БІРІНШІ ШЫҒЫС ТҮРІК ҚАҒАНАТЫ (603-630 жж) -Шығыс Түрік қағанаты Орхон бойынакн шығыста таулы Хинганға дейінгіМоңғолияның орталық және шығыс өңірлерінде қалыптасты.
-Жалайыр, найман, алшын, арғын, меркіт, қоңырат, уақ, керей және т.б. кейінгі қазақты құраған қуатты тайпалық одақтардың этникалық түп-тамыры Шығыс түркілерінен бастау алады. Олардың ата-бабаларының алғашқы мекендері де осы аймақта орналасқан.
САЯСИ ТАРИХЫ
Суар қаған (608-619 жж.)
- Қытайдың Суй әулетіне наразылары Шығыс Түрік билеушісі Суар қағанмен одақтасты. Суар қаған 615 жылы 100 мың салт аттыдан тұратын түріктің жер қайысқан қалың қолымен Яньмин (Яймынь) аймағына басып кірді.
-618 жылы ел астанасы Чан-анғабаса-көктеп кіріп, қытайды билеуші Суй әулетін тақтан тайдырды. Билікке Таң әулеті келді. Тан әулетін билеген табғаштар түркілерге қарсы жаугершілік саясат жүргізді.
-619 жылыОрдосқа шабуыл жасаған Суар қаған қайтыс болды.
Ел (Ілік) қаған
-620-630 жылдары билік құрды.
-626 жылға дейін қаған қытайдың көптеген аймақтарына қарсы бірнеше жойқын жорықтар ұйымдастырды. Тарихшылар Ел қағанның қолбасыларының ол елді билеген жылдары қытай аймағына 67 рет қалың қолмен аттанғанын айтып жүр.
-Ру-тайпа басшылары қытайлардың іштен іріту саясатына бой алдырып, 626 жылы Ел қағанға қарсы көтерілісті бастады.
-627-629 жылдарыорын алған жойқын жұт пен ашаршылық түріктердің негізгі байлығы мал шаруашылығын ауыр күйзеліске душар етті.
-630 жылы қаған Оянлин тауындағы (Шаньсидағы) шайқаста жеңіліп, төңірегіндегі ханзадалар сатқындық жасаған ол шегіне қашқанда, аңдаусызда қолға түсіп, Таң патшалығының астанасы Чаньанға жеткізілді. 634 жылы тұтқында қаза болды.
