Геометриялық оптика түсініктері. Жарықтың таралу заңы

Жарықтың толық шағылуы мынадай екі жағдайда болады: а) жарық оптикалық тығыз ортадан оптикалық тығыздығы аз ортаға өткенде; ә) оптикалық тығыз ортаның бетіндегі түсу бұрышы шектік бұрыш болғанда.

Жарық оптикалық тығыз ортадан оптикалық тығыздығы аз ортаға түскен кезде, түсу бұрышы шартына сәйкес болғанда, толық ішкі шағылу құбылысы бақыланады, яғни бұл кезде жарық екі ортаны бөлетін шекарадан бірінші ортаға толығымен шағылады. Толық шағылу болатын бұрышты шектік бұрыш деп атайды. Шыны-ауа шекарасы үшін шектік бұрыш 42° шамалас болады. Сондықтан бұрыштары 45°-тан болатын үшбұрышты шыны призмада жарықтың толық шағылуын алуға болады. 2-суретте призмалардың толық ішкі шағылу мысалдары келтірілген.

Жарықтың толық шағылуы табиғатта кеңінен таралған, оптикалық техникада (перископ, дүрбі), талшықты оптикада көп пайдаланылады.

Линза деп екі тегіс дөңес немесе ойыс беттермен шектелген мөлдір денені атайды (беттердің біреуі жазық болуы мүмкін). Көбінеше линзалардың бетін сфералық етіп жасайды да, ал линзаның өзі сыну көрсеткіші тандап алынатын шынының арнаулы сорттарынан жасалады.