Группировка исходных данных. Средние значения
жүктеу/скачать 1,1 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Орташа шамалар және оларды есептеу әдістері
| Средние величины и способы их вычисления Орташа шамалар және оларды есептеу әдістері
Измеренные значения различных биологических совокупностей, в т.ч. в лесном хозяйстве, представляют собой варьирующие математические величины. Әртүрлі биологиялық популяциялардың өлшенген мәндері, соның ішінде орман шаруашылығында әртүрлі математикалық шамалар. Чтобы получить точную и объективную характеристику варьирующей величины, прибегают наряду с построением статистических таблиц, графиков и диаграмм к так называемым статистическим показателям. Өзгермелі шаманың нақты және объективті сипаттамасын алу үшін олар статистикалық кестелер, графиктер мен диаграммаларды құрумен қатар статистикалық көрсеткіштерге жүгінеді. Среди них наибольшее распространение и применение находит величина среднего значения исследуемого признака. Олардың ішінде зерттелетін белгінің орташа мәні ең көп таралуы мен қолданылуын табады. Она дает суммарную характеристику любого признака, указывая на то типичное и устойчивое в явлении, что наиболее полно выражает его содержание. Ол кез-келген белгінің жиынтық сипаттамасын береді, бұл құбылыстың типтік және тұрақты екендігін көрсетеді, бұл оның мазмұнын толық көрсетеді. Так, например, принято говорить о среднем диаметре и средней высоте насаждения, о среднем весе семян, среднем размере охотничьих животных и т.д. Мәселен, мысалы, екпенің орташа диаметрі мен орташа биіктігі, тұқымның орташа салмағы, аңшылық жануарлардың орташа мөлшері және т. б. туралы айту әдеттегідей. При этом не всегда требуется вникать в глубокий смысл, который содержит понятие средней величины. Бұл жағдайда орташа мән ұғымын қамтитын терең мағынаны түсіну әрдайым қажет емес. Ряды распределения численностей, приведенные ранее, показывают, что варианты концентрируются около некоторого центрального их значения. Бұрын келтірілген сандарды бөлу қатарлары нұсқалардың олардың кейбір орталық мәндеріне жақын шоғырланғанын көрсетеді. Следовательно, можно найти такое значение варианты или абстрактное среднее число, которое будет наиболее представительной характеристикой данной статистической совокупности. Демек, мұндай мәнді табуға болады опциялар немесе берілген статистикалық популяцияның ең өкілді сипаттамасы болатын дерексіз орташа Сан. Показатели центральной тенденции характеризуются различными средними величинами: средней арифметической, средней квадратической, средней геометрической, средней гармонической, модой и медианой. Орталық тенденцияның көрсеткіштері әр түрлі орташа мәндермен сипатталады: орташа арифметикалық, орташа квадраттық, орташа геометриялық, орташа гармоникалық, сән және медиана. Назначение средних величин состоит в том, чтобы отразить какое-нибудь одно свойство совокупности, например, среднюю высоту, средний диаметр, средний запас древесины на 1 га изучаемого участка леса. Орташа шамалардың мақсаты-популяцияның бір қасиетін көрсету, мысалы, зерттелетін орман учаскесінің 1 гектарына орташа биіктігі, орташа диаметрі, орташа ағаш қоры. Тот признак или то свойство совокупности, которое остается неизменным при замене индивидуальных значений их средним значением, называется определяющим свойством. Жеке мәндерді олардың орташа мәнімен ауыстырған кезде өзгеріссіз қалатын популяцияның белгісі немесе қасиеті анықтаушы қасиет деп аталады. Средняя должна отразить определяющее свойство так, чтобы образуемая с ее помощью выборочная абстрактная числовая совокупность при равенстве чисел по величине определенных свойств не отличалась от общей совокупности. Из этого требования средней вытекает следующее ее общее определение. Орташа мән анықтаушы қасиетті көрсетуі керек, осылайша оның көмегімен алынған таңдамалы дерексіз сандық жиынтық белгілі бір қасиеттердің шамасы бойынша сандар тең болған кезде жалпы популяциядан ерекшеленбейді. Осы орташа талаптан оның келесі жалпы анықтамасы шығады. Средняя есть величина признака, характеризующая индивидуумы в абстрактной уравненной совокупности, замещающей реальную совокупность, но при этом сохраняющей неизменным ее определяющее свойство: общую длину, массу, объем и т.д. Орташа-бұл нақты жиынтықты алмастыратын, бірақ сонымен бірге оның анықтайтын қасиетін өзгеріссіз сақтайтын абстрактілі теңдестірілген жиынтықтағы адамдарды сипаттайтын белгінің мәні: жалпы ұзындығы, массасы, көлемі және т. б. Допустим, мы желаем узнать средний объем дерева в еловом древостое II класса бонитета в возрасте 50 лет. Айталық, біз 50 жастағы бонитеттің II класындағы шырша ағашындағы Ағаштың орташа көлемін білгіміз келеді. Для этого выбираем некоторую выборочную частичную совокупность (закладываем одну или несколько пробных площадей), где определяем средние значения этих выборочных совокупностей. Мұны істеу үшін біз кейбір іріктелген ішінара популяцияны таңдаймыз (бір немесе бірнеше сынақ алаңдарын саламыз), онда біз осы іріктелген популяциялардың орташа мәндерін анықтаймыз.При этом методически все необходимо сделать так, чтобы средние величины выборочной совокупности соответствовали средним величинам исследуемых ельников в генеральной совокупности. Сонымен бірге, әдістемелік тұрғыдан алғанда, іріктелген жиынтықтың орташа мәндері жалпы жиынтықтағы зерттелетін кеніштердің орташа мәндеріне сәйкес келуі үшін бәрін жасау керек. Методы корректного определения этих средних величин рассмотрены ниже. Осы орташа мәндерді дұрыс анықтау әдістері төменде қарастырылған. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|