І бөлім: Оқушылардың жаратылыстану пәнін окытудың әдіснамалық теориялық негіздерін анықтау

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

І Бөлім: Оқушылардың жаратылыстану пәнін окытудың әдіснамалық – теориялық негіздерін анықтау.

1.1. Оқушыларға жаратылыстану пәнін оқытудың теориялық негіздері

1.2. Оқушылардың табиғатқа деген көзқарастары – психологиялық-
педагогикалық проблемалары..................................................................
2 бөлім: Жаратылыстану пәндері арқылы оқушыларға табиғатты қорғауды үйрету
2.1. Табиғатты қорғаудың ұтымды жолдары. .......................
2.2. Жаратылыстану пәндері арқылы оқушыларға табиғатты қорғауды үйретудің мазмұны. ..................................................................................
2.3. Оқушыларға жаратылыстану пәнін окытудың кейбір технологиясы мен
әдістемесі...................................................................................................
3. Қорытынды............................................................................................
4. Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . . ...................................................

КIРIСПЕ

Қазақстан Республикасының Конституциясына, Білім туралы Заңға, 2015 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған табиғаттағы қауіпсіздік және экологиялық білім беру тұжырымдамасына, 2020 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасына, сондай-ақ ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап "Қазақстан-2030" даму Стратегиясында білім мен жұртшылыққа ерекше назар аударыңыз табиғат студенттердің табиғатқа деген сүйіспеншілігін көрсететін ерекше қатынастарды қалыптастырды. Осылайша, білім беру жүйесі ұйымдастырған күн тәртібі, яғни білім беру процесі, соның ішінде оқушылардың табиғатқа деген сүйіспеншілікке деген көзқарасының әсері білім беру білімі мен табиғаттың үйлесімінің нәтижесі болып табылады. Өнеркәсіп пен технологияның дамуы, әлем халқының өсуі және адамдарға сұраныстың артуы жылдан жылға "жоғары тұтынуды", яғни табиғи ресурстардың жаһандық қорларын пайдалануды едәуір арттырды. Бұл табиғаттың өзін-өзі сауықтыруы үшін қажет уақытты жаңылыстырады. Оның өзгеруге, өзін-өзі реттеуге және қалпына келтіруге бейімділігі ұзақ уақыт бойы бейсаналық түрде жүреді. Табиғат жасанды өзгерістерді қаламайды.

Адам мен табиғаттың, қоршаған ортаның және қоғамның өзара әрекеттесуіне байланысты оның қазіргі қарқынды өнеркәсіптік өсу жағдайында, сондай-ақ көптеген жарамсыз технологияларда болуы күрделілік шегіне жетті. Адамзаттың өмір сүруіне қауіп төніп тұр: қоршаған ортаның ластануына байланысты табиғи ресурстар мезгіл-мезгіл таусылып, адам өміріне қауіп төндіре бастайды. Бүкіл әлемде дағдарыстар мен табиғи апаттар саны артып келеді. Бұл апатты салдар Қазақстанның Семей, Қызылорда, Батыс Қазақстан, Орталық Қазақстан (Сарышаған, Байқоңыр, Балқаш) және Оңтүстік Қазақстан (Созақ) облыстарында байқалады. Табиғи экожүйелер контекстінде бұл аймақтар экологиялық жағдайы өте нашар жерлерге айнала бастады. Экологиялық қоғам тұрғысынан бұл қоршаған ортаның әсерінен ең көп зардап шеккен салалардың бірі болып саналады. Экологиялық апаттардың биологиялық орталықтардың жағдайына әсер етуіне байланысты экологиялық апаттар әлемнің әр аймағында құбылыстардың дамуына айтарлықтай әсер ете бастады.
Бүгінгі таңда бүкіл әлемде байқалатын табиғи жағдайлар және Дүниежүзілік табиғаттың тұрақты дамуын қамтамасыз ету қауымдастығы қабылдаған шешімдер адамдарға жаратылыстану ғылымдары бойынша білім мен тәрбиеге жаңа көзқарас, сондай-ақ табиғатқа деген сүйіспеншілікке жаңа көзқарас берді. . Жасөспірімдерді жаратылыстану пәндеріне тәрбиелеу және оқыту міндетінің маңыздылығы артты [1; 2].
Өркениетті елдермен бірге Егеменді Қазақстан Республикасы қоғамымыздың басым дамуының стратегиялық бағытында "2030" тұрақты даму жолын көрсетті. Бүгінде республиканың білім және ғылым министрлігінің жоспарына сәйкес кадрларды даярлау мен тәрбиелеу жүйесін жаңа деңгейде ұйымдастыру өзекті мәселеге айналды. Өзекті мәселелердің бірі-бұл балабақшадан бастап, орта және жоғары сыныптарда жаратылыстану ғылымдарын оқитын студенттерде табиғатқа деген тұрақты сүйіспеншіліктің қатынасы мен білім жүйесін қалыптастырады.
Бүгінгі таңда ғылыми-педагогикалық зерттеулер білім беру балалардың жеке басының қалыптасуына және оның табиғат арқылы берілуіне байланысты екенін дәлелдеді. Табиғатпен қарым - қатынас балаларға ойлау мен есте сақтауға белсенді әсер етуге, сананың, түйсіктің және т.б. жетілуін байқауға және тез арттыруға мүмкіндік береді. Адам өзінің мәнін зерттеп, жаратылыстану пәндерін меңгергендіктен, білім жүйесі өмірде кейінірек пайда болуы мүмкін.
Адамның іс-әрекеттерінің тура және жанама қатысында еліміздің экологиялық жағдайының асқындап, оның дүниежүзілік қауіпті жағдайға айналып отырғандығы бәрімізге мәлім. Сондықтан да қоғамның қазіргі талабы - әрбір адамның жаратылыстану пәндері білімінен және экологиялық сауатты, мәдениетті болуы. Қажеттілік табиғатты сүю білім беру мәселесін шешуді төменнен жоғарыға қарай жүргізілуін, оны жаратылыстану пәндермен ғылыми негізде ұштастыра және тәжірибе жүзіне дамыта оқыту барысында, барлық мүмкіндіктерін тиімді пайдаланумен байланыстырады. Сонда бесіктен бастап, ата анаға дейін табиғатты сүюге деген оң көзқарастық тәрбие, мәдениет дағдысын қалыптасу қажеттігі туындайды.
Кейінгі кездегі мектептерге арналып шығарылып жатқан жаратылыстану оқулықтарында табиғатты сүюге деген түсініктер беріліп жүр. Себебі, жоғары мектеп өзінің іргетасы саналып жүрген орта мектептерден сапалық өзгерісті талап етеді. Кез–келген пәнді оқытуда, ондағы тақырып материалдарының мәтінінің мазмұнын баяндағанда, түсіндіргенде оған табиғатты қорғау және көркейту шараларын үйретуді көздейтін, табиғат байлықтарына жауапкершілікпен қарайтындығы, яғни экологиялық білімді орнықтырудың мүмкіндіктерін арттыратын педагогикалық іс-әрекет қажеттігі туындайды. Осы қажеттілік қанағаттандырылса ғана тұлғаны табиғатты сүюге деген тәрбиеге қалыптастыру үрдісінің алғашқы сатысы жүзеге асырылды деуімізге болады.
Оқу үрдісі тәрбие үрдісінің құрамдас бөлігі ретінде жалпы мақсаттан бастау алып, ортақ белгілі бір талаптарға жүгінетіні белгілі. Сондықтан да мектеп қабырғасында жас ұрпаққа табиғатқа көзқарасын білім мен тәрбие берудің мақсаты – білім мен білікті қалыптастыру ғана емес, ол тұлғаның дүниетанымын дамытып, жан-жақты етіп тәрбиелеу. Осы қайшылықтарды зерттеу проблемамызды айқындауға және тақырыпты “Оқушыларға жаратылыстану пәнін оқытуда табиғатты сүю көзқарасына әсерін зерттеу” деп таңдауымызға негіз болды.