Физиология 2рк t me/studentmua Тыныс алу процесінің негізгі кезеңдері
Тыныс алудың қорғаныс рефлекстері
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
ФИЗИО 2сем 2Рк
- Бұл бет үшін навигация:
- 10. Өкпедегі газ алмасу. Өкпе мембранасының қасиеттері. Өкпенің диффузиялық сыйымдылығы.
| Тыныс алудың қорғаныс рефлекстері-түшкіру және жөтел-маңызды, тыныс алу жолдары мен мұрын қуысынан бөгде заттарды алып тастауға ықпал етеді. Олардың тітіркенуінен пайда болатын рефлекстер қорғаныс болып табылады, өйткені олар әртүрлі тітіркендіргіш заттардың жойылуын қамтамасыз етеді немесе олардың өкпеге енуіне жол бермейді.
Тригеминальды нервтің сезімтал ұштарын қоздыратын аммиак буы сияқты Тітіркендіргіш заттар дем шығару кезінде тыныс алуды тоқтатады. Сонымен қатар, вагус нервімен иннервацияланған бронхтардың тарылуы байқалады. Бұдан шығатыны, тригеминальды жүйке ядросының қозуы тыныс алу орталығына ғана емес, сонымен қатар вагус нервтерінің ядросына да әсер етеді. Тыныс алу жолдарында жиналатын шаң мен шырыш, сондай-ақ сол жерге түскен бөгде заттар, ларингиальды нервтің аяқталуын тітіркендіреді, конвульсиялық дем шығару қозғалыстарының пайда болуына әкеледі. Әрбір дем шығарудың басында өкпе мен тыныс жолдарының дем шығару процесінде белгілі бір қысым пайда болған кезде, дыбыс саңылауы бірден ашылып, ауа жоғары жылдамдықпен итеру арқылы ауа шығады.Сонымен, жөтел пайда болады, онда күшті ауа дүмпулері тыныс алу жолдарын тазартуға көмектеседі. Егер мұрын шырышты қабығының рецепторлары тітіркенсе, онда рефлекторлық түшкіру пайда болады, онда ауа мұрын арқылы күшпен шығарылады, мұрын жолдарын тазартуға әкеледі. Жөтел-тыныс алу жолдарының, плевраның және іш қуысының рецепторларының бөтен бөлшектермен, экссудатпен, газ қоспаларымен тітіркенуінен пайда болатын рефлекторлық акт. Бұл ауа жолдарынан бөгде денелер мен секрецияларды (шаң, шырыш) алып тастау үшін қажет жабық дауыс саңылауымен күшейтілген дем шығару. Түшкіру-мұрын-жұтқыншақ кеңістігі ашық болған кезде мұрын қуысынан бөгде денелер мен бөлінділерді шығаруға ықпал ететін еріксіз дем шығару. Түшкіру кезінде мұрын жолдары тазартылады. Есінеу-ауыздың, жұтқыншақтың және дауыс саңылауының ашық кезінде ұзақ терең тыныс алу. 10. Өкпедегі газ алмасу. Өкпе мембранасының қасиеттері. Өкпенің диффузиялық сыйымдылығы. Өкпедегі газ алмасу,желдетілуі,перфузия,яғни қанның өкпе арқылы ағысының интенсивтілігі диффузия үдерісі арқылы сипатталады. Жүректен өкпеге ағатын қан (веноздық) құрамында оттегі аз көмірқышқыл газы көп; альвеолалардағы ауа, керісінше, оттегі көп және аз көмірқышқыл газы бар. Нәтижесінде альвеолалар мен капиллярлардың қабырғалары арқылы екі жақты диффузия жүреді - оттегі қанға өтеді, ал көмірқышқыл газы қаннан альвеолаларға түседі. Қанда оттегі эритроциттерге еніп, гемоглобинмен біріктіріледі. Оттегімен қаныққан қан артерияға айналады және өкпе тамырлары арқылы сол жақ жүрекшеге енеді. Адам келесі құрамы бар атмосфералық ауамен дем алады: 20,94% оттегі, 0,03% көмірқышқыл газы, 79,03% азот. Шығарылған ауада 16,3% оттегі, 4% көмірқышқыл газы, 79,7% азот бар. Альвеолярлы ауа құрамы атмосфералық ауадан ерекшеленеді. Альвеолярлы ауада оттегінің мөлшері күрт төмендейді және көмірқышқыл газының мөлшері артады. Альвеолярлы ауадағы жеке газдардың пайызы: 14,2-14,6% оттегі, 5,2—5,7% көмірқышқыл газы, 79,7-80% азот. Тыныс алу мембранасы арқылы газдардың таралу жылдамдығына әсер ететін факторлар. Судағы газдардың диффузиясы механизмдерін бұрын түсіндірулерге қайта оралсақ, газдардың тыныс алу мембранасы арқылы таралуын түсіндіруде бірдей принциптер мен математикалық формулаларды қолдануға болады деп айтуға болады. Газдың мембрана арқылы өту жылдамдығын анықтайтын факторлар: мембрананың қалыңдығы; мембрана бетінің ауданы; мембранадағы газдың диффузия коэффициенті, мембрананың екі жағы арасындағы газдың парциалды қысымының градиенті. жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|