Газет 1930 жылғы 1 қарашадан шығады

Сая ЕРАЛИЕВА.

Баланың  өскен  ортасы  мен  бейім-

де ліп келе жатқан бағытын байқамаққа 

ниеттенген мамандар бірнеше бала лар-

ды  көптеген  ойыншықтар  арасына,  үй 

жағдайында  ойнауға  жіберіпті.  Бала-

лардың көбі ана рөлін ойнап, әйелге тән 

қылық  көрсетсе  керек.  Арасынан  бір 

ғана бала қасындағы балаларға бұйрық 

беріп  жүр  екен.  Яғни,  «ойыншықты 

шаш  паңдар, шуламаңдар»,-деген сынды 

әмір  беріп,  өзі  бөлме  төріне  отыра  ке-

тіп ті.  Олардың  ойынын  сырттай  бақы-

ла ған  мамандар,  әлгі  баланың  әкеден 

тәрбие  алғанын  дөп  басып  айтыпты. 

Шындығында, әкесінен көргенін істеген 

баланың  үйінде  әкенің  дегені  болып, 

қоғамда да әкесінің мерейі үстем екен. 

Осыған қарап-ақ, балабақшада болсын, 

мектепте болсын, балаға алдымен от ба-

сылық тәрбиенің әсері ерекше боларын 

байқауға  болады.  Шыны  керек,  көп те-

ген үйде бала тәрбиесіне көңіл бө лін бей 

жатады.  Бөлінсе  де,  оларға  кім,  қалай 

тәрбие  беру  керектігіне  мән  бе ріл мей-

тіні  анық.  Осылайша,  өз  отбасынан 

жа рытып  тәрбие  ала  алмаған  баланың 

өзін дік ортасы басқа жерлерде қалып та-

сады. Мәселен, мектепте, балабақшада. 

Сериал  дегендерге  жіпсіз  байла на-

ты нымыз жасырын емес. Басқаға уақыт 

болмаса  да,  кино  көруге  уақыт  таба 

білетін ата-аналар қатары қазақта жетіп 

ар ты лады. Кешкі тамақты сол киноларға 

ыңғайлайтын отбасы мүшелері, таң ның 

атысы, күннің батысына дейін бала бақ-

шада  болған  балаға  аса  мән  бере  қой-

майды.  Мектеп  жасындағы  бала  бол-

са  да,  ертелі  үйде  болған  оған  әкелік 

немесе аналық болмыстарымен үлгі бо-

лып жатқан олар жоқ. Оның қасында те-

ле дидардағы сериал кейіпкерлері ба ла-

ларға үлгі болып жатады. Осындай тұр-

мыстық жағдайдағы кереғар көріністер 

бала  тәрбиесінің  дұрыс  болуына  тұсау 

болып тұрған тәрізді. 

Иә, бастысы, баланы кім тәрбиелесе 

де, оны шынайы ниетімен, ертеңгі елдің 

азаматы болатынын ескеріп, жақсы ба-

ғытқа тәрбиелесе дейміз. Себебі, бү гін гі 

бала-еліміздің кемел келешегі үшін тер 

төгіп,  өзінің  өлшеусіз  үлесін  қоса тын 

тұлға. Менің айтарым осы. 

А. ШАРАПАТОВА,

мұғалім.

ÆÀÑ ÁÓÛÍÄÛ ÆÀҚÑÛ 

ÁÎËÓҒÀ ÒӘÐÁÈÅËÅÑÅÊ

ҚЫЗ ТӘРБИЕСІ – ҰЛТ БОЛАШАҒЫНЫҢ КЕПІЛІ!

Ел  Президенті  Н.  Ә.  Назарбаевтың:  «Халықтың  денсаулығы-ел  да-

муының аса маңызды тұтқасы, болашағымыздың кепілі» деген сөзі халық 

жадында.  Дені  сау,  білімді,  білікті,  жан-жақты  қалыптасқан  болашақ 

иелері-мемлекетіміздің  тірегі.  Тәуелсіздіктің  25  жылдық  мерейтойына 

орай,  №83 орта мектепте тәлімгер А. Өтемісованың ұйымдастыруымен 

«Біз-Тәуелсіз  елдің  жастары!»  атты  жас  ұстаздар  арасында  спорттық 

сайыс өтті. 

Оған 8 адамнан құралған «Алау», «Шымыр», «Сұңқар» топтары қа-

тысып,  белгіленген  шарт  бойынша  тартысты  ойын  өрнегін  көрсетті. 

Өз де рінің  мықтылықтарын  танытуда  алдарына  жан  салмаған  қатысу-

шыларға әділқазылар әділ бағаларын берді. 

Сайыс қорытындысымен І орын «Шымыр» тобына беріліп, ІІ орынға 

«Алау» тобы лайық деп танылды. Ал, ІІІ орынға «Сұңқар» тобы иелік етті. 

Әрбір топ мүшелеріне мектеп әкімшілігі атынан сыйлықтар табысталды.

Жанар МҰРАТОВА. 

Үстіміздегі  жылдың  11-12  қара-

ша сында  №64  орта  мектепте  ел 

тәуел сіз дігінің  25  жылдығы  аясында 

аудандық  дене  шынықтыру  және 

спорт  бө лі мінің  ұйымдастыруымен 

асық  атудан  мектеп  қызметкерлері 

ара сын да аудандық турнир өтті.

Бұқаралық  спортты  кеңінен  на-

си хаттау  мақсатында  ұйымдас ты-

рыл ған  бұл  шараны  аудандық  дене 

шынықтыру  және  спорт  бөлімінің 

басшысы  Толыбай  Әлжанов  пен 

«Спорт  клубы»  мемлекеттік  ком му-

нал дық  қазыналық  кәсіпорнының 

дирек торы  Жалғас  Бітімбаев  ашып, 

сайысқа  қатысушыларға  сәттілік 

тіледі. 

Екі күнге созылған аталмыш тур-

нирдің  өз  деңгейінде  өтуіне  төра-

ға лық  жасаған  №64  орта  мектептің 

мұғалімі  Қуаныш  Қармысбаевтың 

қос қан үлесі де бар. Аудандық турнир 

қорытындысында үздік ойын өрнегін 

көрсеткен  №83  орта  мектептің  ко-

ман дасы  бірінші  орын  тұғырына 

көтерілді.  Ал,  екінші  орынға  №64 

орта мектеп командасы қол жеткізсе, 

үшінші  орынды  №220  орта  мектеп 

командасы  иеленді.  Сонымен  қатар, 

сайыс  барысында  мергендігімен, 

әб жіл  қимылымен  дараланған  №83 

орта  мектептен  Болат  Пірназаров 

«Хас  мерген»,  №64  орта  мектептен 

Алмат Бөріқұлов «Көз мерген», №71 

орта  мектептен  Дастан  Алдажаров 

«Қол  мерген»  аталымдары  бойынша 

ма ра патталды.

Турнир  соңында  жүлделі  орын-

нан  көрінген  жеңімпаздарға  аудан-

дық дене шынықтыру және спорт бө-

лімі мен «Спорт клубы» МКҚ кә сіп-

ор нының  мадақтамалары,  кубоктар 

мен медальдары табыс етілді. 

Бекбол СЕРАЛИЕВ,

мұғалім. 

Ә. Тәжібаев атындағы облыстық 

әмбебап  кітапханасында  облыс,  ау-

дан  архив  мекемелерінің  арасында 

«Жас архивист-2016» байқауы өтті. 

Қазақстан  Республикасы  Тәуел сіз-

дігінің  25  жылдығын  арқау  еткен 

шараны  Қызылорда  облыстық  мә-

де ниет,  архивтер  және  құжаттама 

бас қармасы ұйымдастырды. 

Архив  саласын  дамыту  және 

шы ғар машылық әлеуетін дамытуды 

мақсат  еткен  шара  4  турды  қамты-

ды. Сайыс қорытындысы бойынша, 

бас  жүлде  облыстық  мемлекеттік 

архивінің  архивисі  Ақгүл  Бек мұ-

хам бетоваға бұйырды. 

Арал аудандық архивінен қа тыс-

қан  жас  архивист  Қасым  Ар ғын-

ғазиев «Ізденімпаз архивист» но ми-

нациясымен марапатталды. 

Байқау  қорытындысы  бойынша 

жеңім паз дарға  Алғыс  хат  пен  ба-

ғалы сый лық тар табысталды. 

«Толқын» ақпарат.

ÀÑÛҚ ÀÒÓÄÀÍ ӨÒÊÅÍ ÒÓÐÍÈÐ

ҰСТАЗДАР  САЙЫСҚА  ТҮСТІ

«ҮЗДІК АРХИВИСТ – 2016»

«Үйлену  оңай,  үй  болу  қиын 

деген  бар,  саналы  жастар  осыны 

ұғып,  бағыңдар»,-деген  өлең  жол-

да рын  естіген  боларсыз.  Бүгінгі 

біздің әңгімеміздің төркіні де осы 

жайында  болмақ.  Яғни,  қоғам 

дертіне  ай нал ған,  шағын  бір  мем-

лекеттің  тәуел сіздік  алмай  жатып 

тас-талқан  бо луы.  Бірде  сәлеміміз 

түзу,  көрген  жер де  қол  алыспай 

өтпейтін  ескі  за ман дасымды  жо-

лықтырып, 

екеу ара 

әңгімеміз 

қы за  түсті.  Қала да ғы  автобекет 

маңында  біраз  бө гел дік.  Осыдан 

бірер  жыл  бұрын  ша ңырақ  кө-

тергенін  естігенмін.  Жал ған  бол-

мапты.  Шындығында  үйленген. 

Бірақ,  қазір  баяғы  бойдақ  қал-

пына  түскен  екен.  Әңгімесін  ары 

тыңдап,  бері  тыңдап  болмаған 

соң,  ажырасуының  себебін  сұ-

рауға  көш тім.  Осылайша,  ортақ 

тақырып  жаңа  қырынан  қозғала 

бастады.  Ал ған  қызы  қырдан  да 

емес,  Сырдан  да  емес,  қаланың 

желкілдеп 

өскен 

қызғалдағы. 

Оқу бітіріп, жұмыс жа сауға ниет-

ті  болып  жүрген  қыз ды  біздің 

жігіт  қағып  түсіп,  шаңы рақ қа 

келін  қылып  әкелген.  Көп  уақыт 

өтпей-ақ,  жұмыстың  реті  бо лып, 

қаладағы 

мектептердің 

бірін-

де  жұмыс  жасайды.  Кеше  ғана 

келін  болып,  қыз  күнін  ұмы та 

қоймаған  келіншектің  жүрі сі-

нен  күмәндандым,  дейді  ол.  Бірде 

ерте  келсе,  бірде  кеш  келеді.  Се-

бе бін  сұрасаң,  жұмысты  сыл тау-

рат қаннан  өзге  жарытып  ештеңе 

айта қоймайтын томаға- тұйықтың 

өзі  болып  алды  дейді.  Бұлай  жал-

ғаса  берсе,  болашақ  бейкүнә  сә-

би дің  обалына  қалып,  тірі  жетім 

етер міз  деп,  көп  ұзамай-ақ  «сы-

нау 

опе ра ция сына» 

көшкен. 

Бас  қа  нөмір  алып,  сол  арқылы 

телефоныма  «ватсап»  жүктеп, 

оны мен  астыртын  түрде  сөй лесе 

бастадым,  дейді.  Әрине,  басқа 

жігіт болып. «Жұмыста жүрсем де, 

үйде  жатсам  да,  түн  мезгілі  болса 

да менімен сөйлесуге уақыт тапты. 

Арамыздағы  әңгіме  жақсарып, 

ма ған  тұрмыста  жоқ  екенін  айт-

ты.  Бірақ  жұмыс  жасайтынын 

жа сыр мады.  Сонымен  не  керек, 

кеш кі лік  жұмыстан  шығар  сәтте 

жо лы ғатын  болып  шештік.  Солай 

бол ды  да.  Ақыры  не  болғанын 

мен  айт пай-ақ  біліп  отырған  шы-

ғарсың.  Осы лайша,  бойдақтық 

өмі  ріме қай та оралдым»-деп сөзін 

түйіндеді заман да сым.

Иә,  несін  жасырайық,  жоға-

рыда  айтқанымыздай,  үй  болу 

қиындап  кетті  қазір.  Екінің  бірі 

ажырасумен  әлек.  Бірі  қайта  қо-

сыла  алмай  қи нал са,  екіншісі 

ажырасқанына  қуанып  жүреді. 

Бұрын ажырасу ұғымы ауыл үшін 

үлкен  мәселе  болса,  бүгінде  бұл 

мәселе  емес.  Тіпті  өзара  кетісіп, 

ешкімнің  араласуынсыз  бәріне 

нүк те  қойып  жатқандар  да  жоқ 

емес.  Бұған  не  себеп?!  Әрине, 

себеп 

көп. 

Бірі-сенімсіздіктің 

құрбаны  бол са,  бірі-тұрмыстық 

тау  қыметке  төзе  алмаушылықтан 

болады.  Енді  бір  жұптың  ортақ 

мә селесі  бір  пер зент  болады. 

Келесі  бір  жұптың  та ту лы ғына 

туыстары  іріткі  салады.  Әй те-

уір  не  керек,  түрлі  себептермен 

ажырасу  дерегі  елімізде  өршіп 

ба рады.  Мұны  еліміздегі  статис-

ти ка лық  деректердің  өзі  растап 

отыр.  Сенсек,  елімізде  ажырасу 

дерегі  алғашқы  тоқсанның  өзінде 

11 мыңнан асып кеткен. Бұл өт кен 

жылмен  салыстырғанда  6,5  пай-

ызға жоғары. Иә, жаға ұстатар лық 

көрсеткіш.  Осы  айтып  отыр ға-

нымыз тек ресми көрсеткіш қана. 

Негізі,  некелеріне  нұқсан  ке ліп, 

ортақ  мәмілеге  келе  алмай,  ажы-

ра судың  аз-ақ  алдында  жүрген 

жұптар  қаншама?!  Осыларға  қа-

рап,  ажырасу  үйленуден  де  оңай 

болып  кеткені  ме  деген  ой да  қа-

ласың.  Бірақ,  жо ға рыда  айт қа-

нымыздай,  болмашы  бір  себепке 

бола, жаңа көтерілген ша ңы рақты 

ортасына  түсіре  салуды  ұғына 

алмадым. Қазақ «естігеніңе сенбе, 

көргеніңе  сен»,  «күмән  адам ды 

иман нан айырады» деген сөз дерді 

бекер айтпаған болар. Олай болса, 

әлеуметтік  желіні  желеу  етіп,  өзі 

құрған  отбасын  ойрандау  санаға 

сый майды.  Мұны  еріккеннің  ер-

мегі дер едім. 

А. ҚАРАСАЙ.

«Сексеуіл-Жезқазған» 

темір 

жол 

ара  қа шық тығының  жалпы  ұзындығы 

544  ша қы рымды  қамтиды.  Оның  ішінде, 

«Сек сеуіл-Қоскөл»  телімі  Қызылорда  об-

лысына,  «Қос көл-Жезқазған»  телімі  Қа-

ра ғанды  об лы сына  тиесілі.  Осы  бағытта 

«Қызылорда-Жезқазған» 

жолаушылар 

по  йызы, 

«Сек сеуіл-Қоскөл-Жезқазған» 

қа ла  маңы  пой ы зы  70  шақырым/сағат 

және  жүк  пойыздары  60  шақырым/сағат 

жылдамдықпен  жүруде.  Бұл  дегеніміз, 

қырағылықты  күшейтіп,  телімдегі  пойыз-

дар дың  қауіпсіздігін,  бірқалыпты  жүрісін 

ұдайы  бақылауды  қажет  етеді.  Біздің  жұ-

мыс шылардың  және  де  жергілікті  тұр-

ғын дар  тарапынан  қозғалыс  қауіпсіздігіне 

сыртқы  ықпалдардан  туатын  мәселелерді 

жетік бақылап отыруды қажет етеді. Малды 

жолға  жолатпау,  шығармау,  айдап  жіберу 

үшін  біздің  бекітілген  штаттық  кестемізде 

қаржы  қаралмаған.  Қараусыз  және  бақ та-

шы сыз  жүрген  жеке  адамдардың  малдары 

темір  жолға  шығып  кетіп,  жолаушы  мен 

жүк  пойыздардың  жүріс  қозғалысын  тоқ-

та туына және пойыздардың жолдан шығып 

кетуіне айтарлықтай қауіп төндіруде. Пой-

ыз дардың қозғалыс қауіпсіздігі мен жолау-

шы лар  өмірін  сақтауға  және  қозғалыс 

ыр ғағын  бұзбауға,  тер  төгіп  еңбектеніп 

жат қан  біздің  ұжымға  үлкен  қолдау  және 

көмек болар еді.

Біздің  тарапымыздан  осындай  жағ дай-

лар ды  болдырмау  мақсатында  халықты 

мал  жаю  ережелерімен  таныстырып,  қа-

да ғалаусыз  малдардың  жолға  шығуын 

бол дырмау  үшін,  жол  қараушылардың 

жұ  мысын  күшейттік.  Бірақ,  осыған  қа ра-

мастан,  әсіресе,  Сексеуіл,  Шижаға,  Абай 

елді  мекен  тұрғындарының,  жеке  қо жа-

лық тардың  үй  жануарлары  (түйе,  сиыр, 

жыл қы)  жаз  мезгілі  басталысымен,  темір 

жол бойын жағалап жайылып жүреді.

Оның  үстіне,  әкімшіліктерге  қарасты 

жайылымдарда  бақташы  жоқ  болып,  тұр-

ғындар малдарын бейберекет  темір жолдың 

маңына  жайып  жібереді.  Әр  пойыздың 

тұрған  уақыты, сынған және бүлініп іс тен 

шыққан  бөлшегі,  қорытындылай  кел ген-

де,  мал  иелерінің  өздері  де  жиған-тер ген-

дерінен  айырылып,  қайтарылмас  шығын 

ке летінін ескергеніміз жөн.

Осындай келеңсіздіктердің салдарынан, 

жалпы қозғалыс ырғағы (бекітілген  кесте) 

бұзылып, тасымалданатын  жүк  және  жо-

лау шылар пойызы  баратын  жеріне  уақы-

тын да бара алмауда.

Біздің  басты  міндетіміз-жол  қозғалыс 

қауіпсіздігін  сақтау.  Бізге  екі  бөлімшеден, 

яғни,  Қызылорда  және  Қарағанды  темір 

жол бөлімшелеріне қарасты ТЧЭ-36 «Ло ко-

мо тив»  АҚ  Сексеуіл  пайдалану  локомотив 

депосы  және  ТЧЭ-15  «Локомотив»  АҚ  Қа-

рағанды  пайдалану  локомотив  де по ла ры-

нан  жолдағы  малға  шұғыл  тежегіш  бе ріп, 

тоқтағандары  жөнінде  көптеген  жедел хат-

тар келуде.

Малды  басып  кету  салдарының  ма-

териалдық  шығындары,  жолдан  шығып 

кету жағдайы болғанда, локомотивтер және 

вагондар  зақымданса,  жолдағы  пойыз дар-

ды  кедергі  жасап  ұстаса,  ҚР  «Әкімшілік 

құ қық бұзушылық» туралы Кодексінің 559-

бабы  1-тармағына  сәйкес,  5   айлық  есеп тік 

көрсеткіш  көлемінде  айыппұл  салы на ты-

нын ескертеміз.

Е. ЖЕТКЕРБАЙ.

ірілендірілген Сексеуіл  жол 

дистанциясының бас инженері.

Иә,  қаланың  жиырмадан  астам  жеріне 

күл-қоқыс  тастайтын  арнайы  орындар 

жа салған.  Негізі,  сол  орынның  ішіне  тас-

тау  керек  қой.  Сонда  «Арал  тынысы» 

бұрынғы  (комхоз)  мекемесіне  алып  кету-

ге  оңай  болар  еді.  Ал,  кейбіреулеріміз  ар-

наулы  орынның  сыртына  немесе  оған 

жеткізбей-ақ,  кез  келген  жерге  тастай  са-

ламыз. Тағы бір  ренжитінің, жаңа ғана та-

зартып  кеткен  жерде  апта  болмай  жатып, 

қоқыстар бейберекетсіз шашылып жатады. 

Сосын  жиналған  қоқысқа  от  қойып,  өртеп 

жатамыз.  Оның  бір  қиыны,  жақын  жерде 

орналасқан үйлердегі тұрғындардың түтінге 

тұншығып,  сыртқа  шығып  отыруға  неме-

се балалардың ойнауына мүмкіндік болмай 

қалатын жайттары кездесетіні өкінішті-ақ.

Әлде  де  болса,  лас  суды  көшеге  төге 

салу,  күл-қоқыстарды  тастай  салу  кезде-

сіп  қалатыны  рас.  Сол  лас  судан,  күл-қо-

қыс тан  ұшқан  шаң-тозаңды  өзіміз  жұтып 

жа тырмыз-ау.  Балаларымыз  да  сол  жер-

де  ой найды.  Бұл  ауруды  өзіміз  шақырып, 

тілеген мен бірдей болып тұр ғой.

Пайғамбарымыздың  хадисінде:  «Бір 

мұсылман  бір  ағаш  отырғызса  немесе  бір 

нәрсе  ексе  және  одан  бір  құс,  бір  адам  не-

месе жануар жесе, ол адам үшін садақа бо-

лып есептеледі» делінген. Олай болса, әрбір 

тұрғын көше бетіне, ауласына көшеттер не-

месе басқа көктесіндерді егіп, игілікті істер 

жасау керек шығар.

Айтайын  дегенім,  көшемен  қатар,  бейіт  

ішіндегі  қоқыстар  мен  полиэтиленді  пакет-

терден  тазартып  отырсақ.  Бәріміздің  баба-

ларымыз,  асқар  таудай  әкелеріміз,  алтын 

құрсақты  аналарымыз,  қимас  бауырлары-

мызбен  қатар,  бауыр  еттен  жаралған  ба-

лаларымыз  жатыр.  Сондықтан,  жерді  таза 

ұстасақ, бұл үлкен құрмет болар еді.

Әр  уақытта  игілікті  істің  басында  бола-

тын  №62  орта  мектеп  ұжымы,  сондай-ақ, 

қаладағы  барлық  орта  мектептер  мен  бала-

бақ шалар  әр  сенбілікте  өздеріне  бекітілген 

төңіректерін  тазалап,  жолдардағы  бордюр-

лерге  жиналған  үрінді  құмдарды  таза-

лап,  тазалық  күнін  белсенділікпен  атқарып 

жүргенін айтқым келеді.

Бір  өкінерің,  көшеден  үйге  тарты-

лып  тұрған  трубаны  майыстырумен  қатар, 

көшеге  тартатын  газ  құбырларын    да  за-

қым  даған  келеңсіз  жайттарды  естігені міз-

де,  жағамызды  ұстадық.  Ау,  ағайын,  бұл  су 

жүретін труба емес қой. Бұл-газ ғой. От тисе 

не  болады?  Бұл  келеңсіздікке  жұртшылық 

бо лып жол бермеуіміз керек қой.

Тазалық  мәселесі  күн  тәртібінен  түс-

пейтін  мәселе  екені  белгілі.  Ұлы  философ 

Э.  Кант:  «Тазалық  дегеніміз-үнемі  жи нап-

сыпыру  емес,  тазалық  дегеніміз-бей-бере-

кет сіз шашпау» деген екен. Сондай-ақ, үне-

мі жинап, сыпырғаннан гөрі, бейберекетсіз 

шашпайық.

Аманжол  ЖОЛМАҒАМБЕТОВ,

қаладағы көше комитеті төрағалары 

кеңесінің төрағасы.

ҚÀÐÀÓÑÛÇ  ÌÀË   ÏÎÉÛÇ  ҚÎÇҒÀËÛÑÛÍÀ  ҚÀÓ²ÏÒ²

·

Қала  кркі - з  кркің!

·

ТАЗАЛЫ

А  САЛ ЫРТ   АРАМАЙЫ !

ÀÆÛÐÀÑÓ ÊӨÁÅÉІÏ ÁÀÐÀÄÛ...