І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
Бірінші тарау бойынша тҧжырым
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
|
Бірінші тарау бойынша тҧжырым Тҥркітанудың қалыптасып, дамуына елеулі ҥлес қосқан ғалым І.Кеңесбаевтың дыбыс жҥйесіне қатысты ой-тҧжырымдарының ғылым тарихынан алатын орнын анықтау мақсатымен тарауда оған дейінгі қазақ тіл білімі мен тҥркітану іліміндегі зерттеулерге шолу жасап, бір-бірімен салыстырып, тҧжырымдар шығардық. Осы салыстыра қарастырудың нәтижесінде І.Кеңесбаев зерттеулері мен тҥркітанушы ғалымдардың еңбектері арасындағы ӛзара ҧқсастықтар мен айырым-белгілер айқындалды. І.Кеңесбаев ғылымда қалыптасқан, орныққан теорияларды, қағидаларды басшылыққа ала отырып дыбыс жҥйесі мәселелерін терең зерттеген. Соған байланысты І.Кеңесбаев жасаған ғалыми ізденістерде дыбыс жҥйесіне қатысты мынадай ҧқсастықтар кездесті: Л.В.Щерба идеясын басшылыққа алып, фонема мәселесін тҥсіндірген А.H.Кононов, H.А.Баскаков, Қ.Жҧбанов, Ж.Аpалбаевтардың пікірлері І.Кеңесбаевтың зерттеуімен жалғастық табады; І.Кеңесбаев А.H.Кононов, Қ.Жҧбанов еңбектеріне сҥйеніп, тіл дыбыстарын айтуда сӛйлеу мҥшелерінің қызметін айқындайды; дауыстылардың жуан-жіңішке, ашық-қысаң, еріндік-езулік болып тіл, жақ, ерін қатысы мен қалпына қарай жіктелуі тҥркітанушылардың еңбектерінен бастау алып, І.Кеңесбаев оқулығында әрі қарай дамытылады; І.Кеңесбаев И.А.Батманов, Қ.Кемеңгеров пікірлерін қостап, о , ө , е дауыстыларын жақтың қатысына қарай жартылай ашық фонемалар деп таниды; И.А.Батманов, H.A.Баскаковтардың сӛз басында е , о , ө фонемаларының алдынан әнтек й , у дыбыстары қосылады деген пайымдаулары І.Кеңесбаев зерттеуінде де ҧшырасады; І.Кеңесбаев И.А.Батманов, А.Байтҧрсынҧлы, Қ.Жҧбановтардың пікірлеріне сҥйеніп, жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|