Физика-математика бағытындағы Назарбаев Зиаткерлік мектебі Бейсеков Ж, Касымбекова Н. Ж



бет6/150
Дата06.01.2022
өлшемі0,79 Mb.
#14718
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   150
Байланысты:
МАТИНДИК ЕСЕПТЕР СЫНЫП, МЕТОДИЧКА

Жауабы: С) 25 км/сағ.

А) 20 км/сағ; В) 22км/сағ; С) 25 км/сағ; D) 28 км/сағ; Е) 30 км/сағ.
2-мысал. Ара қашықтығы 900 км екі қаладан бір-біріне қарама-қарсы екі пойыз шығып, олар жол ортасында кездескен. Бірінші пойыз екіншіден 1 сағ кеш шығып, екінші пойыз жылдамдығынан 5 км/сағ артық жылдамдықпен жүрген. Әр пойыздың жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: Екінші пойыздың жылдамдығын х км/сағ деп белгілейік. Есептің шартын мынадай кесте түрінде жазған тиімді.


Шамалар

Қозғалыс

Жалпы

1 пойыз

2 пойыз

S (км)

450

450

900

V (км/сағ)

х+5

х




t= (сағ)











1 сағат аз




Теңдеу құрып, оны шешеміз:

бұдан бұл түбір есептің шарты бойынша жарамсыз.

Демек, екінші пойыздың жылдамдығы 45 км/сағ, ал бірінші пойыздың жылдамдығы 50 км/сағ болған.



Жауабы: С) 50 км/сағ; 45 км/сағ.

А) 45 км/сағ; 40 км/сағ; В) 55км/сағ; 45 км/сағ; С) 50 км/сағ; 45 км/сағ;

D) 50 км/сағ; 45 км/сағ.

3 - мысал. Реактивті самолет 0,5 сағатта винтті самолеттің 1 сағатта жүрген жолынан 200 км артық жүрген. Егер реактивті самолеттің жылдамдығы винтті самолеттің жылдамдығынан 3 есе артық болса, әрқайсысының жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: Винтті самолеттің жылдамдығын х км/сағ, деп белгілейік.

Шамалар

Қозғалыс

Реактивті

Винтті

(км)

1,5х

x




200 км артық




V (км/сағ)

3x

х

t (сағ)

0,5

1

Теңдеу құрамыз және оны шешеміз: ,

Демек, винтті самолеттің жылдамдығы 400 км/сағ-қа, ал реактивті самолеттің жылдамдығы 1200 км/сағ-қа тең болған.



Жауабы: D) 400 км/сағ; 1200 км/сағ.

А) 300 км/сағ; 900 км/сағ; В) 500км/сағ; 1100 км/сағ; С) 350 км/сағ; 450 км/сағ;

D) 400 км/сағ; 1200 км/сағ.

4-мысал. Жедел пойыз семафор алдында 16 минут тоқтатылған. Кестеден шығып қалмау үшін, ол келесі 192 км аралықты жоспарланғаннан 10 км/сағ артық жылдамдықпен жүрген. Пойыздың кесте бойынша жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: Жедел пойыздың кестедегі жылдамдығын х (км/сағ), деп белгілейік.

Шамалар

Қозғалыс

Кесте бойынша

Шындығында

S (км)

192

192

V (км/сағ)

х

х+10

t= (сағ)








16 минутқа кем




Теңдеу құрамыз және оны шешеміз: сағ.





бұдан бұл түбір есептің шарты бойынша жарамсыз.

Демек, жедел пойыздың кестедегі жылдамдығы 80 км/сағ болған.



Жауабы: С) 80 км/сағ.

А) 70 км/сағ; В) 75 км/сағ; С) 80 км/сағ; D) 85 км/сағ; Е) 90 км/сағ.

5-мысал. Жолаушыға берілген жол бөлігінде пойыздың жылдамдығы 40 км/сағ екені белгілі. Жолаушы бір кезде қарсы келе жатқан пойыздың 3 с ішінде өткенін терезе алдынан байқап қалды. Егер қарсы келе жатқан пойыздың ұзындығы 75 м болса, онда оның жылдамдығы неге тең?

Шешуі: Қарсы келе жатқан пойыздың жылдамдығы х км/сағ болсын. Онда қарсы келе жатқан пойыздың жолаушының терезесінің алдынан өткендегі жылдамдығы (х+40) км/сағ болады.

Пойыздың жолаушы алдынан өткен кездегі уақыты сағ-қа тең. Сонда сағ. болатындықтан, есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: км/сағ.

Демек, қарсы келе жатқан пойыздың жылдамдығы 50 км/сағ болған.



Жауабы: А) 50 км/сағ.

А) 50 км/сағ; В) 55 км/сағ; С) 60 км/сағ; D) 65 км/сағ; Е) 70 км/сағ.

6-мысал. Турист өзен ағысымен 90 км-ді қайықпен жүзді де, қалған 10 км-ді жаяу жүріп өтті. Оның жаяу жүріп өткен уақыты қайықпен жүзуге кеткен уақытынан 4 сағ-қа кем еді. Егер турист қайықпен жүзіп өткен уақытындай жаяу жүрсе, ал жаяу жүріп өткен уақытындай қайықпен жүзсе, онда олардың жүрген жолдары біріне-бірі тең болар еді. Турист қанша уақыт жаяу және қанша уақыт қайықпен жүзіп өтті?

Шешуі: 1-тәсіл. Турист х сағат жаяу жүрген болсын. Сонда ол қайықпен (х+4) сағат жүзген болады. Туристің жаяу жүргендегі жылдамдығы км/сағ, ал қайықпен жүзгендегі жылдамдығы км/сағ болады. Есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: бұдан сағат.

Демек, турист 2 сағат жаяу, 6 сағат қайықпен жүзген.



2-тәсіл. Туристің өзенмен, қайықпен жүзгендегі жылдамдығын х (км/сағ), ал жаяу жүргендегі жылдамдығын у (км/сағ), деп белгілейік.

Шамалар

Қозғалыс

қайықпен

жаяу

қайықпен

жаяу

S (км)

90

10








тең




V (км/сағ)

х

у

х

у

t= (сағ)












4 сағ аз




Теңдеулер жүйесін құрамыз және оны шешеміз:

Бұдан - бұл түбір жарамсыз, өйткені ол есептің шартын қанағаттандырмайды.

Егер болса, онда

Демек, турист 2 сағат жаяу және 6 сағат қайықпен жүзген.



Жауабы: С) 2 сағ.; 6 сағ.

А) 3 сағ; 7 сағ; В) 4 сағ; 8 сағ; С) 2 сағ; 6 сағ; D) 5 сағ; 9 сағ; Е) 6 сағ; 10 сағ .

7-мысал. Екі желаяқ 2 мин интервал тастап, бірінен соң бірі жүгіріп кетті. Старт берілген нүктеден 1 км қашықтықта екіншіні біріншісі қуып жетті де, 5 км қашықтыққа жүгіріп барып, кері қайтты. Осы жолда ол бірінші желаяқпен кездесті. Бұл кездесу бірінші желаяққа старт берілген қашықтықтан 20 минуттан кейін болған еді. Екінші желаяқтың жылдамдығын табыңдар.

Шешуі: Бірінші желаяқтың жылдамдығы х км/сағ, ал екінші желаяқтың жылдамдығын у км/сағ, деп белгілейік.

Шамалар

Қозғалыс

1 желаяқ

2 желаяқ

1 желаяқ

2 желаяқ

(км)

1

1





V (км/сағ)

х

у

х

у

(сағ)





сағ

сағ




2 мин артық




Сонда сағ, сағ екендігін ескерсек, онда есептің шарты бойынша мынадай теңдеулер жүйесі келіп шығады:



Жүйенің біріншісін екіншісіне бөліп табатынымыз:

Демек, екінші желаяқтың жылдамдығы 20 км/сағ-қа тең болған.



Жауабы: Е) 20 км/сағ.

А) 14 км/сағ; В) 15 км/сағ; С) 16 км/сағ; D) 18 км/сағ; Е) 20 км/сағ.

8-мысал. Ара қашықтығы 2200 км-ге тең А және В аэродромдарынан бір мезгілде ұшып шыққан екі ұшақ 2 сағаттан кейін кездесті. Бірінші ұшақ В пунктіне екіншінің А пунктіне жеткен уақытынан 4 сағ 35 мин ерте ұшып жетті. Әр ұшақтың жылдамдығын табыңыз.

Шешуі: Ұшақтардың жылдамдықтарын х км/сағ және у км/сағ, деп белгілейік.

Шамалар

Кездесетін қозғалыс

Жалпы шамалар

1 ұшақ

2 ұшақ

(км)

2200

2200

2200

V (км/сағ)

х

у

х+у

(сағ)





2




4 сағ 35 мин-қа аз




Сонда 4 сағ 35 мин cағ болатындықтан, есептің шарты бойынша мынадай теңдеулер жүйесі келіп шығады:



- есептің шартын қанағаттандырмайды.

Егер болса, онда км болады.



Демек, ұшақтардың жылдамдықтары 800 км/сағ және 300 км/сағ болған.

Жауабы: D) 300 км/сағ; 800 км/сағ.

А) 320 км/сағ; 400 км/сағ; В) 400 км/сағ; 600 км/сағ; С) 300 км/сағ; 700 км/сағ; D) 300 км/сағ; 800 км/сағ; Е) 400 км/сағ; 900 км/сағ.

9-мысал. Жүк машинасының 3 сағатта жүрген жолын, жеңіл машина 2 сағатта жүреді. Егер жеңіл машина жылдамдығын 30 км/сағ-қа кемітсе, онда ол бір сағатта жүк машинадан 10 км кем жүреді. Машиналардың жылдамдықтарын табыңдар.

Шешуі: Жеңіл машинаның жылдамдығын х (км/сағ), ал жүк машинасының жылдамдығын у (км/сағ), деп белгілейік.

Шамалар

Қозғалыс

Жеңіл машина

Жүк машинасы

Жеңіл машина

Жүк машинасы

(км)

2x

3y

x-30

y




бірдей







10 км-ге кем




V (км/сағ)

х

у

х-30

у

(сағ)

2

3

1

1

Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеулер жүйесі шығады:

Демек, жүк машинасының жылдамдығы 40 км/сағ, ал жеңіл машинаның жылдамдығы 60 км/сағ-қа тең болған.





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   150




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет