биологиялық белсенді заттар

12
Iтарау
Негізгі өндірісөндірістің мақсаты
оңтайлы экстракция әдісін таңдау 
және алынған затты тазалау, экстракциялаудын теориялык негізін 
оку аркылы ББЗ-дың жоғары санына ие болатын және аз балласты 
заттарға ие экстаркт алу негізгі максат. Дәрілік шикізатты экстрак- 
циялау күрделі масса алмасу үдерісіне негізделіп, мынадай: диффузия; 
осмос; диализ; еру; заттардың десорбциясы үдерістерімен тығыз бай- 
ланыста жүреді.
Экстракциялау үдерісі масса алмасу үдерісіне немесе масса беру 
үдерісіне жатады. Масса беру үдерісі деп заттардын тепе-тендік күйде 
болуын айтады. Масса беру үдерісі катты-сұйык және сұйык фазалар 
жүйесінде диффузия үдерісі нәтижесінде жүреді.
Диффузия — еріген зат және еріткіш концентрациялары арасында 
біркелкі таралу үдерісі. Катты-сұйык жүйелер үшін экстракциялау екі 
фазанын түзілуіне алып келеді:
• еріткіштің шикізатта болуы;
• еріткіш затының экстрагенте болуы және шикізаттың толығымен 
жібітілуі.
Заттардың бір фазадан екінші фазаға ауысу үдерісі еріткіш пен 
еріген зат концентрациялары тепе-тендік күйге келгенше жүзеге аса- 
ды. Сондыктан да концентрациялардың айырмашылығы диффузия 
үдерісінің козғалтқыш күші болып табылады.
Диффузияның екі түрі бар:
1) молекулалык диффузия;
2) конвективті диффузия.
Молекулалық диффузия
Молекулалык диффузия — заттардың өзара ену үдерісі кезінде 
бір-біріне шекаралас және жалғыз макроскопиялык молекулалардың 
кездейсок ретсіз қозғалысы салдарынан болатын үдеріс. Молекулалык 
диффузия интенсивтілігі молекулалардың кинетикалык энергиясына 
тәуелді.
Мысалы:
• газдардын молекулалары жоғары жылдамдыкпен козғалатын бол- 
са, газдар онай бір-бірінде ериді;
• молекулалык диффузия сүйыктарда және катты ерітінділерінде 
заттар баяулайды.
Молекулалык диффузияның математикалык өрнегі (Фик немесе 
А.Н. Щукарев-Фик) зандарымен төмендегідей үсынылуы мүмкін.

Экстракциялық препараттардың жалпы сипаттамасы
13

жүктеу/скачать 9,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: