Internet және World Wide Web ақпараттық қызметтері.
Жергіліктіжелі(ЖЖ),құрылымыжәнеқызметі. Егер мектептің информатика кабинетінде компьютерлер жергілікті желіге біріктірілген болса, онда тақырыпты оқыту қиындық туғызбайды. Компьютерлік желілерде ақпаратты жіберу туралы әңгіме дәл осы мектептің компьютерлік сыныбының жабдығы негізінде қозғалады.
Компьютерлік желіні – ақпараттыжіберуарналарменбайланысқан,компьютерлержүйесі– деп анықтап алған соң, мұғалім компьютерлік сыныптың жабдығын көрсетеді. Осындай желіні жергіліктідеп аталатынын хабарлайды.
Жергілктікомпьютерлікжелілер– масштабы бойыншашағын, бірбөлме, ғимаратнемесемекемеаймағындажұмысжасайды.Мектепте әр бөлмеде, оқу кабинеттерінде, директордың кабинетінде, бұгалтерияда және т.б. қойылған компьютерлерді біріктіретін, жергілікті желі жұмыс жасап тұруы мүмкін. Дәл осы сияқты, әдетте, кәсіпорынның әртүрлі бөлімдері, фирмалар, мекемелер жергілікті желіге жиі біріктіріледі.
Жергілікті желілерде, техникалықшешімінежәне қызметінебайланысты, компьютерлердібіріктіруқұрылымыәртүрлі болады. Оларды желінің архитектурасы, конфигурациясы, топологиясыдеп атайды. 6.3-суретте ЖЖ топологиясының төрт типі: сақиналық, радиалды(жұлдыз), шиналықжәне ағаштопологиясы бейнеленген.
Шиналықтопология Ағаштопологиясы 6.3-сурет
Жергілікті желіні қолдану негізгі екі мақсатқа жауап береді:
желіні пайдаланушыларының арасында файлдармен алмасуға;
жалпыға рұқсат етілген ресурстарды: дискілік жадының үлкен көлемін, принтерлерді, ортақтандырылған ДҚ, бағдарламалық жасақтаманы қолдануға.
Жалпы жергілікті желінің пайдаланушыларын – жұмыстобыдеп, ал олардың жұмыс жасап отырған компьютерлерін – жұмысстанциясыдеп атайды. Егер желіде бүкілкомпьютерлертеңқұқұқты, яғни тек қана пайдаланушылардың жұмыс станцияларынан тұратытын болса, онда оны біррангалықжелідеп атайды.
Бір рангалық желі, аталған мақсаттардың тек біріншісін: файлдарменалмасудыжүзеге асыру үшін қолданылады. Мұндай желіде әркомпьютердіңөзатыболады. Осы атаулар бойынша жұмыс тобының мүшелері өздерінің әріптестерінің ДК дискілік жадысымен хабарласуына, өз компьютерлеріне немесе өзінің файлын басқа компьютерлерге көшіруіне болады.
Осындай алмасу мүмкіндігін арнаулыжелілікоперациялықжүйеқамтамасыз етеді. Желілік ОЖ құралдарымен ақпаратты сыртқы бейтаныс қатынастан қорғауға болады.
Жергілікті желіні ұйымдастырудың басқа түрі – бөлінгенбастыкомпьютерібар желі. Оны файл-сервердеп те атайды. Әдетте, мектептің компьютерлік сыныптарында дәл осындай ұйымдастыру қолданылады.
Файл-серверге мұғалімнің ғана кіруге мүмкіндігі бар, сондықтан оны – мұғалімніңжұмысорыны(МЖО),ал оқушылар жұмыс станцияларда жұмыс жасайтын болғандықтан – оқушылардыңжұмысорыны(ОЖО) деген атаулар қалыптасқан.
Барлық жұмыс станциялары басты компьютермен «жұлдыз» схемасы бойынша жалғасады. Сондықтан ақпаратпен тікелей алмасу, сервермен және әр жұмыс станциясының арасында жүреді. Әрине, мұндай жүйеде де оқушылар файлдарымен алмасуына болады, әйтсе де ол әрекет сервер арқылы жүзеге асады.
Әдетте, сервер – жұмыс станцияларына қарағанда, аппараттық жағынан қуаттырақ болады. Ол үлкен көлемді қатты дискімен, қосымша сыртқы құрылғыларымен (мысалы, CD–RW, DVD – дискжетегімен, принтермен, модеммен) жабдықталады.
Жергілікті желі осылай ұйымдастырылғанда жоғарыда аталған мақсаттардыңекіншісі– сервердің жалпы аппараттықжәне ақпараттықресурстарынапайдаланушыныңкедергісізқатынасуыжүзеге асады. Атап айтқанда, сервердің дискісінде сақталған бағдарламаларды жұмыс станцияларының жедел жадына жүктеуге және орындауға болады. Пайдаланушы өзінің жұмыс орнынан сервердің қатты дискісінде файлды жазып, сонда сақтай алады.
Желінің жұмысын желілік операциялық жүйе басқарады. Операциялықжүйе– желідегіақпараталмасустандарттарын(протоколдарды)қолдайды,әртүрліпайдаланушыларбірресурсқақатынасқанда,олардыкезеккеқоядыжәнет.б.басқаружұмыстарынжасайды. Желілік операциялық жүйенің негізгіқызметі– жергілікті желіде пайдаланыушылардың біріне бірі кедергі келтірмей, жұмыс жасауларына мүмкіндік беру. Бір рангалық желілердің жұмысын Windows XP, Windows 7 т.б. осы тектес операциялық жүйелер қолдайды. Сервері бөлектелген желілер үшін кең тараған операциялық жүйелер – Novell NetWare, Windows NT. Оқу жоспары жергілікті желі тақырыбына ұзақ тоқтауға мүмкіндік бермейді. Мұғалім, ең алдымен, компьютерлік сыныптағы жергілікті желі туралы түсінік беруге тиіс. Практикалық жұмыс ретінде бір оқушының жұмыс орнынан басқаға желі арқылы оқушылар арасында мәтіндік файл түрінде хабарламалар жіберуді ұйымдастыруға болады.