Философиялық ілімдердегі бастапқы негіздердің сапасына қарай оларды материалистік ілімге (материализмге) немесе идеалистік ілімге (идеализмге) жатқызады.
Материализм – Ежеллгі заманда Үндінің чарвака мектебінді дамыды. Европалық философиядағы материализмнің бастауында Демокрит тұр. Әйтсе де мәнді рөлді материализм Ағарту дәуірінен атқара бастады (Дидро, Гольбах, фейербах, Маркс, т.б).
Идеализм – болмыстың бастапқы негізі ретінде қандай да бір идеалды мән мойындалатын философиялық бағыт. Материализм және идеализм – бір-біріне қайшы келетін екі қарама-қарсы бағыт.
