Хабаршы вестник «Педагогика ғылымдары» сериясы

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(42), 2014 ж. 
 
249 
УДК 
 
ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭТНОМӘДЕНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ 
 
Ф.Х. Бимагамбетова – Магистратура және Phd докторантура институты 
Шет тілі: «екі шет тілі» мамандығының 2 курс магистранты, 
Абай атындағы ҚазҰПУ 
 
Аңдатпа: Мақалада қазіргі кездегі Қазақстанның әтномәдени құндылықтардың алатын орны жайында сөз 
еттік.  «Этномәдениет»  сөзінің  этимологиясын  екіге  бөліп  қарастырдық.  «Этнос»  –  тарихи  қалыптасқан 
этникалық қауымдастық –  тайпа, халық, ұлт. «Этно» күрделі сөздің  бірінші  бөлігі мағынасы халыққа байла-
нысты: этногеография, этнодемография, этномәдениет, этнолингвистика, этнопедагогика, этнотілдік, этноәлеу-
меттік,  этномінез  –  құлық  айқындалады.  Ата-бабамыз  қалыптастырған  заттық  және  рухани  мәдениеттің  бір 
бөлігі уақыттың тезіне шыдап, келесі ұрпаққа өте бағалы және асыл  мұра ретінде қалды. Бұндай мәдениет – 
«мәдени мұра» - деп аталады. «Мұрагерлік» – ұлтты біріктіретін өте маңызды фактор. Соңыңда айтар болсақ 
халқымыздың ғасырлар  бойы жасаған рухани-материалдық мәдениетінің бай мұралары, қазіргі  «Этномәдени 
құндылықтар» негізінде жастардың  тәлімдік құралы болып саналады. 
Тірек сөздер: мәдениет, этномәдениет, құндылық, мәдени мұра, этнос. 
 
 
Адамзат тарихының беттерін ақтара отырып, әлем құрлықтарында өмір кешкен халықтар, ғасырлар бойы 
тәуелсіздік  үшін  күресіп  келгенін  білеміз.  Еліміздің  дербес,  толық  қанды  ел,  егеменді  мемлекет  болуы, 
халқымыздың ертеден бергі еркіндік үшін, туған жері – Отаны үшін күресінің жемісі. Бүгінгі таңдағы еліміздің 
әлемдік өркениет шеңберінде өз орны мен статусын алуға ұмтылысы заңды құбылыс. Өйткені, әр елдің, халық-
тың өзіндік болмысына тән мақсат – мұраты бар. Мұрат – алға жетелейтін, болашақтан қол бұлғап шақыратын, 
халықтың  арманы,  мақсаты.  Ал  мақсат  немесе  мұрат  –  ол,  болашақта  қол  жеткізуге  жетелейтін  қоғамдық-
рухани сананың көрсеткіші –  идеал.  
Осы тұрғыдан, Қазақстан халқының мұраты: еркін халық болу; өзгелермен терезесі тең мемлекет болу; өз 
ішінде береке-бірлік пен ынтымақ орнаған халық болу. Бұл мұратты жүзеге асырудың негізгі шарты –  әрбір 
Қазақстан  азаматының  қатардағы  қоғам  мүшесі  деңгейінен  мемлекеттің  саналы  әрі  белсенді  азаматы  әрі  өз 
отанының, халқының нағыз патриоты дәрежесіне көтерілуі.   
Сонымен,  этномәдениет  мазмұны  нені  қамтиды  және  қазіргі  кезде  этомәдени  құндылықтардың  алатын 
орны қандай? 
«Этномәдениет» сөзінің этимологиясын екіге бөліп қарастырамыз. «Этнос» –  тарихи қалыптасқан этника-
лық  қауымдастық  –  тайпа,  халық,  ұлт.  «Этно»  күрделі  сөздің  бірінші  бөлігі  мағынасы  халыққа  байланысты: 
этногеография,  этнодемография,  этномәдениет,  этнолингвистика,  этнопедагогика,  этнотілдік,  этноәлеуметтік, 
этномінез  –  құлық  айқындалады.  Этномәдениет  –  этнографияның  құрамдас  бөлігі  болып  табылады.  Этно-
графия  –  белгілі  бір  халықтың  этногенезін,  заттық,  рухани  мәдениетін,  тұрмыс-салт,  әдет-ғұрып  ерекшелік-
терін  зерттейтін  ғылым.  Академик  Ә.Қайдаровтың:  «Зерттеу  мақсатына  байланысты  қазақты  «этнос»  деп 
қараудағы мақсат – оны төмендету емес, қайта оның басып өткен ұзақ та сатылы даму жолын (ретроспективті 
бағытта) саралай түсудің, тарихи этнотұлға ретінде танудың бірден –  бір дұрыс жолы, кепілдігі» -  деген сөзі 
зерттеудің бағыты дұрыс екендігін көрсетсе керек [45, 78].  
Екінші компоненті  «мәдениет» араб тіліндегі  «мудун»  сөзі  біздің түсінігіміздегі  «қала» мағынасын берсе, 
«медэни» - «қала тұрғыны» деген ұғымды меңзейді. Осыдан «мәдениет» деген сөз пайда болған. Сөздіктерде 
бұл  сөзге  дұрыс  анықтама  бермеген.  Мәдениет  орта  ғасырлық  мұсылман  мәдениетінің  өркендеу  кезеңінде 
қалыптасқан  түсінікпен  байланысты.  Қазақтар  ХХ  ғасырға  дейін  «мәдениет»  сөзін  қолданбады.  Бірақ, 
«мәдениет»  терминінің  орнына  әдет-ғұрып  нормаларының  ережесі  ретіндегі  көрсеткіші  болып  табылатын 
басқа  синонимдер  қолданылды.  Мысалы:  Өлгеніңше  өзіңді  тәрбиелеп  бағайын  (Қамбар  батыр,  339).  Тәрбие, 
әдет-ғұрып  (Ш.  Уәлиханов),  дәстүр  (Ы.Алтынсарин),  хикмет,  ғибадат,  иман,  ғылым  сөздерін  (А.Құнанбаев) 
пайдаланған.  
Әр  халықтың  өзіне  тән,  тарихи-әлеуметтік  даму  ерекшеліктері  мен  өмір-тіршілігіне,  тұрмыс-салтына, 
дәстүрлеріне  байланысты  дүниетанымдық,  рухани-материалдық,  мәдени  құндылықтары  қалыптасады.  Қазақ 
халқы  бай  тарихтың  иесі.  Қазақ  даласы  әлемге  «Екінші  ұстаз»  атанған  әл-Фарабиды,  Ж.Баласағұн,  Ахмет 
Иассауи,  М.Қашқари,  Қадырғали  Жалаири  сияқты  ғұламаларды  берді.  Олардың  еңбектері,  ортағасырдағы 
Орта  Азиялық  ренессанс  кезеңінің  мәдени  өміріне  зор  үлес  қосқан,  асылдары  болып  табылады.  Әсіресе,                 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(42), 2014 ж. 
 
250 
әл-Фарабидің  сан-салалы  ғылыми  еңбектері  тек  Таяу  немесе  Орта  шығыс  ғұламалары:  Ибн-Сина,  Бируни, 
Хорезми,  Омар  Хайям,  Хафиз  т.б  сияқты  ғұламаларының  ой-пірлеріне    ғана  емес,  сонымен  бірге  Европа 
ғылымына да ықпал етті  [1, 11]. 
Тарих тұңғиығынан Қазақстанның  мәдени қазыналарын тауып, бүгінгі ұрпақтың ол байлықты сақтауына, 
танып  білуіне,  рухани-мәдениет  саласындағы  білімін  дамытуға  ұсынған  еліміздің  ғұлама  ғалымдарының 
қажырлы еңбектері – жастардың тәрбиесінің  асыл арналары.  
Есік  қаласынан  табылған  «Алтын  адам»  ескерткішінен  бастап,  Орхон-Енисей  тас  жазулары,  кең  байтақ 
жеріміздің  әр  аймағынан  табылып  жатқан  ежелгі  мәдениет  жәдігерлері,  көне  сәулеттік  ескерткіштер,  халық 
шеберлерінің  қолөнер  туындыларының  үлгілері  –  осының  бәрі  Қазақстан    мәдениетінің  қазынасын  байыта 
түсті әрі бүгінгі ұрпақтың  рухани білім көзіне айналды.  
Еліміздің  егемендігімен  бірге,  халықтық  тәлім-тәрбие  қазыналарын  жинақтап,  оны  этнопедагогиканың 
негізі мазмұнына енгізсек, сол мазмұнды жүзеге асырудың басты құралы – этномәдениет қазыналары. 
Қазақ  халқы  ұрпағының  «Сегіз  қырлы-бір  сырлы»  азамат  болып  дамуын,  ғасырлар  бойы  қалыптасқан 
рухани мәдениет  құндылықтарының тәлімдік мүмкіндіктерін тиімді пайдалана отырып жүзеге асырып келді. 
Ол  құндылықтардың  негізін,  халқымыздың  -  әдеби,  музыкалық,  кәсіби,  тұрмыстық  фольклорлары  құрайды              
[2, 12].   
Халқымыздың  ауыз  әдебиеті  шығармашылығы  ұрпақ  тәрбиелеуге  өлшеусіз  үлес  қосты  және  әлі  де  үлес 
қосып келеді. Қазақ фольклоры тілінің бейнелілігімен, көптеген мақал-мәтелдерінің мәнділігімен, мазмұндық 
өткірлігімен аса құнды қазына.  «Өнер алды – қызыл тіл» деп, «Тоқсан ауыз сөздің, тобықтай түйінін»  шешкен 
ата-бабаларымыз,  халықтың өмірі мен тұрмыс-тіршілігінің алуан түрлі жақтарын қамтитын өзінше бір жыл-
нама болатын, ұрпақтарға тәлім болатын асыл мұра қалдырған. Сол бай құндылықтардың ішінде, патриотизмді 
дәріптейтін мұра - батырлық дастандар. «Алпамыс», «Қобыланды», «Қамбар батыр», «Едіге», «Сырым батыр» 
т.б.,  «Ақтабан  шұбырынды,  алқакөл  сұлама»  кезіндегі  елін,  жерін  сырт  даулардан  қорғаган  Қабанбай, 
Бөгенбай, Наурызбай сияқты мыңдаған қазақ батырларына арналған көптеген дастандар, өз халқының мүддесі, 
арман-тілегі, туған жері үшін жан аямаған батырларға деген халықтың сүйіспеншілігі, азаматтарының рухани 
жан  дүниесінің  беріктігі,  ерлігі  мен  патриоттық  қасиетін  баяндайтын,  сол  сияқты  «Қыз  Жібек»,  «Айман-
Шолпан»,  «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» және т.б.  лиро-эпостық  жырлар мазмұны, рухани тазалықты, адамгер-
шілік пен махаббатты паш ететін,  халқымыздың этномәдениетінің асыл қазыналары [9, 77].   
Қазақ халқының музыкалық және поэтикалық шығармашылығында жырлаған халықтың Отан-анаға, туған 
жерге,  көз  жетпейтін  ұлан-байтақ  қазақ  даласына,  оның  табиғат  байлығына  деген  сүйіспеншілігі  музыкалық 
және  эстетикалық  тәрбие  құралы  болды.  Сондықтан  да  қай  кезде  болмасын  жыршылар,  күйшілер,  өлеңші-
әншілер  қазақ  халқының  музыка  мәдениетін  сақтау  мен  байытуда,  жастарлың  эстетикалық  талғамдарын, 
көзқарастарын  тәрбиелеуде  айрықша  маңызды  роль  атқарады.  Олар  өздерінің  дидактикалық  әндерінде 
халықты  Отансүйгіштікке,  ұлтына  деген  адалдыққа,  әділетке  шақырып,  жақсылықтың  жеңіп  шығатынына 
сенуге, жамандықпен күресе білуге, жақсы атаулыға ұмтылуға дәріптеп отырды. Бұл ретте, музыка теориясын 
зерттеген,  ноталық  жазуды  дүниеге  әкелген  әл-Фрабиді,  күй  атасы  Қорқыттан  бастап  Құрманғазы,  
Дәулеткерей,  Тәттімбет,  Дина  т.б.  күйші  композиторларымызды,  әнші-композиторларымызды    (Біржан, 
Мұхит, Абай, Жаяу Мұса ,  Майра, Кенен және Әміре т.б.); қазақтың музыка өнері саласындағы мәдениетінің 
эстафетасын  жоғары  көтеріп,  бүкіл  әлемге  паш  еткен:  К.Байсейітова  мен  Қ.Байсейітовтер,  Н.Тілендиев, 
Е.Серкебаев,  Р.Бағланова,  Б.Төлегенова,  Нақыпбековалар,  М.Бейсенғалиев,  А.Мұсахожаева,  Г.Мырзабекова, 
Р.Ырымбаева, Ә.Дінішев сияқты өнер тарландарын мақтан тұтамыз. 
Қазақтың  музыкалық  құндылықтары,  өткен  ғасырларда  Қазақстанда  болған  шетел  ғалымдары  мен 
саяхатшыларын (П.Паллас, Г.Клапорт, В.Радлов, А.Левшин, А.Янушкевич, А.Алекперов т.б.) таң қалдырғаны 
белгілі.  Олардың,  қазақтың  рухани  мәдениеті  туралы,  өткен  ғасырларда  жариаланған  еңбектері  «Қазақтар 
А.Алекторов:  «Әнші  ...  домбырасының  шегін  қаға  бастады.  ...  домбыраның  күмбірлеген  қайғылы  дыбысы 
маған ерекше бір әсер етті.  ... қарапайым әнге – қарапайым музыкаға қанша поэзия сыйып жатыр. Қос шекті 
домбырада  мұндай  нәзік,  мұндай  әсем  дыбысты  шығады  дегенге  мен  еш  уақытта  сенбеген  болар  едім»  деп 
ағынан  жарылады.  Қазақ  халқының  музыкалық  фольклорының  қазыналары  еуропалық  музыка  зерттеуші-
лердің  ғылыми-зерттеу,  шығармашылық  еңбектеріне  арқау  болды.  Бұған  дәлел  ретінде  тек  Затаевичтің 
«Қазақтың  500  әні»,  «Қазақтың  1000  әні»  еңбектерін,  Ерзаковичтың,  Брусиловскийдің  шығармашылығын 
айтсақ та жеткілікті.  
Қазақтың  этномәдениеті  құндылықтарының  бір  саласы  –  халықтың  кәсіби  және  тұрмыстық  фольклоры. 
Халқымыздың тарихи-шаруашылық, тұрмыс-тіршілік болмысына байланысты: аңшылығы, саятшылығы, ағаш,  
тері, жүн өңдеуге қатысты қолөнері, зергерлік өнері т.б. сан-алуан өнерлері. Әсіресе, халық данышпандығының 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(42), 2014 ж. 
 
251 
бар асылын бойына жинаған сәндік-қолданбалы өнері – халқымыздың қоршаған өмір шындығын музыкалық, 
поэтикалық және басқа эстетикалық дәстүрлер аясындағы эмоциялық сезімдері мен эстетикалық талғамдарын 
қалыптастырған  этномәдениетінің  қайнар  көзі.  Бұл  саладағы  өткенгі  және  қазіргі  қолөнер  бұйымдары, 
халқымыздың  көркем-шығармашылық  дәстүрлері  мен  рухани-материалдық  мәдениетінің  құндылықтарын 
сақтауға,  игере  отырып  байыта  түсуге  жетелейді.  Халқымыздың  кәсіби  және  тұрмыстық  фольклорын  жан-
жақты зерттеген: Ә.Марғұлан, К.Ақышев, Х.Арғынбаев, Т.Басенов, Б.Байжігітов, Ө.Жәнібеков, С.Қасиманов, 
Э.Масанов,  т.б.  еңбектерінде,  ұлттық  қолөнер  түрлерінің    дамуы,  философиялық,  тарихи,  этнографиялық, 
мәдениеттанымдық аспектілері, рухани-материалдық құндылық ретіндегі әлемдік мәдениет аясындағы алатын 
орны және тәлімдік маңызы бағаланған. 
Ата-бабамыз  қалыптастырған  заттық  және  рухани  мәдениеттің  бір  бөлігі  уақыттың  тезіне  шыдап,  келесі 
ұрпаққа өте бағалы және асыл  мұра ретінде қалды. Бұндай мәдениет – «мәдени мұра» - деп аталады. «Мұра-
герлік»  –  ұлтты  біріктіретін  өте  маңызды  фактор.  Ол  –  елді  қиын  жағдайда  ұйымдастырады.  Ахметьянов: 
чуваштар мен татарлардың эпосы мен мұралары өзара байланысы жоқ және тілдік  материалдарды аз береді 
екен. Себебі, шуваштар да, сол сияқты татарлар да өзінің ұлттық эпосын иеленбегенін өкінішпен еске алады. 
Бұл  дегеніміз,  түріктердің  эпикалық  поэмалары  рулық  –  тайпалық  бөлініспен  байланысты  болған.  Ал, 
тайпалық одақ татарлар мен шуваштарда өзінің құнын ХIV-ХV ғасырларда-ақ жойған екен. Рулық-тайпалық 
құрылымның бұзылуымен бірге о дүниеге рулық дәстүр болып саналған ата-бабаның ерлігін жырлайтындарда 
кетіпті.  Қыпшақ  эпосы  тек  қана  көрші  татарларда  –  ноғайларда,  башқұрт  пен  қазақтарда  ғана  сақталыпты. 
Сібір татарларында «Едіге» жыры сақталса, жалпы түркілік эпос «Алпамыс» татар мен шуваштарда қысқа ғана 
қарасөз үлгі сымағы ғана табылады екен [46, 184-185].  «Мәдени мұрадан» басқа, мәдени статикаға «мәдени 
ареал» ұғымы да кіреді. «Мәдени ареал» – әр түрлі мәдениеттің ішінен ең маңызды сипаттары бір-біріне ұқсас 
болып табылып жататын географиялық аймақ. Әлемдік масштабта мәдени мұрагерлік «мәдени әмбебапты» – 
шығарады. «Мәдени әмбебап» – нормы, құндылық, ереже, дәстүр, қасиет бұлар географиялық орынға, тарихи 
уақытқа және қоғамның әлеуметтік  құрылымына тәуелді емес.  Американдық антропологтар жетпістен астам 
әмбебапты бөліп қарайды олардың арасында: жас ерекшелік градациясы, календарь, тазалықты сақтау, тамақ 
пісіру,  еңбек  кооперациясы,  би,  декоративті  өнер,  білім,  этика,  этикет,  семья,  той,  заң,  медицина,  музыка, 
мифология, күн (число), күштеу санкциясы, жеке аттар, діни дәстүрлер және т.б. түрлері бар. «Мәдениет» бұл - 
атап өткендей  аса күрделі, көп деңгейлі жүйе. «Мәдениетті» тасушысына байланысты бөлу дәстүрге айналған. 
Осы тәуелділікке байланысты «әлемдік» және «ұлттық мәдениет» болып бөлінеді. «Әлемдік мәдениет» – бұл 
біздің  планетаны  мекендеген  барлық  әр  түрлі  халықтардың  ұлттық  мәдениетінің  ең  жақсы  жетістіктері. 
«Ұлттық  мәдениет»  өз  кезегінде  әр  түрлі  мәдени  кластың  синтезі  ретінде,  қоғамдағы  белгілі  бір  әлеуметтік 
қабаттың  және  топтың  мүддесінен  шығады.  Ұлттық  мәдениеттің  әр  түрлілігі  оның  қайталанбауы  және 
жасампаздығы руханилығынан (тіл, әдебиеті, музыкасы, майлы бояу, діни), сол  сияқты  заттық мәдениетінен 
(экономикалық ерекшелік жағдайы, шаруашылықпен айналысу,  еңбек  дәстүрі және өндіріс) шығармашылық 
пен тіршілік сферасында т.б. көрінеді. Қоғамның көптеген мүшелері мәдениетінің құндылығын, сенімді, салт – 
дәстүрді басшылыққа алады. Сондықтан ол – «доминант мәдениеті» - деп аталады. Бірақ, қоғам бірнеше топқа 
(ұлттық,  демографиялық,  әлеуметтік,  кәсіби  т.б.)  бөліне  бастағандықтан  әрқайсысында  ақырындап  өзіндік 
мәдениет қалыптасады, дәлірек айтқанда құндылық жүйесі және өзін-өзі ұстау ережесі қалыптасады. Осындай 
«кіші мәдениет әлемі» –  «субмәдениет» -  деп аталады. Мысалы: жастар субмәдениеті, кәрілер субмәдениеті, 
ұлттың  азшылық  субмәдениеті,  кәсіби  субмәдениеті,  қалалық,  ауылдық  т.б.  болып  бөлінеді.  «Доминант 
субмәдениеті»  тіл  ерекшелігі  жағынан,  өмірге  көзқарасы,  өзін  -  өзі  ұстауы  жағынан  ерекшеленіп  тұрады. 
«Субмәдениеттің»  «доминант  мәдениеттен»  тек  қана  айырмашылығы  болып  қана  қоймай,  оған  қарсы  тұра 
алады, және де доминант құндылығымен әрқашан іліністе болады. Бұл – қарсымәдениет (контркультура) деген 
атпен жүреді. Қылмыс әлемінің субмәдениеті адамзат мәдениетіне қарсы болады. Мысалы, 60-70 жылдардағы 
жастардық қозғалысы «хиппи» Батыс Еуропа және  АҚШ-тағы, америкалық құндылықтарды: атап айтқанда - 
әлеуметтік құндылықты, моральдық норманы және қоғамның тұтынушылық адамгершілік мұраттарын, ішіп – 
жеуді,  саяси  ымырашылдықты,  сексуалды  тұрақтылықты,  конформизмді  және  рационализмді  теріске 
шығарды.  Қазақстандағы  орыс  тілді  жастардың  өз  тілін,  салт-дәстүрін,  дінін  білмей  басқа  дінге,  секталарға 
енуі, батыстың кейбір мәдениетіне қол созуы, шетелдің порнографиясын, видиокасетасын дәріптеуі т.б. қосар 
едік.  Бұған  орай  А.В.  Гулыга:  «Человек  трояким  образом  осваивает  окружающий  его  мир  –  практически, 
теоретически  и  практически  –  духовно.  Отличительной  чертой  практически  –  духовного  (ценностного) 
освоения действительности является его эмоциональная насыщенность» - деп жазды [47, 57].  
Міне, сол құндылықтарды туған жерімізде өмір сүре отырып игеруге, кезіндегі кеңестік ұлт саясаты кедергі 
жасап келді. «Тұтас кеңестік бір ұлттық» саясат пен оның негізгі тірегі кеңес үкіметінің тоқырауы, біртіндеп 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(42), 2014 ж. 
 
252 
келмеске кетуі, қазақ жастарының азаматтық санасына ықпал еткен, олардың ұлттық намысын көтерген –1986 
жылғы  Желтоқсан  көтерілісінен  басталды.  Міне  бұл,  қоғам  азаматының патриоттық  сана-сезімінің  оянғаны. 
Бүгінгі  еліміздің егемендігі, оның саяси-әлеуметтік, экономикалық, рухани-мәдениет саласында, әлемдік іргелі 
елдердің  қатарынан  орын  алуы,  сол  азаматтық  сананың  жемісі.  Ата  Заңымыздың  мазмұнындағы  мемлекет 
ретіндегі белгіленген басты идеал «Еркіндік, теңдік, татулық» –  халқымыздың ғасырлар бойы аңсаған, ерлік-
пен қол жеткізген және қорғаған асылы.  Бұл үш түсініктің аясында, мемлекетіміздің басты мұраты, Қазақстан 
Республикасы  этномәдени  білім  беру  тұжырымдамасының  мазмұнында:    «Бізге  қажетті  –  жаны  да,  қаны  да 
қазақы халықтың тілі мен дінін, тарихы мен салт-дәстүрін бойына ана сүтімен бірге сіңірген, егеменді елінің 
ең-сесін көтеруді азаматтық парызым деп ұғатын  ұрпақ тәрбиелеу» - деп көрсеткендей, еліміздің елдігі  мен 
бірлігін сақтайтын, Отаны, халқы алдындағы парызын
 
жауапкершілікпен өтейтін, ұлтжанды  ұрпақ тәрбиелеу 
міндеті  тұр.   
Қорыта  айтсақ,  халқымыздың  ғасырлар  бойы  жасаған  рухани-материалдық  мәдениетінің  бай  мұралары, 
қазіргі «Этномәдени құндылықтар» негізінде жастардың  тәлімдік құралы болып саналады.  
 
Резюме 
В  данной  статье  я  решила  поднять  тему  «Межкультурные  ценности  современного  общества».  В  начале  я 
рассмотрела  межкультуру  Казахстана,  если  точнее  о  находках  культурных  наследии.  Вместе  с  независимостью 
нашего народа мы осваиваем такое наследие как воспитание и этнопедагогические качества, мудрости, музыкальные 
и  поэтические  направлении.  И  все  это  благодаря  культурным  археологическим  находкам  культурных  наследии. 
Также  хотела  бы  обратить  внимание  на  казахский  фольклор,  он  очень  богат  разными  пословицами-
погаворками,мудрыми  поучениями.  Великие  казахские  поэты  всегда  в  своих  произведениях  воспевали  о  свободе 
народа, о Родине, о родной земле. И в действительности я бы хотела сказать что именно с них начинается поучения 
патриотичным  ценностям  нынешней  молодежи.  Подведя  итоги  я  бы  хотела  сказать  что  увековеченные 
концентрированные  духовно-материальные  культуры  являются  сейчас  по  существу  главным  пособием  для 
молодежи как Межкультурная ценность современного общества. 
 
Summary 
In  this  article  I  decided  to  lift  the  subject  "Cross-cultural  Values  of  Modern  Society".  At  the  beginning  I  considered 
intercultural of Kazakhstan if is more exact about finds cultural heritage. Together with independence of our people we master 
such heritage as education and ethno pedagogical qualities, wisdom, musical and poetic the direction. And all this thanks to 
cultural archeological finds cultural heritage. Also I would like to pay attention on the Kazakh folklore; he is very rich with 
different  proverbs,  wise  lectures.  Great  Kazakh  poets  always  in  the  works  sang  about  freedom  of  the  people,  about  the 
Homeland, about the native earth. And actually I would like to tell what exactly with them begins lectures to patriotic values 
of present youth. Having summed up the results I would like to tell that the immortalized concentrated spiritual and material 
cultures are now in essence the main grant for youth as the Cross-cultural value of modern society. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1. Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері. – Алматы: Ана тілі. 1998. – Б. 11.   
2. История мировой культуры. Под редакцией профессора А.Н. Марковой. – М., 2000. – С. 12. 
3. Философский энциклопедический  словарь. – М., 1983. – С. 292-293. 
4.  Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі. 1992. – Б. 424   
5. Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: Ана тілі. 1991. – Б. 19. 
6 .Қарағұлова Б.С. Тарихи жырлар лексикасы. – Алматы, 2000. – Б. 7. 
7. Кокумбаева Б, Сағындықұлы Б, Кокумбаева Л. Мәдениеттану негіздері. – Павлодар, 2002. – Б. 20, 21. 
8. Әлиханұлы Ж. Terra incognito (Белгісіз жер) «Егеменді Қазақстан» 2003, № 152-155 (23365) – Б. 5. 
9. Ғабитов Т., Мүтәліпов. Ж., Құлсариева А. Мәдениеттану негізі. – Алматы: Дәнекер, 2000. – Б. 170. 
10. Қазақ ертегілері. – Алматы: Балауса, 2001, – Б.  258.  
11. Ақсауыт. Батырлар жыры. 1 том. – Алматы: Жазушы, 1977. – Б. 355.  
12. Копыленко М.М. Основы этнолингвистики. – Алматы: Евразия, 1995. - С. 71 
 
 
 
 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(42), 2014 ж. 
 
253 
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕП 
ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА 
 
 
УДК 37.034  
 
ҚАЗАҚ ЕРТЕГІЛІРІНІҢ АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ ӘЛЕУЕТІ 
 
К.Ж. Қожахметова  – «Жалпы және этникалық педагогика» кафедрасының п.ғ.д., профессоры, 
 әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 
 А.Ж. Баймұратова – «Жалпы және этникалық педагогика» кафедрасының  
1курс магистранты, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 
 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: