Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері

174 
 
УДК 371.13.001.76 
 
ПРИМЕНЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ОБРАЗОВАНИЯ С ЦЕЛЬЮ 
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ПОДГОТОВКИ УЧИТЕЛЕЙ МУЗЫКИ   
 
Касенова Р.К., Стыкулов М.О., Елгонова С.Д. 
ЮКГУ им. Ауэзова, Шымкент, Казахстан 
 
Түйін 
Мақалада  автордың жоғары оқу орнының оқу-тәрбие процесіндегі инновациялық технологияларды  
пайдалануды қарастырады. 
 
Summary 
Thiz article is devoted to the problems of using innovative technologies in the teaching process. 
 
Современная  казахстанская  система  образования  находится  в  стадии  динамичного  обновления, 
импульсом которому послужили, с одной стороны,   процессы  реформирования общества в целом, а с 
другой – логика развития самой образовательной системы.  
Школа и образование находятся в постоянной эволюционной модернизации, не декларированной 
сверху ,  а идушей от самой жизни,  от происходящих в ней сущностных  изменений.  
В  этой  связи  возникает  необходимость  преобразования  отношений  между  всеми  субъектами 
образовательного  процесса,  в  том  числе  между  студентами  и  преподавателями.  Эти  отношения 
утрачивают характер принуждения и приобретают более естественную форму сотрудничества, так как 
система  подготовки  будущих  учителей  в  вузе,  в  том  числе  учителей  музыки,  изменяет  цели 
образования,  его  содержание  и  технологии.  Во  многом  эффективное  решение  данных  проблем 
обеспечивается  внедрением  в  учебный  процесс  вуза  инновационных  технологий    обучения.  Акцент 
делается на:  
1. индивидуализацию образовательных программ;  
2. компьютеризацию, как средство обучения; 
3. личностно-ориентированное взаимодействие учителя с учениками; 
Намечается      дальнейшая    интеграция  образовательных  факторов:  школы,  семьи,  микро– 
макросоциума.      
Любая  современная  педагогическая  технология  представляет  собой  синтез  достижений 
педагогической  науки  и  практики,  сочетания  традиционных  элементов  прошлого  опыта  и  того,  что 
рождено общественным прогрессом,  гуманизацией и демократизацией общества.  
26-27  апреля 2013 года в  Южно-Казахстанском Государственном  Университете им.  М.Ауезова 
проходил  Ι–ый    Республиканский  Форум  педагогов-новаторов,  посвященный  70-летию  ЮКГУ  им. 
М.Ауэзова, на тему: «Современное образование в глобальной конкурентной среде».  В рамках данного 
Форума    проходили  семинары-тренинги,  в  которых  приняли  участие  преподаватели  и  студенты 
специальности 5В010600 – «Музыкальное образование». Занятия проходили в методическом кабинете 
кафедры «Музыкалное образование и хор», оснащенном инновационными технологиями обучения, где 
все участники на практике осваивали новейшие методики и педагогические технологии. Темой одного 
из  семинаров  стали    «Совершенствование  подготовки  учителей  музыки  посредством  применения 
инновационных технологий образования» (к.п.н., доцент Касенова Р.К.) 
Основные виды интерактивных методов обучения:  
1.Дискуссия 
2.Мозговой штрум 
3.Ролевая игра 
 
Дискуссия в группе 
Это  любая  открытая  или  же  ограниченная  определенными  правилами  дискуссия,  в  которой 
участвуют все члены и ведущий. Тема может быть предложена ведущим или кем-то из группы. 
Способы проведения дискусии: 
Управляемая дискуссия  
Дискуссия в тематических группах  
Свободная дискуссия 
Главное  назначение  дискуссии  –  стимулирование  познавательного  интереса,  вовлечение 
учащихся  в  активное  обсуждение  разных  точек  зрения  по  той  или  иной  проблеме,  побуждение  их  к 
осмысливанию различных подходов к аргументации своей позиции. Этот метод требует обстоятельной 
предварительной подготовки учащихся, наличия по меньшей мере двух противоположных мнений по 

175 
 
обсуждаемому  вопросу.  Без  знаний  дискуссия  становится  беспредметной,  бессодержательной  и 
неточной,  а  без  умения  выразить  мысль,  убедить  оппонентов  –  лишенной  привлекательности, 
запутанной и противоречивой. Учебная дискуссия, с одной стороны, предполагает наличие у учащихся 
умения  формулировать  свои  мысли,  строить  систему  доказателюьств,  с  другой,  -  учит  их  мыслить, 
спорить,  доказывать  свою  правоту.  В  этой  ситуации,  естественно,  учитель  должен  сам 
демонстрировать  образец  такого  стиля  аргументации,  учить  точно  излагать  свои  мысли  и  терпимо 
относиться  к  формулировкам  учащихся,  уважительно  вносить  поправки,  ненавязчиво  сохранять  за 
собой право на последнее слово, не претендуя на истину в последней инстанции.  
Управляемая  дискуссия:  Центром  активности  такой  дискуссии  является  ведущий,  его  задача  – 
управлять дискуссией.  
Дискуссия в тематических группах.  
Ведущий делит группу на несколько подгрупп, ставя перед каждой тему для дискуссии.  
 Свободная  дискуссия.  Она  опирается  на  активность  участников,  которые  берут  на  себя 
ответственность за ее ход.  
Мозговой штурм 
Использует энергию группы для наработки идей.  
Состоит из трех этапов:  
1.Придумывание – создание перечня идей;  
2.Оценивание идей; их анализ; 
3.Выбор наилучшего решения.  
 
Принципы проведения Мозгового штурма 
1.Не осуждаем. Ни одна идея не будет откинута или осмеяна.  
2.Каждая мысль хороша.  
3.Гонимся за количеством. Чем больше идей, тем больше шансов найти действительно лучшее 
решение.  
4.Можно опираться на идеи других.  
Действия ведущего и участников семинара 
1.Ведущий представляет проблему, которую группа должна решить. Проблема (вопрос) должна 
быть сформулирована четко,  коротко и ясно.  
2.Далее  ведущий  объясняет  группе  актуальность  выбранной  темы.  Если  мы  рассчитываем  на 
творческий  подход  участников,  то  штурм  будет  активнее,  в  случае  заинтересованности  всех 
участников решением данной проблемы. 
3.Объяснение  принципов.  На  этом  этапе  ведущий  должен  представить  участникам  принципы 
мозгового штурма и ответить на все связанные с этим вопросы.  
Принципы участия: 
- Не комментируем и не критикуем предлагаемые идеи.  
- Можно пользоваться уже предложенными идеями, изменяя и развивая их. 
-Все идеи, даже шокирующие, записываются в том виде, как их предлагает автор (учащийся) 
- Все на равных правах участвуют в предложении идей.  
- Время предложения идей определено  
Предложение и записывание идей 
Ведущий  записывает  идеи  в  том  виде,  в  каком  они  поступают,  не  указывая  автора.  Записи 
должны  вестись  в  видимом  для  всех  месте.  Темп  записи  не  должен  сдерживать  темпа  поступления 
идей, ни одна из которых не должна быть пропущена.  
Вопросы и обьяснения 
После  прочтения  ведущим  вслух  всех  идей  участники  могут  задавать  вопросы,  касающиеся 
отдельных идей с просьбой их прокомментировать или пояснить. Отвечают только авторы идей.  
Анализ и оценивание идей 
Основная цель мозгового штурма достигнута: благодаря активности группы в процессе создания 
новых решений и взаимной поддержки участников, получился большой список идей.  
Если  в  ходе  занятия  вы  хотели  не  только  пробудить  творческое  мышление,  но  и  решить 
указанную  проблему,  необходимо  произвести  селекцию  (отбор)  предложенных  идей.  Это  можно 
сделать разными способами в зависимости от группы и от наших целей.  
Ролевая игра (симуляция) 
Представляет  собой  живой  анализ  конкретного  случая  или  ситуации  из  жизни.  Для  этого 
участники  могут  использовать  свои  знания,  жизненный  опыт  и  сразу  же  получают  обратную 
информацию в виде реакции на их поведение. Данный метод очень нравится учащимся, т.к. позволяет 

176 
 
лицедействовать, играть роль, примерять на себя разные маски. Как правило, этот метод значительно 
оживляет аудиторию.  
 
Оксфордские дебаты 
Задачи:  воспитание  уважительного  отношения  к  оппоненту,  корректного  поведения,  культуры 
спора, умения высказаться, слушать оппозицию.  
Участники: Спикер (председатель), пропозиция (1 группа), оппозиция (2 группа), публика.  
-
 
Вступление.  Спикер  определяет  задачу  (абсолютно  беспристрастно,  не  показывая  своего 
отношения к проблеме) 
-
 
Аргументы  
-
 
Контраргументы 
-
 
Кто был убедительнее, показывает голосование, в котором участвует публика.  
 
В  заключении  хочется  сказать,  что  владение  и  использование  современных  интерактивных 
методов  обучения  –  необходимое  условие  повышения  эффективности  учебно-воспитательного 
процесса  не  только  в  вузах,  но  и  желательно  их  применение  в  среднем  звене  системы  образования 
Республики Казахстан. 
  
Литература: 
1.
 
Абдыгаппарова С.Б. и др. Основы кредитной системы обучения в Казахстане.  Алматы: Қазақ 
Университеті , 2004 
2.
 
Ахметова Г.К.  Современное образования Казахстана  в поисках идеала. В книге: Кредитная 
система обучения: опыт внедрения и перспективы. – Алматы: Қазақ Университеті , 2004 
 
 
 
ЖАСТАРДЫҢ МІНЕЗ-ҚҦЛҚЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДА ТІЛ МӘДЕНИЕТІНІҢ АЛАР 
ОРНЫ 
 
Қашағанова Т.У., Абишева Ж.М. 
М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 
 
Резюме 
В этой статье расматривается роли значение культуры речи в формирование характера 
молодежей. 
 
Summary 
Input a word in this article, the role of the importance of culture in shaping the nature of the speech of young 
people. 
 
Қазақ  халқының  қарапайым  қарым-қатынас  тҥрлерінен  бастап  барша  болмысына  дейін  айқын 
кӛрініс  тауып  отыратын  негізгі  нәрсе  бар.  Ол  сҧқбаттасқан  адамның  жан  дҥниесін  тануға  деген 
қҧлшыныс, оның ой-сезіміне деген қҧлықтылық, әсіресе сырласының жҥрек тҥкпіріндегі мҧң-сырына 
ортақтасуға деген бейімділік. 
Қазақ  жастарының  ҧрпақтан-ҧрпаққа  беріліп,  этномәдениеті  арқылы  қалыптасқан  жақсы 
қасиеттерінің  бірі  ҥлкенді  сыйлау,  қҧрметтеу  болып  есептеледі.  Ол  жайлы  ҥлкен  тебіреністе  отырып 
Қазақстан халқының жазушысы, ақын Жҧбан Молдағалиев былай деген еді: «Біз кішкентай болғанда, 
менің  қҧрдастарым  ақсақалдардың  қолына  су  қҧйып,  батасын  алуды,  ҥлкендерге  домбырасын,  бас 
киімін, қамшысын алып беруді аса жоғары дәреже кӛретін...    Бізді ҥлкендерді сыйлауға ҥйретті». 
  Халқымыз  анасын  ардақтаған, қызын ҧлға балап аялаған, жақсы сӛз айтып,  кӛңілін тасытпаса, 
қатты сӛйлеп жасытпаған. 
   Бҧл  ӛмір-салт  –  қазақ  мәдениетінің  мәйегі.  Ал,  қазақ  мәдениеті  –  әрбір  жас  ҧрпақтың  рухани 
тірегі.  Осы  орайда  ақын  Мағжан  Жҧмабаев  ӛз  халқының  патриоты  ретінде  ӛскелең  ҧрпағының 
болашағы  ҥнемі  толғандырып,  тәрбиенің  басты  міндеттерінің  бірі  баланың  мінез-қҧлқын 
қалыптастыруда    ҧлттық  сезімдерді  ерте  таныстырып,  бойына  сіңірту,оларды  халықтың  рухани 
мәдениеті  мен  әдет-ғҧрып,  салт-дәстҥрімен  кеңінен  қаруландыру  қажет  деп  санады.  Ҧрпақты 
адамгершілікке,  еңбекке,  әсемдікті  сезінуге,  тіл  мәдениетіне  қҧштарландыра  тәрбиелейтін  қҧдіретті 
қҧрал  –  қазақ  халқының  ауыз  әдебиеті  десек  болады.  Әдебиет  –  әуелі  жеке  дарындардың  дуалы 
ауыздарынан  шығып,  кейін  оны  халық  қалап,  қастерлеп,  жаттап,  жадында  қалдырып,  ғасырлар  бойы 
ӛңдеп,  ӛркендетіп,  қадірлеп,  асылым  деп  ақыл-санасына  сіңірген.  Жастардың  мінез-қҧлқының 

177 
 
қалыптасуына  ой  тамызығы  болып,  жанды  жалындататын,  қиялды  қияндататын,  бесік  жыры,  тҧсау 
кесер жыры, санамақ, жаңылтпаш,жҧмбақ, тақпақ,жырлар мен ертегілер, аңыз-әңгімелер бәрі де тәлім-
тәрбие беріп, дҥниетанымды оятады. 
Жастардың мінез – қҧлқының қалыптасуында тіл мәдениетінің алар орны ерекше. Тіл- адамдар 
арасындағы  қарым-қатынастың  аса  маңызды  қҧралы  ғана  емес,  ойлаудың,  дҥниетанымның,  рухани 
әдениетті  жасаудың,  ҧлттық  ҧжымдық  тәжірибесін  жинақтаудың,  сақтаудың  қҧралы.  Жас  ҧрпақты 
тәрбиелеу, оларға ғылым мен білімді ҥйрету тіл арқылы жҥзеге асады. Тіл-қысқасы, ӛмірдің ҧлы қаруы. 
Қазақтың  қарапайым  тілін,  дәстҥрін,  мәдениетін,  әдет-ғҧрпы  мен  салт-дәстҥрін  білмеген, 
домбыра  ҥніне  ҧйымаған,  жусанды  даланың  иісін  аңсамаған  қазақтың  ӛзін  қазақ  деп  айту  қиын. 
Кемеңгер жазушысы Ғ.Мҥсірепов: «Ана тілін ҧмытқан адам ӛз халқының ӛткенінен де, болашағынан 
да қол ҥзеді. Ана тілін ӛгей ҧлдар ғана менсінбейді» деген екен. 
Олай болса,  қазақ  тілін  жете  білу  арқылы  жастар  ӛнер    мен  білімнің,  мәдениет  пен ғылымның 
биігіне  жетіп,  ӛз  халқының  ӛткен-кеткенін  зерделеп,  оны  әлемге  таныта  алады.  Ӛз  тілін  қҧрметтеу 
арқылы басқа тілді де ҥйреніп, мәдениетін қадірлей алады. 
Алдымен мәдениет дегеніміз не? 
Мәдениет  –  адамның  рухани  және  материалдық,  білімдарлық  пен  сезімдік  қасиеттері  айқын 
аңғарылатын белгілерінің жиынтығы. 
Ал,  жеке  адам  мәдениеті  деген  –  адамның  ойлау  қабілеті,  ӛзінің  және  айналасындағылардың 
әрекеттеріне, болмысына талдау жасай білу қабілеті. 
Ендеше, мәдениетсӛзінің аясы кең. Соның ең негізгісі – тіл мәдениеті. Мәдениеттің туы – тіл, ол 
адамзаттың  мҧратымен  астасып  жатады.  Жастардың  мінез-қҧлқының  қалыптасуында  ӛз  тарихына, 
ҧлттық дәстҥріне, туған жеріне, туған тіліне  қамқор кӛзбен қарауы, қадірлей білуі олардың мәдениетті 
болуының кепілі. 
Бҧл  жайлы  белгілі  социолог  П.А.Сорокин  былай  деп  атап  ӛткен:  «Жас  белгісі  жеке  адамның 
сезінуі мен сеніміне, қалауы мен ҧмтылысына, идеялары мен мҥдделеріне, олар арқылы оның барлық 
мінез-қҧлқына  әсер  ететін  кӛптеген  психосоциалдық  қасиеттерімен  байланысты,  осы  мінез-қҧлқы 
арқылы  оның барлық әлеуметтік ӛміріне әсер етеді». 
Біздің қоғамға ана тілін ардақтай білетін,оны қызғыштай қоритын жас жеткіншектер керек. 
Қорыта келгенде, тіл мәдениеті ҥшін кҥрес – жастардың ана тілінің қызмет ӛрісін кеңейту, оны 
білім  мен  тәрбие,  таным  –  тҥсініктің  мықты  қҧралына  айналдыру  ҥшін  кҥрес.  Халықтық  жақсы 
дәстҥрлерді  ешбір  адам  аттаған  емес.  Олай  болса,  әрбір  ӛсіп  келе  жатқан  ӛскелең  ҧрпақтарымыз  сол 
қҧндылықтарымыз бен дәстҥрлерімізді қорғап, дамытушы болады деп сенемін. 
  
Әдебиеттер 
1.
 
А.Н.Агафанов, Қ.Н.Меңлібаев «Жастармен жҥргізілетін әлеуметтік жҧмыстар». 
2.
 
С.Қалиҧлы «Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы» Алматы 2003 
 
 
ӘОЖ 373.1.02:37.        
 
ГЕОГРАФИЯ ПӘНІНДЕ ОТАНСҤЙГІШТІК БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕ 
 БЕРУДІҢ ӚЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Кенжебаева Р.Н., Абденбаева Г.М ., Ибраева Г.А 
№86 Терешкова атындағы орта мектебі,  М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент 
 
Резюме 
В статье рассматривается  патриотическая воспитания школьников в преподование физической 
географий Казахстана 
 
Summaru 
Tһis article sһows teacһing Kasakһstans pһiysical geograpһy discipline, patriotic knowledge and education ti 
pupils. 
 
Елбасы  Н.Назарбаевтың  «Қазақстан-2030»  Қазақстан  халқына  Жолдауындағы  «Қазақстанның 
барлық  азаматтарының  отаншылдық  сезімі  мен  ӛз  еліне  деген  сҥйіспеншілігін  дамыту  –  біздің  даму 
стратегиямыздың басьы элементі» деген сӛздері /1/ Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында 
кӛрініс тапқан. Мҧның ӛзі қазіргі таңда ҧрпақтар тәрбиесіне ҧлттық бағытта қарауды және жас ҧрпақты 
Отанын сҥюге, қорғауға  тәрбиелеуді кӛздейді. 

178 
 
Кеңестік  кезеңде  патриоттық  тәрбие  деп  қарастырылса,  қазіргі  кезде  Отансҥйгіштік, 
Отаншылдық деген ҧғымдар қалыптасқан. Патриоттық тәрбие – Отанға деген сҥйіспеншілік, бойдағы 
кҥш-қуат пен білімді Отанның игілігі мен мҥддесіне жҧмсау, туған жерн, ана тілін, елдің әдет-ғҧрыпы 
мен дәстҥрін қҧрмет тҧту деп тҥсіндіріледі /2/. Ал Отансҥйгіштік - ӛз еліңді, халқыңды биіктен кӛруге 
ҧмтылу, табысы мен жетістігіне сҥйсіну, жеке мҥддесін ҧлтының асқақ мҧраттарына жетуіне жҧмсау, 
елің  ҥшін  аянбай  еңбекету  деген  сӛз.  Яғни,  бҧдан  шығатын  қорытынды,  патриоттық  тәрбие  мен 
Отансҥйгішті ҧғымы бір-бірімен тығыз байланысты, егіз ҧғым.  
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаев  Қазақстанның  білім  және  ғылым 
қызметкерлерінің  ІІ  съезінде  сӛйлеген  сӛзінде  «Қазақстанның  Отаншылдық  сезімін  тәрбиелеу  білім 
берудің  мектепке  дейінгі  жҥйесінен,  ЖОО-на  дейінгі  орталықтарда  барлық  ҧйымдарда  кӛкейкесті 
болып тҧр /3/ - деген сӛздері Отансҥйгіштік білім мен тәрбиенің бҥгінгі таңда ӛзектілігін кӛрсетеді. 
Осыны  ескете  келе,  біз  Қазақстанның  физикалық  географиясы  пәнін  оқытуда  оқушыларға  тек 
қана теориялық білім беріп қана қоймай, оларға Отансҥйгіштік білім мен тәрбие беру мәселесіне жете 
назар  аудардық.  Ал  география  пәндерінде  оқышуларды  Отансҥйгіштікке  тәрбиелеу  ісі  кҥрдеоі 
мәселелердің  бірі.  Мҧндағы  біздің  басты  мақсатымыз  –  санасы  жетілген,  кӛкірегі  ояу,  бойында 
адамдық парыз бен тәрбиенің тал бесігі қалыптасқан ҧрпақты  тәрбиелеу. 
Қазақстанның  физикалық  географиясы  оқулығының  қҧрылымын  талдаудың  негізінде 
Отансҥйгіштік  білім  мен  тәрбие  беруге  мҥмкіндік  беретін  тақырыптарды  сараладық.  Қазіргі  жаңа 
инновациялық  технологиялар  жетістігіне  сҥйеніп,  сабақтардың  тҥрлерін қҧрастырдық.  Соның  біреуін 
ҧсынып отырмыз. 
Тақырыбы:  «Қазақстанның  табиғат  ресурстарын  тиімді  пайдалану,  қорғау  және  экологиялық 
мәселелері» 
Мақсаты:  Оқушыларға  Қазақстанның  табиғат  ресурстары  туралы  білім  беру,  оларды  тиімді 
пайдалануды ҥйрету және Отанға деген сҥйіспеншілігін арттыру. 
Сабақтың тҥрі: Рольдік ойын. 
Қҧрал–жабдықтар:  Қазақстанның  физикалық  картасы,  глобус,  буклеттер,  интерактивті  тақта, 
плакаттар, «Қызыл кітап», «Ақсу-Жабағылы» кітабы. 
Сабақтың барысы:                     
А) ҧйымдастыру кезеңі 
Б) оқушылардың сабаққа дайындығын анықтау,сабақтың тақырыбы мен мақсатын тҥсіндіру. 
Оқытушы:  Армысыздар,  қҧрметті  оқытушылар!  Бҥгінгі  сабағымыздың  тақырыбы 
«Қазақстанның табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, қорғау және экологиялық мәселелер». 
 Сабақтың  мақсаты:  Оқушыларға  Қазақстанның  табиғат  ресурстары  туралы  білім  беру,  оларды 
тиімді пайдалануды ҥйрету және Отанға деген сҥйіспеншілігін арттыру. 
 Елбасымыз  Н.Назарбаев  «Тәуелсіз  елдің  ертеңі-білімді  ҧрпақ»  дегенде  жастарға  ҥлкен  сенім 
артып  отыр.  Сондықтанда  оқып,  білім  алып,биік  шыңдардан  кӛріну  арқылы  еліміздің  табиғатын 
қорғауға  ӛз  ҥлестерін  қоса  аласыздар.  Қазақстанның  бәсекеге  қабілетті  30  елдің  қатарында  болуы 
еліміздің  жан-жақты  дамуында,  соның  ішінде  табиғатты,  туған  жеріміз  бен  елімізді  сҥюден  бастау 
алады. Туған жерімізді, қастерлеп, сақтай білейік, достар! 
Бҥгінгі сабағымыз-сот сабағы 
Хатшы: Орындарыңнан тҧрыңдар! Сот келеді. Отырыңдар. 
Сот  тӛрағасы:  Бҥгін  сот  мҥшелері  сіздің  Қазақстанның  табиғатын  қорғау  және  экологиялық 
мәселелері  жайлы  алған  білімдеріңізді  сынап  кӛрмекші.  Жоғары  сот  табиғатты  қорғау  және  оны 
асырау,  экологиялық  мәселелерді  шешуде  қандай  істер  атқарылып  жатқанын  айыпталушы  табиғат 
тобы мҥшесінен сҧралады. 
«Табиғат»  тобының  мҥшесі.  Қазақстан  табиғатының  ластануы  адамдарға,  отбасыға  және 
қоғамға  тигізер  әсері  жайлы  айту  талап  етіледі.  Қазақстан  Республикасы  табиғатының  ластануында 
адамдардың да тигізер зияны мол. Нәтижесінде кейбір жерлерде (Арал, Сырдария) экологиялық жағдай 
нашарлар  кетті.  Ауа,  су,  топырақ  ластанып,  ӛсімдік,  хайуанаттардың  кейбір  тҥрлері  жойылып  кетті. 
1991 ж 18 маусым республика тарихында бірінші рет «Қазақстан Республикасында табиғатты қорғау» 
жайлы заң қабылданды. 
Бірінші  кеңесші:  Қазақстанда қай жылы  қоршаған ортаны  қорғау  жайлы қаулы  қабылданғаны 
қоғам тобының мҥшесінен сҧралады. 
«Қоғам»  тобының  мҥшесі:  Зауыт  және  фабрикалардан,  кӛліктерден  шыққан  әр  тҥрлі  улы 
газдар, шаң мен тҥтіндер, ауыл шаруашылығында қолданылатын улы химиялық заттар арқылы ауаны 
ластауда. Аралдың қҧрып кетуінен жан-жағындағы ауылдардың ауасы әр тҥрлі тҧздар, шаң-тозаңдар, 
улы заттар арқылы ластанды. Нәтижесінде халықтың денсаулығы нашарлап, бала ӛлімі кӛбейді. 
Екінші  кеңесші:  «Атмосфера»  тобының  мҥшесінен:  Қазақстанда  атмосфера  ластануының 
негізгі себебін айту талап етіледі. 

179 
 
«Атмосфера»  тобының  мҥшесі:  Атмосфера  ластануының  алдын  алу  ҥшін  ағаштар  егу, 
кәсіпорындардағы улы газдарды ҧстап қалатын қҧралдарды орнату қажет. Ауадағы улы заттардың ең 
қауіптісі радиактивті заттар. Олар ауа арқылы, жауын шашын арқылы суда, топырақта,ӛсімдікте және 
жануарларда  адам  дененсінде  жиналып  жазылмас  дертке  ҧшыратады.  Қазақстанда  алғаш  рет 
антиядролық  халықаралық  ҧйым  «Семей-Невада»  қҧрылды.  Қазақстан  Республикасы  Президентінің 
жарлығымен Семей полигоны жабылды. 
Екінші кеңесші: Дҥние жҥзінде қанша қорық бар және оның ең ҥлкені қайда орналасқандығын 
айту. «Экология» тобының мҥшесінен талап етіледі. 
«Экология»  тобы:  Қазіргі  таңда  дҥние  жҥзінде  қҧрылған  қорықтардың  қорғау  тәртібі, 
атқаратын қызметі  мен  негізгі  бағыты  әртҥрлі,  сондықтан  қорғауға  ажыратылған  жерлерді  қорықтар, 
қорықшалар, резерваттар, ҧлттық парктер, табиғат ескерткіштері деп бӛлінеді. Қазір дҥние жҥзінің 124 
елінде  2600-дан  артық  ірі  қорық  бар  екен.  Олардың  ішіндегі  ең  ҥлкені  Гренландия  ҧлттық  паркі. 
Олардың ішіндегі ең ҥлкені. Оның жер кӛлемі 7 млн.гектар. 
Сот тӛрағасы: Қазақстанда қанша қорық бар екендігін айту оқушылардан талап етіледі. 
Оқушы:  Біздің  республикамызда  жалпы  кӛлемі  784,1  мың  гектар  жерді  алып  жатқан  9  қорық 
бар. 50-дей аңшылық қорықша, 42 зоологиялық және ботаникалық бақтар мен, 3 табиғат ескерткіштері 
бар. Алдағы жылдарда олардың санын 15-ке жеткізу кӛзделген. 

жүктеу/скачать 5,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: