І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография



Pdf көрінісі
бет61/121
Дата27.11.2023
өлшемі1,17 Mb.
#129731
түріМонография
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   121
Байланысты:
Кенесбаев pdf

а
,
е
,
ы
,
i

ҽ
,
о
,
ө

ҧ
,
ҥ
. Бҧдан басқа мынадай екi қосынды дауыстылаp 
(дифтонгоид) баp: 
и
,
у
",– деп, олаpға жан-жақты талдау жасаған [100, 104-б.]. 
I.Кеңесбаевтың дауысты дыбыстар жӛнiндегі тҧжырымына Ә.Жҥнiсбеков 
жоғары баға береді: "Впеpвые в его pаботах гласные получают качественно 
новую классификацию, основанную на всестоpоннем аpтикулятоpном изучении 
... Аpтикуляция гласных казахского языка сpавнивается с аpтикуляцией 


гласных дpугих тюpкских языков, а также с аpтикуляцией гласных pусского 
языка. Устанавливаются общие и отличительные особенности, хаpактеpные для 
гласных сpавниваемых языков" [102, 9-б.].
I.Кеңесбаев дауысты фонемалаpды ҥшке топтап (езу дауыстылаp, еpiн 
дауыстылаp, дифтонгоид дауыстылаp) қаpастыpса, сингармониялық зерттеу 
жҥргізген ғалым Ә.Жҥнiсбеков қазақ тілінің вокализмдер жҥйесін ҥш 
сингармотиптен, тоғыз сингармодауыстыдан қҧралатынын пайымдайды [115, 
41-б.]. Зерттеушi сингармотиптi ашық (
а
,
 ҽ
), қысаң (
ы
,
 i
,
 ҧ
,
 ҥ
), дифтонг
 
(
е
,
 о
,
 ө

деп жiктеп, тоғыз сингармодауыстыларды тӛмендегiше ажыратады:
жуан езулiк (2) –
 а
,
 ы 
жiңiшке езулiк (3) –
 ҽ
,
 i
,
 е 
жуан ерiндiк (2) –
 о
,
 ҧ 
жiңiшке ерiндiк (2) –
 ө
,
 ҥ
Ал 1972 жылы шыққан "Қазақ тілінің дауыстылары" атты еңбегінде 
ғалым қазақ тілі дауыстыларын тілдің кӛлбеу бағыттағы қозғалысына қарай тіл 
алды (


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   121




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет