Хх ғасырдағы қазақ әдебиетінің дамуы Жоспары: 20 ғ басындағы тарихи әлеуметтік жағдай және оның қазақ әдебиетінің дамуына тигізген әсері
Қазақ әдебиетіндегі замандас тұлғасын сомдау үрдісі
жүктеу/скачать 117,5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 14.Тәуелсіздік кезең поэзиясындағы дәстүрлі желілер
| 13.Қазақ әдебиетіндегі замандас тұлғасын сомдау үрдісі
Әдебиетте замандас тұлғасын жасауда Ж.Аймауытоатың «Ақбілек»романын, М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамалын», С.Торайғыровтың «Қамар сулуын» Ғ.Мүсіреповтың «Ұлпанын» Қ.Аманжоловтың «Ақын өлімі туралы аңызын» т/б алуға болады. Аталмыш жазушылар өз еңбектерінде кейіпкер тұлғасын заман шындығымен байланыстыра отырып әдемі суреттеп шығарған. Ақбілектің қайсарлығы, Жамалдың көрген қорлығы, Қамардың махаббаты жолындағы күресі, Абдолланың көзсіз батырлығы бәрі-бәрі шығарма өзектілігін тап басып тұр. Тағы да бір замандас тұлғасын сомдау үрдісі Қ.Жиенбайдың «Даңқ түрмесінің тұтқыны» романындағы әйелдер бейнелері де шығарманың идеялық-композициялық желісіндегі оқиғалардан танылады. Ең басты кейіпкерлер ретінде Баймырзаның заңды әйелі Салтанаттың және Барсакелмес қорығында болған кезінде көңілдес болған Ұмытханның бейнелері дараланған. Шығарма желісіндегі оқиғалар барысында Салтанаттың адалдығы, аңқаулығы бәрі жинақтала келе қазақ әйелінің рухани болмыс бітімі дараланады. Мінездеу мен даралау – көркем шығармадағы кейіпкерді сомдаудағы шеберлік қолданысы. Әрине, Салтанат бейнесінің даралана сомдалуында реалистік сипат пен ойдан шығарудың тұтасуын аңғарамыз. Демек, романдағы Салтанат – өмірлік шындық пен қиял тұтасуымен сомдалған бейне. Социялистік қоғамды ауруынан жазып жетілдіруге болады, ол үшін замандастың рухани парасаттылық өрісін кеңейту қажет деген көркемдік идеяны алаулатқан романдардың бірі – І. есенберлиннің "Айқасы". «Айқас» романы замандас бейнесін, оның қоғамдық өәм жеке мүдде аңсарларын ұластыра сомдаумен ерекшеленеді. оқиға керіқалаң характер айқасының өршуінен от алады. Қарт геолог Дәурен тұлғасы – ұнамды кейіпкер үлгісі. Нүрке – кеңестік бюрократия ортасының жемісі. Зааман шындығын көркеткен замандас тұлғасының ұтымды көрінуі әдебиеттің бірденбір жемісі. 14.Тәуелсіздік кезең поэзиясындағы дәстүрлі желілер Тәуелсіздік тақырыбына көптеген құбылыстар мен қоғамдық түрлі өзгерістер кіреді. Әдебиет пен өнердегі тәуелсіздік дегеніміз қазақ халқының тәуелсіздігі үшін жүргізген күресінің ұлттық фольклорымызда өткен мен қазіргі кезеңнің поэзиясы мен прозасында, музыкасында қаншалықты дұрыс бейнеленгенін, тарихи шындық пен көркем шындықтың ара қатынасындағы нақтылық пен шарттылық жағдайларын анықтайтын мезгіл деп түсінеміз. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңде романтизм теориясын жаңа нәтижелермен толықтыратын еңбектер жарық көруде. Поззия жанрында патриоттық жырлар жазылып, «Тәуелсіздік тарихына» тереңінен енді. Лирика дамып, сезімді тербеген сұлу сөздер өлең боп өріліп жатты. Соңғы кезде оқырманды елең еткізген тақырып, психологиялық тақырып болды. Мұхтардың жалынды жырлары жастардың рухын көтеріп елсүйгіштікке тәрбиелеген. жүктеу/скачать 117,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|