Гидрология рубержка
Су объектісінің гидрологиялық жағдайы-
жүктеу/скачать 180,29 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Гидросфера туралы түсінік . Гидросфера
- 6. Гидрологиялық режим жəне гидрологиялық процестер . Гидрологиялық режім
| Су объектісінің гидрологиялық жағдайы-бұл белгілі бір жерде жəне
белгілі бір уақытта берілген су объектісінің гидрологиялық сипаттамаларының жиынтығы. Атмосфераға қатысты ауа-райына ұқсас су объектісінің гидрологиялық жағдайы тұрақты кеңістіктік-уақыттық өзгерістерге ұшырайды. Бұл көптеген факторларға байланысты жəне су объектісінде болатын процестердің сипатымен, оның басқа су объектілерімен, атмосферамен, литосферамен, экономикалық қызметтің əсерімен жəне т.б. осы процестер мен байланыстардың күрделілігі мен көп факторлылығына, олардың табиғатын жеткіліксіз білуіне байланысты су объектісінің гидрологиялық жағдайы көбінесе гидрологиялық сипаттамалардың өзгеруінің ықтималдық заңдары тұрғысынан қарастырылады. 5. Гидросфера туралы түсінік. Гидросфера (гр. һуdor — су, spһаіrа — шар) — 1) жер ғаламшарының су қабығы немесе құрлықтағы (тереңдегі, топырақтағы, жер бетіндегі), мұхиттағы жəне атмосферадағы, яғни жер шарындағы барлық сулардың жиынтығы. Оны мұхиттар мен теңіздердің суы, құрлық сулары — өзендер, көлдер, бөгендер, мұздықтар, сондай-ақ литосфераның жоғарғы бөлігіне сіңетін жер асты суы, атмосферадағы ылғал құрайды. Гидросфера жер бетінің шамамен 71%-ын алып жатыр. Гидро-су, сфера-шар Су 3 күйде болады: сұйық, қатты, газ. Су айналымы 2-ге бөлінеді. 1.Кіші су айналымы-судың мұхиттан атмосфераға, атмосферадан мұхитқа қайтып қосылуы. 2.Үлкен су айналымы-судың мұхиттан атмосфераға, атмосферадан құрлыққа, құрлықтан мұхитқа қайтып қосылуы. 6. Гидрологиялық режим жəне гидрологиялық процестер. Гидрологиялық режім — су объектілері жағдайының белгілі бір заңдылықпен өзгеруі; бұл зандылық алаптың физикалық-географиялық қасиеттерімен, оның сандық жəне сапалық сипаттамалары негізінен алаптың климаттық ерекшеліктерімен айқындалады. Гидрологиялық режім су деңгейінің, су шығынының, мұздық құбылыстардың, су температурасының, су ағынымен тасымалданатын қатты материалдардың мөлшері мен құрамының, суда еріген заттардың шоғырлануының, өзен арнасының өзгеруінің көпжылдық, маусымдық, тəуліктік құбылмалылығымен ерекшеленеді. Гидрологиялық режім шаруашылық əрекеттердің ықпалымен айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Сондықтан табиғи (немесе тұрмыстық) жəне реттелген (немесе антропогендік əсер арқылы өзгерген) гидрологиялық режім деп бөледі. Гидрологиялық режім - негізінен, алап климатының ерекшеліктерінің осерінен белгілі бір уақыт ішінде су нысандары жағдайының өзгеру жиынтығы. Гидрологиялық режім судың деңгейі мен шығынының көп жылдық, маусымдық жəне тəуліктік тербелістері, мұз құбылыстары, су температурасы, ағыспен келетін қатқьш материалдардың мөлшері мен құрамы, еріген минералды заттардың құрамы мен шоғырлануы жəне тағы да басқалары түрінде байқалады. Табиғи гидрологиялық режім адамның шаруашылық қарекетінің əсерінен едəуір өзгереді. |