Тауық және түйетауық жұмыртқасына салыстырмалы сипаттама

47 

 

5 Кесте.      

Үшжылдық ұрғашы қара африкалық түйетауығы мен тауық жұмыртқасын 

салыстырғанда 

Көрсеткіші 

Түйетауық жұмыртқасы 

Тауық жұмыртқасы 

Жұмыртқа массасы,г. 

1110-1600 

50-75 

Тығыздығы, г/см³ 

1,133-1,135 

1,070-1,095 

Форма индексі, % 

73-77 

70-80 

Массасы,% 

Ақуыз 

60,8-61,0 

55-57 

Сарыуыз 

21,5-21,6 

30-32 

Қабық 

17,3-17,7 

10-12 

Ақзат 

массасы 

саруыз 

массасына қатынасы 

2,8-3,0 

1,9-2,0 

Сарыуыз индексі,% 

189,4-201,3 

40 

Қабық қалыңдығы,мкм 

Өткір соңы 

1869-2550 

360-390 

Экваториальді бөлігі 

1877-2181 

340-370 

Доғал соңы 

1715-2075 

320-350 

Ауа камераларының мөлшері,мм 

Биіктігі 

7,0-8,0 

2,0-3,0 

Диаметрі 

54,0-57,0 

15,4-15,8 

Бастапқы ылғал, % 

Сарыуыз 

51,2 

48,7 

Ақзат 

90,3 

87,9 

Шикі протеин, % 

Сарыуыз  

28,3 

16,6 

Ақзат  

67,3 

60,6 

Шикі май, % 

Сарыуыз  

59,2 

32,6 

Күл, % 

Сарыуыз  

2,7 

3,6 

Ақзат  

2,8 

1,8 

Фосфор, % 

Сарыуыз  

0,79 

0,67 

Витаминдер, мкг в 1 г. 

Сарыуыз : А витамині 

- 

10-12 

Каратиноидтар 

36,6 

15-25 

Е витамині 

116,5 

15-40 

Ақзат : В2витамині 

1,8 

4-7,8 

Энергетикалық құндылығы,ккал/100г. 

Ақзат  

34,7 

40 

Сарыуыз  

348,7 

383 

Тұтастай 

жұмыртқа 

құрамы 

118 

160 

 

 

 

 

48 

 

Бақылау сұрақтары: 

1 Жұмыртқа құрылысы 

2 Жұмыртқаның сарыуызын сипаттаңдар 

3 Тауық және бөдене жұмыртқасының химиялық құрамы 

 

 

 

4.4 Жұмыртқалардың  жіктелуі және сапа көрсеткіштері 

Сабақтың мақсаты: Жіктелуі және сапа көрсеткіштерін оқып үйрену 

   

Тағамдық  тауық  жұмыртқалары  МемСТ  27583-88  ветеринарлық 

заңдылықтың талаптарына сай болуы керек. Сауда орныдарына негізінен тауық 

жұмыртқасы  түседі.  Үйрек,  қаз  жұмыртқалары  өндірістік  өңдеу  үшін 

пайдаланылады.  Ал  күрке  тауық  жұмыртқасы  негізінен  балапан  алуға 

жіберіледі. Денсаулық сақтау министрлігі  бекіткен «Тағам үшін пайдаланатын 

қаз, 

үйрек 

жұмыртқаларына 

және 

жұқпалы 

аурудан 

таза 

емес 

шаруашылықтардын  алынған тауық жұмыртқасына қойылатын санитариялық – 

гигиеналық ережесіне» сәйкес үйрек, қаз жұмыртқалары тек қана нан, кондитер 

өндірістеріне және қоғамдық тамақтану орындарында пайдаланылады. 

   МС  бойынша  тауық  жұмыртқасы  сақтау  мерзімі  және  сапасы  бойынша 

диеталық және асханалық болып бөлінеді. Диеталық жұмыртқаға алынған күнін 

есептемегенде,  сортталған  (таңбаланған)  күнінен  бастап  сақтау  мерзімі  7 

күннен аспаған жұмыртқалар жатқызылады.  Асханалық жұмыртқаларға сақтау 

мерзімі  25  күннен  аспаған,  алынған  күнін  есептемегенде,  және  тоңазытқышта 

120 күнге дейін сақталған жұмыртқалар жатады.  

 

Массасына  сәйкес  таңдаулы,  бірінші  және  екінші  болып  үш  катеорияға 

бөлінеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Таңдаулы  жұмыртқалар

: 

1  жұмыртқаның  салмағы  65  г  кем  емес,  10 

жұмыртқаның салмағы - 660г кем емес, ал  360 жұмыртқаның салмағы 23,8 кг 

кем емес; І категориялы  - 55 г, 560 г және 20,2 кг; ІІ катерогиялы  - 45 г, 460г 

және 16,6 кг сәйкес(6 кесте).   

 

 

 

 

 

 

 

 

Жұмыртқа  сапасы  ауа  камерасының,  ақзаттың  және  саруыздың  күйіне 

қарай келесідей сипаталады:   

 

 

 

 

 

 

•    диетикалық  жұмыртқа  қабығында  бірлі  жарым  ноқат,  немесе  жолақ,  

асханалық  жұмыртқаларды  дақ,  ноқат,  жолақ  (жұмыртқаны  жинаған  кезде, 

транспортерге  тиегеннің  әсерінен  болатын),  оның   

1

/

8   

беті  бөлігінен  аспауы 

керек. 

•  асханалық  жұмыртқаларды  кейбір  құбылмалы  ауа  камераларымен  жібереді, 

оның  биіктігі  7  мм  ұзын  емес,  мұздатқышта  сақталатын  жұмыртқалар  үшін  - 

9мм  кем  емес;  сарыуыз  берік,  азбайқалатын,  әлсіз  қозғалалуы  мүмкін.  ақзат 

тығыз, ашық, мөлдір болуы керек, жеткіліксіз тығыздары жіберіледі. Тағамдық 

тауық жұмыртқалары жағымсыз иіссіз болуы қажет.  

   

49 

 

6. Кесте. Жұмыртқа қауіпсіздігі және сұйық жұмыртқа өнімдерінің иістерінің 

көрсеткіші 

Көрсеткіштері 

Рұқсат 

етілген 

деңгей, 

мг/кг, кем емес 

Ескертулер 

Токсиндік элементтер: 

0,3 

 

Қорғасын  

0,1 

 

Күшала 

0,01 

 

Кадмий 

0,02 

 

Сынап 

 

 

Антибиотиктер: 

 

 

Левомицетин 

Жіберілмейді 

0,001ед/г кем 

Гетрациклиндік топтар 

Жіберілмейді 

0,001ед/г кем 

Стрептоцимин 

Жіберілмейді 

0,5ед/г кем 

Бацитрацин 

Жіберілмейді 

0,02ед/г кем 

Пестицидтер: 

 

 

Гексахлоциклогексан(а-,у-

изомерлер) 

0,1 

 

ДДТ 

және 

оның 

метаболиттер 

0,1 

 

Радионуклидтер, Бк/кг: 

 

 

Цезий-137 

80 

 

Стронций-90 

50 

 

 

7. Кесте. Диеталық және асханалық тауык жұмыртқаларының 

микробиологиялық көрсеткіштері 

Жұмыртқа 

сорты 

КМАФАнМ 

КОЕ/г көп емес 

Тағам мөлшері г, жіберілмейтін 

БГКП(коли-

формалар) 

Патогенді 

микроорганизмдер, 

соның 

ішінде 

сальмонеллалар 

Диеталық   

Асханалық 

1 • 10

2 

5 • 10

3 

 

0,1 

0,01 

525 

525 

 

Жұмыртқаның  ақ  уызы  таза,  мөлдір  тұтқыр,  түссіз немесе  сарғыш  жасыл 

реңкілі,  ал  сары  уызы  таза,  тұтқыр,  біркелкі  сарғыш  немесе  қызғылт-сарғыш 

50 

 

болуы қажет. Жұмыртқадан қандаай болмасын бөтен иіс, ұрық өсуінің белгілері 

болмауы қажет.  

Сатуға рұқсат етілген жұмыртқаға таңба басылады немесе мал дәрігерінің қолы 

қойылған рұқсат қағазы болуы қажет. 

Бақылау сұрақтары: 

1 Дайындалатын жұмыртқаларды шығаруда қандай талаптар жүктеледі? 

2 Жұмыртқаның МС көрсеткіштері 

 

4.5  Жұмыртқа микрофлорасы   

 

Сабақтың мақсаты : Жұмыртқаның  микрофлорасын оқып үйрену 

  Жұмыртқа екі түрлі жолмен зардапталуы мүмкін. Олар эндогенді жолмен 

тауықтың организмінде пайда болу процесі кезінде микробтардың енуі кезінде, 

экзогенді жолмен жұмыртқаның қабығының тесіктері арқылы сыртқы ортадан 

енуін айтамыз.  

Эндогенді  зардапталу  ауру  тауықтар  мен  ауру  қоздырғыштарын 

тасымалдап  жүрген  тауықтардың  аналық  безі  мен  жұмыртқа  жолынан  жұғуы 

мүмкін.  Нәтижесінде  жұмыртқаға  көптеген  инфекциялық  аурулардың 

қоздырғыштары  (паратиф,  пуллороз,  туберкулез,  оба,  ларинготрахеит,  лейкоз, 

салмонеллез және т.б.) түсуі мүмкін. Бұндай жұмыртқаларқұстардың арасында 

жұқпалы  аурулардың  таралуына,  сонымен  қатар  адамдарда  тағамдық 

токсикоздары мен токсикоинфекциялардың таралуына себепші болады. 

Ауру  құстардың  нәжістерімен  жұмыртқа  қабығының  ластануынан 

сальмонелл  тобының  бактерияларымен  зарарланады.  Жоғары  температурада 

жұмыртқаларды  сақтаған  кезде  бактериялардың  көбеюіне  қолайлы  жағдай 

тудырады.  Сальмонелл  тобындағы  бактериялардың  шіріткіш  микрофлораның 

қатысуынсыз,  сары  уыз  бен  ақзатта  даму  барысында,  жұмыртқаларды 

органолептикалық  өзгеріске  ұшыратпайды.  Сондықтан  токсикоинфекциялық 

қоздырғыштарын  микробиологиялық  зерттеу  жолымен  анықтауға  болады.  

Экзогенді  зардапталуда  жұмыртқаға  қабығы  арқылы  түрлі  шіріткіш 

бактериялар  мен  зеңдер,  онымен  қоймай  қабығының  ластану  барысында, 

жұмыртқаны  жуу  және  сақтау  режимі  бұзылғанда  олардың  көбею  жиілігі 

артады.  Микроорганизмдердің  қабықтан  ақзатына,  одан  сарыуызға    таралу 

жылдамдығы  қоршаған  ортаның  ауа  температурасы  мен  ылғалдылығына, 

жұмыртқа  жұмыртқа  салатын  ұялардың  гигиеналық  жағдайына,  жұмыртқа 

қоймалары  мен  тараның  тазалығы,  жұмыс  жасайтын  адамдардың  қолдарының 

тазалығына  жұмыртқа  қабығында  тіршілік  ететін  микроорганизмдердің  түріне 

байланысты болады. 

51 

 

Жұмыртқаға жарық өтуінен, шіріткіш бактериялар және зеңмен зақымдану 

мен бұзылудың нәтижесінде  түрлі өлшемдегі қою түсті дақтар  көрінеді. 

Жұмыртқаларда  бактериальді  көбею  салдарынан  пайда  болған  өзгерістер 

ыдыратушы  ақырғы  және  жанама  өнімдерінің  жинақталуымен  сипатталады. 

Әдетте  мұндай  жағдайда  амин  қышқылдары,  полипептидтерді,  май 

қышқылдарды,  кетондарды,  альдегидтерді,  аммиак,  көмірқышқыл,  күкірт 

сутекті жіне басқа да бұзылған өнімдер табылады.  

Ақзат  пен  сарыуыздың  сапасына  ферметтер  маңызды  әсерін  тигізеді,  ең 

алдымен  жұмыртқаның  өзінде  болатын,  сонымен  қатар  микроорганизмдер 

тудыратынпротеолитикалық және липолитикалық ферменттерді айтуға болады. 

Жұмыртқаның  ерте  ескіруінің  көрсеткіштерінің  бірі  –  бұл    протеаза  әсерінен 

ақуыздың алғашқы құрылымының жоғалуы. Жаңа басып шыққан жұмыртқада 

сарыуыздың  айналасында  орналасқан  қою  қоймалжың  консистенциялы 

ақзаттың  тығыз  қабаты  (ақ  қабы)  жақсы  бейнеленген.  Сақтау  кезінде  ақ 

қабының  биіктігі  біртіндеп  азаяды,  консистенциясы  сұйықтанады.  Соның 

әсерінен  сарыуыздың  орталық  орнынан  жылжуына  әкеп  соқтырады,  сонымен 

қатар  кеуіп  қабықшаға  жабысады  да  сарыуыз  қабықшасы  жарылып  араласып 

кетеді.  Ауадағы  оттегі  мен  линаза  әсерінен  сарыуызда  гидролиз  және  майды 

қышқылды  бұзылулары  болады.  Нәтижесінде  «тұрып  қалған»  дәмі  мен  иісіне 

ие болады. 

Физикалық  факторлардың  әсерінен  (температура  мен  қоршаған  ортаның 

ылғалдылығы)  ылғалдылық  буланып,  жұмыртқаның  абсолютті  және 

салыстырмалы салмағы азайып, ауа камерасы үлкейеді. Салмағының жоғалуы – 

жұмыртқаның  ескіруіне  әкеп  соқтырады.  Оныі  басты  себебі  ылғалдылықтың 

булануымен,  ең  алдымен  ақзаттан    көмірқышқыл  газының,  аммиактың,  кейде 

азоттың  және күкірт сутектің аз ғана дәрежеде бөлінуімен байланысты болады. 

Аталған  газдардың  көпшілігі  жұмыртқалардың  органикалық    құрама  бөлігін 

ыдыратытын өнімдер болып табылады.  

Жұмыртқаға арналған таралар (ағаш немесе картон жәшіктер) мықты, таза, 

еш  көгерусіз  және  бөгде  иіссіз,  сонымен  қатар  буып-түю  жоңқасының 

ылғалдылығы 15%-тен артық болмауы керек. 

 

Бақылау сұрақтары: 

1  Эндогенді  зардапталу  нәтижесінде  жұмыртқаға  қандай  аурулардың 

қоздырғыштары түседі? 

2  Экзогенді  зардапталу  нәтижесінде  жұмыртқаға  қандай  аурулардың 

қоздырғыштары түседі? 

 

 

52 

 

4.6 Дайындалатын жұмыртқаларға жүктелетін талаптар 

Сабақ мақсаты: Дайындалатын жұмыртқаларға жүктелетін талаптармен 

танысу 

  Тағамдық  тауық  жұмыртқалары  МемСТ  27583-88  ветеринарлық 

заңдылықтың  талаптарына  сай болуы  керек.  МС бойынша тауық  жұмыртқасы 

сақтау  мерзімі  және  сапасы  бойынша  диетикалық  және  асханалық  болып 

бөлінеді. 

Диеталық  жұмыртқаға  алынған  күнін  есептемегенде,  сортталған 

(таңбаланған)  күнінен  бастап  сақтау  мерзімі  7  күннен  аспаған  жұмыртқалар 

жатқызылады.   

Асханалық  жұмыртқаларға  сақтау  мерзімі  25  күннен  аспаған,  алынған 

күнін  есептемегенде,  және  тоңазытқышта  120  күнге  дейін  сақталған 

жұмыртқалар жатады.  

Тоңазытқышта  1  –  2

0

С  сақталуға  тиіс.  Сауда  орындарына  келіп  түскен 

диетикалық  жұмыртқалар  7  күн  ішінде  сатылмаса,  олар  асханалық 

категориясына  ауыстырылады.  Диеталық  және  асханалық  жұмыртқалар 

массасына  сәйкес  таңдаулы,  бірінші  және  екінші  болып  үш  катеорияға 

бөлінеді(8 кесте).  

 

 

8 Кесте                      Жұмыртқа категориялары 

Категория 

Бір жұмыртқаның 

массасы, г, не 

менее 

10жұмыртқаның 

массасы, г, кем 

емес 

360жұмыртқаның 

массасы, кг, кем 

емес 

Таңдаулы 

 

65 

 

660 

 

23.8 

 

Бірінші  

 

55 

 

560 

 

20.2 

 

Екінші  

45 

460 

16.6 

   

 

 

 

 

 

 

 

Жіберіліп  отырған  жұмыртқаның  сапасына  қойылатын  басты  талап  - 

оның  балғындығы.  Балғын  жұмыртқа  жарыққа  қарағанда  ешқандай 

өзгеріссіз,ауа  камерасы  салыстырмалы  түрде  кіші  болуы  керек.  Дұрыс 

жиналғанда  және  сақтау  шарттарында  олар  3-4  апта  және  одан  көптеу  уақыт 

балғын күйінде болуы мүмкін.  

 

 

Диеталық  және  асханалық  жұмыртқалардың  қабығы  таза  және 

зақымдалмаған болуы керек.  

 

Диеталық  жұмыртқа  қабығында  кішкене  жолақтар  мен  нүктелер  болуы 

мүмкін  (жұмыртқаны  жинаған  кезде,  транспортерге  тиегеннің  әсерінен 

болатын),  оның   

1

/

8   

беті  бөлігінен  аспауы  керек.  Сауда  орындарына  түскен 

толық құнды тауық жұмыртқалары осы талаптарға сай келеді. 

  Штамп  дөңгелек  диаметрі  12  мм  немесе  сопақша  мөлшері  15х10  мм 

түрінде  болады.  Диеталық  жұмыртқа  қабығына  категориясымен  қатар 

53 

 

таңбаланған күні және айы, ал асханалық жұмыртқасында тек қана категориясы 

көрсетіледі.    

 

Сорттау кезінде диеталық және асханалық жұмыртқаларға категориясына 

қарай  «О»  -  таңдаулы,  «1»  -  бірінші,  2  –  екінші  деген  таңбалар  басылады. 

Диеталық  жұмыртқаға  қызыл,  ал  аханалық  жұмыртқаға  көк  бояулы  штамп 

басылады.  Тағамдық 

тауық 

жұмыртқаларының 

қазіргі 

стандарттың 

талаптарына  сай  сапалық  сәкестігін  тексеру  үшін  әр  партиядан  іріктеу 

жұмысын жүрізеді.  10 дейінгі буып-түйілген бірліктен 1буып-түйілген бірлігін 

(дана) таңдайды, 11-ден 50-ге дейін – 3 бірлігін, 51-ден 100-ге дейін – 5 бірлігін, 

101-ден  1000-ға  дейін  –  10  бірлігін  таңдап  алады.  Буылған  бірлікті  партияның 

әр  жерінен,  әр  қабатынан  (үстіңгі,  ортаңғы,  астыңғы  жағынан)  таңдап  іріктеп 

алады.  

 

Сатуға рұқсат етілген жұмыртқаға таңба басылады немесе мал дәрігерінің 

қолы қойылған рұқсат қағазы болуы қажет. 

 

Зерттеу  жүргізу  үшін  таңдалған  жұмыртқа  мөлшері  №2  кестеде 

келтірілген негіздерге сәйкес келуі керек.  

 

Бақылау сұрақтары: 

1 Дайындалатын жұмыртқаларды шығаруда қандай талаптар жүктеледі 

2 Жұмыртқалар қандай тарыларда қабылданады 

 

4.7 Жұмыртқаны органолептикалық зерттеу 

Сабақтың мақсаты: Жұмыртқаны органолептикалық зерттеуді үйрену 

 

        Сыртқы  қарау  кезінде  жұмыртқаның  түсіне,  тазалығына,  қабығының 

бүтіндігіне  назар  аударады.  Ол  таза,  бүтін,  беткейі  берік,  тегіс  болуы  қажет. 

Қабықшасы бұзылған немесе зықмдалған жұиыртқаларды, егер бұзылу белгілер 

жоқ болса, дереу қолданысқа жібереді.   

 

 

 

Органолептикалық  зерттеу  үшін  жұмыртқаны  жарады,  оның  ішіндегісін 

аяқшаға  абайлап  төгеді  және  иісін,  түсін,  саруызының  пішінін, 

консистенциясын  және  ақуыздың  жеке  бөліктерінің  қатынасын  анықтайды.  (9 

кесте)    Балауса  жұмыртқаның  сарыуыз  қабықшасы  серпімді,  берік  болады, 

саруызы  көтеріңкі  пішінде  болады.  Бірақ,  жұмыртқаны  сақтау  үрдісіндеоның 

қабықшасы  бұл  қасиеттерін  жоғалтады,  сарыуызы  бірыңғайланады. 

Жұмыртқаның  сапасына  қойылатын  негізгі  талаптар  –  ол  олардың 

балаусалығы.  Жұмыртқаның ақауларын анықтау үшін овоскоп сәулесіне қойып 

қарайды.  Балауса  жұмыртқалар  сарғыш  (ақ  қабықшалылар)  немесе  қызғылт-

қызыл  (қоңыр  қабықшалылар)  түсті,  саруыз  аумағында  қызыл  жолақтары 

болады.  Овоскоптау  кезінде  ұсақ  соққыларды,  ақуызы  мен  сарыуыздарының 

жағыдайын, ақаулардың бар жоқтығын анықтайды. Жұмыртқа сапасына қарай 

54 

 

толыққанды  азықтық,  толыққанды  емес  азықтық  және  техникалық  жарамсыз 

деп бөледі. 

9 Кесте Азықтық жұмыртқалардың сапасына қойылатын талаптар 

Көрсеткіштер 

Мінездемесі 

Жұмыртқа салмағы 

ТК сәйкес 

Қабықшалы 

Таза,зақымдалмаған, асханалар үшін жеке дақтар 

түріндегі аздаған ластанулар рұқсат етіледі 

Ауа камерасы 

Бүтін, ауа камерасының биіктігі 9 мм-ден аспайтын, ақ 

уызы тығыз, біркелкі жарық өткізетін, ал сары уызы 

жұмыртқаның ортасында  қозғалмайтын (немесе аздап 

қозғалатын) болса ғана жіберіледі.  

Сарыуыз 

Бекем, әрең көрінеді, пішіні байқалмайды, 

жұмыртқаның ортасында қозғалмайды. 

Ақзат 

Тығыз, мөлдір, таза(аздап босаңсуы мүмкін), мөлдір 

таза. 

Қосымша талаптар 

Тығыздығы, г/см3 

1,075 кем емес 

Қабықшасы: 

Сыртқы түрі 

Тегістігі 

Беріктігі, кгс (Н) 

Берік деформациясы, мкм 

Жуандығы, мкм 

Қатыстық салмағы, % 

 

Жазық 

Жоқ немесе азғантай 

3,1 (30,4) кем емес 

25 артық емес 

320 кем емес 

 9 кем емес 

Жұмыртқаның пішіні: 

сыртқы түрі 

 

пішінінің индексі, % 

қзаттың саруызға қатынасы 

ақзат индексі, % 

Хау бірлігі 

Саруыз индексі 

Саруыз пигментациясы, балл 

 

Өткір және тұйық полюстармен жақсы 

көрінетін ассиметриялық элипс. 

70-78 

 

2 артық емес 

7 кем емес 

80 кем емес 

40 кем емес 

4 кем емес 

Құрғақ заттың мөлшері, %: 

Ақзатта 

Саруызды  

 

 

 12,0 кем емес 

50,0 кем емес 

55 

 

Азықтық толыққанды жұмыртқаларға балауса, қабықшасы бүтін, ақзаты тығыз, 

әлсіз  көрінетін,  жұмыртқаның  орта  тұсында  орналасатын,  саруызы  мөлдір 

(аралсулар  рұқсат  етіледі)  сапалы  жұмыртқалар  жатады.    Жұмыртқаны 

овоскоптаған  кезде  қабықшасында  сирек  ақшыл  дақтар  көрінеді.  Олардың 

өлшемдері  тереуіш  басынан  ауқымды  дақтарға  дейін  ауытқиды.  Бұл  ылғалды 

белсенді  ұстайтын,  жарықты  жақсы  өткізетін  протеиннің  жиналуына 

байланысты. Қабықшаның жазықтығы мен жұмыртқа ішіндегісінің сапасының 

арасында  еш  байланыс  жоқ.  Осындай  жұмыртқалар  сынғыш  болып  келеді, 

немесе олардың қабықшалары жіңішкерген және соның әсерінен аз бұзылады. 

Бақылау сұрақтары: 

1 Жұмыртқаны органолептикалық зерттеу туралы айтып беріңіз  

2 Қандай жұмыртқалар азықтық толыққандылар тобына жатады 

 

 

4.8 Азықтық толыққанды емес жұмыртқалары 

Сабақ мақсаты: Азықтық толыққанды емес жұмыртқалардың сипаттамасын 

оқу. 

      

       «Сынуы»,  қабықшасы  зақымдалған  жұмыртқалар  –  «сызаттану»  (сызатты 

қабықшалар),  «үгілген  бүйірлі»  (қабық  асты    қабышасы  бұзылмаған,  кедір-

бұдыр  қабығы)  –  жұмыртқаның  азықтық  ақаулары,  оларда  ағу  белгілері  жоқ, 

бірақ  қабығының  бұзылулары  байқалады.  «Кеуіп  қалу»  -  жұмыртқаны  ұзақ 

уақыт  сақтаудың  технологиясы  бұзылған  кезде  туындайды  және  саруыздың 

қабыққа  жанасып  кебуімен  сипатталады  (сурет  3).  Қабыққа  жанасып  кепкен 

саруыз  аумағының  көлеміне  байланысты  «аздаған  кебі»  және  «біршама  кебу» 

деп ажыратады. 

 

3 - сурет. Кеуіп қалу 

 

 

 

«Жұмыртқаның  сарқылуы»  -  бөгде  иіссіз,  жұмыртқа  ақзаты  мен 

саруызының бірте – берте араласуы салдарынан болады.  Ақзат пен саруыздың 

бірте-берте  араласуы  кезіндегі  ақауды  -  «аздаған  сарқылу»,  ал  ақуыз  бен 

саруыздың толық араласуын – «үлкен сарқылу» деп атайды. 

 

 

«Кішкентай  дақ»  -  қабық  астында  жалпы  көлемі  жұмыртқаның  барлық 

56 

 

беткейінен  1/8  қатынасындай  болатын,  қозғалмайтын  бірнеше  немесе  бір 

дақтары бар жұмыртқалар(сурет 4). 

 

4- сурет.  Кішкентай дақ 

 

жүктеу/скачать 1,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: