«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,33 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұсынылған әдебиеттер
| Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Отынның классификациясын келтірініз? 2. Көмірлерді химиялық өңдеудін негізгі әдістерін атап өтініз 3. Көмірлерді кокстеу дегеніміз не? 4. Қандай процесс қатты отынның гидрлеуі деп аталады? Ұсынылған әдебиеттер: 1. Қайырбеков Ж.Қ, Әубәкіров Е.А. Ж.К. Мылтықбаева. Жалпы химиялық технология. – Алматы. 2009.126-141 бет 2. Тойбаев Ы.Қ., Жұбанов Қ.А., Садықов Ү.Ә. Химиялық технология негіздері. – Алматы. 2011.83- 94 бет 3. Соколов Р.С. Химическая технология: в 2-х т. М: 2000.-Т.2.С.154-191 №12. Дәріс. Алюминий өндірісі Мақсаты: Алюминий өндірісі туралы білу Қысқаша мазмұны: Металдардың ішінде қолданылуы жағынан да, өндірілуі жағынан да алюминий бірінші орында тұрады. Алюминий жеңіл металл, 659 0 С-та балқиды, қайнау температурасы-2500 0 С. Электр тогын өткізгіштігі өте жоғары, тығыздығы - 2,7 г/см 3 . Иілгіштігіне, электр тогын өткізуіне байланысты алюминийдің қолданылатын жері өте көп. Алюминийдің сыртқы қабатында АІ 2 О 3 түзілуі, оның беріктігін (қышқылдарда, органикалық еріткіште) арттырады. Өндірісте алюминийдің әр түрлі металдармен балқымалары, әсіресе Ғе, Cu, Mg, Mn- пен балқымасы көп қолданылады. Жеңіл, берік, химиялық тұрақтылығы жоғары, жылу және электр өткізгіштігіне байланысты бұл құймалар химиялық машина жасауда, автомобиль, конструкциялық материалдар, самолет жасауға қолданады. АІ 2 О 3 - ті креолитпен балқытып электролиз әдісі бойынша алады. АІ 2 О 3 үшін глинозем, боксит, нефелин, алуниттер қолданады. Бокситтің құрамында АІ 2 О 3 , гидраттары бар, АІ 2 О 3 ·H 2 O , АІ 2 О 3 ·3H 2 O. Оның құрамында орта есеппен 36-80% АІ 2 О 3 , 2-20% SiO 2 , Fe, Ti, Mn, Ca оксидтері қалғандары. Бокситтің сапасы оның құрамындағы АІ 2 О 3 пен SiO 2 - пен сипатталады. АІ 2 О 3 концентрациясы артқан сайын кремнеземнің мөлшері азайып, сапасы жоғарылайды. Нефелин (Na(K) 2 O ·АІ 2 О 3 ·2SiO 2 ·2H 2 O ) сілтілік алюминий силикаттар табиғатта көбінесе апатитпен бірге кездеседі. Құрамында алюминий 30% -ке дейін болады. Алунит (Na(K) 2 SO 4 · АІ 2 (SО 4 ) 3 · 4(AI(OH) 3 ). Құрамында кварц та кездеседі. АІ 2 О 3 – 20 % болады. Алунитті өңдеу оңайға түседі, глинозем, H 2 SO 4 арқылы өңделіп, К, Na қосылыстары бөліп алынады. Біздің елімізде ең көп қолданылатын әдіс – сілтілік әдіс; 1. Байер әдісі (Гидрометалллургия) 2. Құрғақ сілтілік әдіс. Байер әдісінде АІ 2 О 3 –ті NaОН пен сілтілеп алып, ерімейтін қоспалардан бөліп алады. Бұл әдіспен боксит оңай өңделеді, әрі экономикалық жағынан тиімді. Құрамында SiO 2 - тен аспайтын рудалар пайдаланады. АІ 2 О 3 –ті өңдеу 4 сатыдан тұрады: 1. Шикізат ұнтақталып (шар тәрізді диірменде) даярланады. 2. Сілтілендіру – боксит суспензиясын кері алюминат ерітіндісінде концентрациясы 300г/л болатын Na 2 О ерітіндісімен өңдейді. Ол автоклавта температура 150-200 0 С, қысым 0,4-1,5 МПа, 4- 5 сағатта жүреді. Бұл кезде глинозем ерітіндіге өтеді, ал басқа оксидтер шлакта қалады. 3 2 Пульпаны автоклавқа жібереді. Оның құрамындағы Na 2 O мөлшері 150г/л. Бұл кезде қызыл шлам бөлінуі артады. Сонымен бірге алюминий силикаты түзіледі. Оларды бөліп алып, сүзіп, сумен жуып, фильтратты пульпаны сұйылту үшін жібереді. 3 сатыда балқыған алюминат балқымасын 60 0 - тан 40 0 С-қа дейін суытады. Ерітіндіде NaAIO 2 гидролизге ұшырап 50% АІ гидроксид күйінде түзіледі. 1200 0 С та мына реакция жүреді: Мұндағы түзілген АІ 2 О 3 - ң құрамындағы глиноземнің мөлшері 0,06-0,15%. Алынған AI(OH) 3 өте таза әрі өзіндік құны төмен. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|