I кіріспе II негізгі бөлім
Жеткіншектерге психологиялық қызмет көрсету негіздері
жүктеу/скачать 81,58 Kb.
|
куросовой 2
| Жеткіншектерге психологиялық қызмет көрсету негіздері.
Балалық шақтан өткен, ересектікке әлі жетпеген 11-15 жас аралығындағы балаларды психалогияда жеткіншек жас кезеңіндегілер деп атайды. Бұл жас кезеңі «өтпелі кезеңң, «қиын жас», «проблемалы» т.б. көптеген қосымша белгілерге бай. Оның барлығы осы жас кезеңінде жүретін психофизиологиялық процестермен байланысты. Бұл жас аралығында бала ағзасы дамуының бір ағзасынан екінші сатысына өтіп, ал әлеуметтік статусы бойынша олар әлі балалық щақта жүрген кезең. Психалогияда мұндай құбылыс даму дағдарысы деп аталады. Жеткіншек жас кезеңінде баланың бойында бұрын қалыптасқан қасиеттерге жаңа сапалар немесе жаңа құрылымдар қосылады. Бұл құрылымдар бұрынғы психалогиялық және физоллогиялық көріністерге жаңа сапа беріп, олардың бір – бірімен бітісуі әлі аяқталмаған кез болғандықтан, көптеген екі жақтылық орын алады. Сондықтан бала көптеген қиналыстарға ұшырайды: болашақта кім болатынын, өмірде орындайтын әлеуметтік ролін, қарым – қатынас ерекшеліктерін анықтау қажеттілігі туғанынан бала уайым шегіп, өз орнын іздейді. Үлкендер баланы барлық уахытта түсіне бермейді. Қарым – қатынас барысында жеткіншектерді өздеріне бағындыру, үстемдік көрсету, тіл алуды талап ету орын алады да, мұндай көзқарас баланың қырсықтығын туғызып, нәтижесінде үлкендер мен баланың арасында такетрестік орын алуы мүмкін. Жеткіншектердің дене мүшелерінің дамуында да үлкен үйлеспеушілік орын алады. Мәселен, олардың аяқ – қолдары, бет мойыны тез ұзарады да, кеудесінің өсуі, бұлшық еттерінің ұзаруы кешеуілдейді. Дене мүшелерінің бір келкі дамымауы салдарынан жеткіншекте «өзін, жарым – жан сезінуң деп аталатын комплекс пайда болады. Ол денесін тік ұстауға қиналып, көбінесе бүкшейіп, немесе бір жағына қисайып жүреді. Жеткіншек жас кезеңінде балалардың эндокриналық жүйесіде өзгеріске ұшырайды. Гипофиздік гармаондар жыныс безінің жұмысын әсерлендіріп, күшейтіп, жеткіншекті жыныстық өмірге дайындайды. Ми қабығының жасушалары жыныс гармондарының тітіркендіруіне әсерленгіш. Сондықтан жеткіншектер көп мәселелердің байыбына үңіліп жатпайды, сөді аяғына дейін тыңдап болмастан, морт кететін қылықтары осының салдарынан туады. Жеткіншек жас кезеңіндегі мінездің кейбір көрсеткіштерінің шамадан тыс дамып кетуін акцентуация деп атайды. Акцентуацияның байқалу ерекшеліктерін Леонгард жан – жақты зерттеп, оның типолпгиясын жасаған. Сонымен қатар осы жас кезеңінде мазасыздану да бала өмірінде едәуір орын алады. Осы жас кезеңнің ерекшеліктерін ата – аналар, мектеп мұғалімдері, сынып жетекшісі, басқа да жеткіншектің айналасындағылар жақсы түсінетін болса, барынша төзімдік көрсетіп, түсінушілік білдірсе, балалар жас қиындығын оңайырақ көтереді. Жеткіншек жастың ерекшеліктері: барлық нәрсені өз бетімен орындап, үлкендердің қамқорлығы мен ақыл – кеңесінен құтылғысы келуі; үйге берілген тапсырмаларды жаттап алмастан өз сөзімен түсінікті етіп айтуға тырысуы; үлкендерге сын көзбен қарап, олардың айтқанын сынап мінеп, кей кезде өрескел мінез көрсетуі; жеткіншек істі игеру жағынан әлі бала болса, ал талап қою жағынан ересек, өз мүмкіндігін жоғары бағалап, бәрін өзі істей алатындай сезінуі. Жеткіншектердің қырсық мінез көрсетуіне, ересектер талабын оңай орындамауына негіз болатын бірнеше себептер бар. Олар: Балалардың оқудан басқа айналысатын шаруасының болмауы. Радио, теледидар, басқа да ақпарат көздерінен ересектерге арналған хабарларды көріп, соған еліктейтіні. Өзінен үлкен балалрмен танысып, солардың жарамсыз әрекеттеріне еліктейтіндігі. Күні – түні фантастикалық және криминалистикалық әдебиеттерді оқып, ондағы кейіперлерді еліктеуі. Акцентуацияның көрініс беруі. Агрессияның анық байқалуы. Психологтың жеткіншек жас кезеңдегілермен жүргізетін жұмыстарының міндеттері мен мазмұны осы ерекшеліктерден туады. Барлық іс – шаралар жеткіншектердің жасымен байланысты проблемаларын ескере отырып, олардың шешуге немесе шешу жолдарын табуға көмектесуге бағытталған. Сонымен қатар осы жас кезеңінде баланың интелетуалдық дамуына үлкен көңіл бөлу қажет. жүктеу/скачать 81,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|