Диалектика принциптері мен олардың мәні

Диалектика (гр. διαλεκτική – пікірталас, әңгімелесу өнері) — табиғаттың, адамзат қоғамының және ойлаудың қозғалысы мен дамуынын жалпы зандылықтары туралы философиялық ғылым, бір қасиеттен екінші қасиетке секіріс түрінде ауысуына әкелетін ішкі қарама-қайшылықтарын және қарама-қарсылықтардың күресін ашу жолымен қоғам мен табиғаттың әрқашан қозғалыста болатын және өзгеріп отыратын құбылыстарын танудық ғылыми әдісі.

Диалектика материяның,рухтың,сананың,танымның және басқа да аспектілердің дамуын теориялық түрде мыналар арқылы бейнелейді:

• диалектиканың заңдары;

• категориялар;

• принциптер.

Диалектиканың негізгі принциптері:

• жалпы байланыс принципі;

• жүйелеу принципі;

• себептілік принципі;

• тарихи принцип.

Жалпы байланыс принципі- ол қоршаған әлемнің тұтастығын, оның ішкі бірлігні, өзара байланыстылығын, оның барлық компоненттерінің - заттардың, құбылыстардың, процестердің өзара тәуелділігін көрсететін принцип.

Мынадай байланыстар бар:

• сыртқы және ішкі;

• тікелей және жанама;

• генетикалық және функционалды;

• кеңістіктік және уақытша;

•кездейсоқ және табиғи.

Жүйелілік қоршаған әлемдегі көптеген байланыстардың хаос түрде емес, тәртіптілікпен,реттелген түрде жасалатынын білдіреді.

Себеп - бұл басқаны,салдарды тудыратын байланыстардың болуы.Себеп, өз кезегінде,салдарды тудырады, онысебеп-салдар қатынастары деп аталады.

Тарихи принцип қоршаған әлемнің екі қырын көрсетеді:

•тарихтың ,бейбітшіліктің мәңгілік болуы, жойылмауы,;

• Оның уақыта бойынша өмір сүруі мен дамуы,ал ол ,мәңгілікке созылады.

Диалектиканың категориялары - Диалектикалық проблемалардың мәнін ашу үшін философияда қолданылатын ең жалпы түсініктер.

Диалектиканың негізгі категориялары:

• мәні мен құбылыс;

•мазмұн мен түр;

•себеп пен садар;

•жеке,ерекше,жалпы;

• мүмкіндік пен шындық;

• қажеттілік пен мүмкіндік.

Жоғарыда атап өткен диалектиканың негізгі принциптері мен заңдары оның негізгі идеяларын қорытындылауға мүмкіндік береді. Біріншіден, құбылыстардың бір-бірімен тығыз байланыстылығы идеясын әлем мен жаратылыстану тарихы толық дәлелдейді. Екіншіден, әлемнің өмір сүруі мен дамуының негізгі шарты - оның ішкі қайшылықтары идеясы. Үшіншіден, әлемдегі құбылыстардың ұдайы өзгеріп отыратындығы туралы идея.

16. 
    
    
    жүктеу/скачать 227,25 Kb.
    
    Достарыңызбен бөлісу: