аврелий болды. Христиандықта адам космологиялық сюжеттерден тәуелсіз өздігінен құндылыққа ие болды. Ақыл оймен жанданған , тәндік сезімнің субстанцияға ие қайталанбас жан ретіндегі адам туралы түсінік пайда болды. Христиандық адамды ғарыштық шексіздіктің билігінен құтқарды. «Көне Өсиеттегі» мәтіндерге назар аударсақ, мұнда аспан шырақтары, жер мен өсімдіктер жансыз. Таң қаларлығы, адам мұнда құдайдың белгілі бір практикалық мақсаттары үшін құрал ретінде емес, құл да емес, мұнда ол Құдіреттің тудырған табиғатының бейнесі ретінде көрініс береді. Құдай өзінің ерекше туындысы ретіндегі адамға, оның рухани және физикалық күйіне қамқорлық танытады. Бір уақытта діни антропологиямен қатар , адам туралы философиялық ілім де дами түседі, бұл ілім антикалық дәуірдегі Сократ пен Аристотельдің көзқарастарынан негіз алды. Ренессанс пен Жаңа Дәуірдеге философияда жаңа өзгерістер дүниеге келді. Адам зерттеу пәні мен дербес «субъект» ретінде қоғам мен ойшылдардың назарын өзіне аудартты. Жаңа философия адамның қадір қасиеті мен шексіз мүмкіндіктерін көре бастайды. Адамның ролі мен қабілетінің дәріптелгендігі соншалықты, адамда да тәңірге тән жаратушылық қабілеттер бар деген ойлар пайда болды. Адам өзінің ақылының күшіне, көркемдік талантына, саяси- реформаторлық мүмкіндіктеріне сенімді. Бірақ та уақыт өте келе жаңа антропологияның сырт жағы көріне бастайды. Жаңа дәуір болса адамның ақыл ойы мен адамның саналы және жеке адамгершілік құрылымына деген сенім білдіре бастайды. ХХ ғасыр лаңкестік жағдайлары мен қан төгісті дүние жүзілік соғыстармен толыққан дәуірде адам мәселелі және құпия мәнге ие болды. Теологтардың антропологияға деген қызығушылықтары мен діни және философиялық антропологияның ара қатынасы туралы пікірталастар ХХ ғасырдың 20-жж. ұлғая бастады. Бұл қызығушылықты М.Шелердің, Г. Плеснердің еңбектерінен байқауға болады. Осы философиялық антропологияның негізін салушы М.Шелердің айтуынша, адам ғарышта негізгі орталықтағы позицияны иеленеді, өйткені мұнда адам санасыз, бірақ та алпауыт әлемнен жоғары тұрады. Адамзат ақылының күшіне енді күдіктер туа бастады, бірақ та адам баласы ғарыштан өзінің рухымен , өзінің бостандығымен, айқынсыздығымен асқақтап көтеріледі. Шелердің ойынша, рух өмірге қарама-қарсы тұрады және одан энергия алғанымен де одан жоғары тұрады. Яғни адам өзінің өміріне аскетикалық тұрғыдан қатынас жасайды. Жануарлар шынайы болмысқа әрқашан «иә» деп бас иеді, қорықса тіпті қашып кетеді, ал адам — бұл «жоқ» деп айта алады, қарсы келе алады. Мұндағы басты мәселе, Шелердің пайымдауынша, адамның мәнін ашу керек , адам дегеніміз — кім соған жауап беру керек. Дін де, философема да осы уақытқа дейін адамның кім екендігін анықтаудың орнына, оның қайдан пайда болғандығына назар аударумен келеді. Негізінен, адамды түсінуде нақтылы-ғылыми, философиялық және діни ұғынуларды шоғырландырушы роль атқарып, адамның біртұтас тұжырымдамасы жасалуы керек деді. Негізгі мақсат — тіл, ұят, намыс, құрал мен аспаптар, қарулар, мемлекет, басшылық , миф, дін, ғылым сияқты ерекше монополияланған адам болмысының негізгі құрылымынан туындайтын, барлық жасалынған және іс-әрекеттерді дәл көрсету керек. Осы бағытты қолдаушылар адамды көп өлшемді және тұрақты түрде өзгерісте болатын жан иесі деп сипаттайды. Әрине, оның негізгі кейбір қасиеттері мың жылдар бойы өзгермегенімен де, адамның физикалық және рухани бастауларындағы жұмбақ түрде жасырылған барлық мәнін аша алмайды, тіпті осы бастамалардың табиғаттан жеке дара алып қарастырғанның өзінде айқын анықталғандығы есептеліне алмайды. Олар адамның өзі өз-өзіне ылғи да жаңа жұмбақтар беретін белсенді басталым ретінде көрінетін сыртқы әлемді ұғынуға тырысатын оны өзінің қалауымен өзгертетін микрокосмос екендігіне баса көңіл аударды. Сонымен қорытындыласам, адам бұл ерекше жаратылыс, әр ғалым әртүрлі ой айтады.Соған қарамастан бұл ұғым әлі күнге дейін дамып,адамның антропологиясы анықталды.Бірақ адамның сезімі , ақыл-ойы туралы пікірлер әлі күнге дейін таусылар емес жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|