Іі хАлыҚАрАлыҚ ғылыми-тәжірибелік конференЦиясы ғылыми баяндамалар

364
365
2. критическое размышление учителей о диалоге, целях и ценностях гуманитарного образования.
3. Знание основных особенностей критического мышления учеников.
«оценивание для обучения и оценивание обучения»:
1. изменение системы оценивания.
2. применение учителем методов суммативного и формативного оценивания.
3. использование учителем методов самооценки и взаимооценки, рефлексии. 
«использование икт и цифровых систем для усовершенствования систем обучения»:
1. использование икт в качестве средства, инструмента обучения, познания себя и действительно-
сти, творческого развития ученика, автоматизации процессов контроля, коррекции, тестирования и пси-
ходиагностики, для организации интеллектуального досуга обучающихся.
2. интенсификация и совершенствование управления учебным заведением и учебным процессом.
«работа с талантливыми и одаренными детьми»:
1. умение учителя планировать работу с одаренными детьми, изменять и решать задания повышенной 
сложности.
2. умение учителя составлять траекторию развития одаренного ученика, двигать к прогрессу. 
«преподавание и обучение в соответствии с возрастными особенностями учащихся»:
1. умение учителя планировать и организовывать деятельность  учеников разного возраста;
2. умение использовать технологии преподавания соответственно способностям  учеников.
«менеджмент и лидерство в обучении» позволил получить результаты обучения:
1. определение учителем собственных задач.
2. понимание учителем необходимости профессионального развития, распространения собственной 
практики, сотрудничества с коллегами по улучшению практики преподавания.
все предложенные модули помогли сформировать концептуальные теоретические знания об учени-
ках, процессе обучения, о том, как преподавать, работать в своем классе, чтобы обеспечить обучение всех 
учеников. модули способствовали развитию практических навыков преподавания: демонстрирование, 
корректирование, оценивание, поощрение, планирование, проектирование. содержание каждого модуля 
помогло педагогу ясно сформулировать ценности и убеждения собственной профессиональной деятель-
ности. 
благодаря тренерским курсам по программе я внесла в свою преподавательскую практику  ряд из-
менений:
1. вместо чтения лекций, как я это делала раньше, стараюсь передать все свои знания обучаемым, 
организовываю самостоятельное обучение слушателей.
2.  использую групповую, диалоговую, тренинговую формы обучения.
3.  применяю идеи критического мышления, что позволяет включать всех участников занятия в про-
цесс обучения.
4.  Для объективной оценки обучения слушателей применяю формативное и суммативное оценива-
ние, осуществляю обратную связь и рефлексию.
5.   на каждом занятии применяю различные виды икт.
6.  стараюсь выявлять способности каждого слушателя и определять его личную траекторию раз-
вития.
7.  Дифференцированно подхожу к работе с молодыми педагогами и педагогами с большим опытом 
работы.
8.  выявляю и развиваю лидерские качества слушателей.
в  дальнейшей  своей  работе    планирую  закрепить  выше  перечисленные  изменения,  разнообразить 
приемы и технику проведения занятий, подготовить банк дополнительных ресурсов для обучения т.д.
обучение  на  курсах,  безусловно,  позволили  мне  стать  более  успешным  преподавателем.  теперь  я 
понимаю, что условия успешности педагога создаются самим педагогом, постоянно развивающим соб-
ственные профессиональные знания, понимание и навыки. к условиям успешности педагогической дея-
тельности можно и нужно отнести внутреннюю мотивацию к развитию, осмысление собственного опыта 
и определение «точек роста», умение искать и находить необходимую для профессиональной деятельно-
сти и профессионального развития информацию, создавать и рационально использовать ресурсы. 
умения и навыки, формируемые программой, актуальны для любого педагога и определяют дальней-
шие перспективы его саморазвития:
основные из них можно разбить по ниже приведённым блокам.
в планировании: способность разрабатывать программы, отвечающие потребностям слушателей; го-
товить  дополнительные ресурсы для обучения.
в преподавании:  создать побуждающую обстановку для обучения; использовать опыт обучающихся 
в качестве основы для обучения; использовать различные стратегии преподавания и обучения; приме-
нять  индивидуальную работу, работу в парах, в группе; быть наставником для учителей.
в оценивании: использовать метод формативной и суммативной оценки; вовлекать  учителей в про-
цесс самооценки и взаимооценки.
в оценке качества: оценивать качество обучающих программ; рефлектировать и оценивать качество 
собственной практики.
в знании  и понимании ценностей: мотивировать  педагогов  к учению; раскрывать  потенциал обуча-
ющихся; стремиться к высоким стандартам профессиональной деятельности; создавать  конструктивные 
отношения между всеми участниками процесса обучения.
всё перечисленное не требует больших финансовых затрат, а зависит лишь от наличия внутренней 
мотивации к самосовершенствованию и поддерживается педагогическим сообществом единомышленни-
ков, сформировавшимся во время тренерских и учительских курсов по программе 3 уровня.
использованная литература
1. барбер м.,  муршед м. как добиться стабильного высокого качества обучения в школе, 2007.
2. программа курсов повышения квалификации педагогов общеобразовательных школ рк, Астана, 
2012.
3. выготский л. разум в обществе. кембридж, мА, гарвардский университет, 1978
4. Александер р. и. на пути к диалоговому обучению: новый подход к обсуждению в классе, 2008.
5. флавелл, л. выготский. обучение тому, как обучаться,1978.
6. харрис Д. размышления о воспитании: почему дети становятся такими, 1998
7. флавелл Д. Знание детей младшего возраста о мышлении. монография общества исследований в 
области детского развития, 1995.
МұғаліМнің кәсіби даМуы: дәстүрлері Мен өзгерістері
катиева б. д.
№ 23 орта мектеп, бастауыш сынып мұғалімі
Боралдай кенті, Іле ауданы, Алматы облысы
Қазақстан Республикасы
аңдатпа 
мұғалімдердің  біліктілігін  көтеру  негізінде  таңдалып  алынған  бағытта  жүйелі  жұмыс  жүргізу 
мұғалімнің кәсіптік қызметінің жаңа мәдениетін қалыптастырады. 
аннотация
создание  системы  непрерывного  повышения  квалификации  в  избранном  направлении  приведет  к 
формированию новой культуры  профессиональной  педагогической деятельности. 

366
367
Abstract
creating a system of continuing education in the selected direction will lead to:   a new culture of professional 
pedagogical activity. 
мектеп - білім ошағы. жас ұрпаққа сапалы білім берудің алғашқы бағыты. жас ұрпақты жан-жақты 
жетілген, ақыл-парасаты биік, өз отанын сүйетін азамат етіп тәрбиелеудегі басты тұлға – ұстаз. Ұстаз 
болу - балалардың болашақ өмірінің кілтін қолға алу. яғни оларды өмірге дайындау.
Қазақстан  республикасының  «білім  туралы»  заңында  «білім  беру  жүйесінің  басты  міндеті  ұлттық 
және жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу 
үшін  қажетті  жағдайлар  жасау;  оқытудың  жаңа  технологияларын  енгізу  білім  беруді  ақпараттандыру, 
халықаралық  ғаламдық  коммуникациялық  желілерге  шығу...»    білім  беру  жүйесін  одан  әрі  дамыту 
міндеттеледі.
бар  ғылымның  бастауы  мектеп,  сондықтан  да  біздің  басты  мақсатымыз  білім  сапасын  жақсарту. 
елбасымыз «елдің келешегі, бүгінгі ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында» деп атап көрсеткендей бізге 
үлкен міндет артып отыр. егемен елдің болашағы, оның әлемдік өркениеттегі өз орны, ең алдымен білім 
мен тәрбиеге байланысты. сондықтан бұл міндеттің барлығы ұстаздар қауымына жүктеледі. бүгінгі өмір 
талабы ұстаздарға қажымай еңбек етіп, ізденімпаздықпен жұмыс істеуді міндеттейді. мұғалім өсіп келе 
жатқан жас ұрпақпен жұмыс істейді. мұғалімнің қолында адам тағдыры, болашақ ел тағдыры тұрады. сол 
жас буынның бүгінгі күннің жаңалығынан сырт қалмай, ізденісте болуы үшін заман талабына сай білім, 
тәрбие керек. 
Қазіргі  уақытта  Қазақстанда  білім  берудің  өзіндік  ұлттық  үлгісі  қалыптасуда.  бұл  процесс  білім 
парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді. білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. я.А. 
коменскийдің, и. гербарттың дәстүрлі объект – субъектілі педагогикасының орнын басқасы басты. жаңа 
білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу 
арқылы дамуын қойып отыр.        сондықтан да қазіргі білім саласындағы оқытудың озық технологияларын 
меңгермейінше сауатты, жан - жақты маман болу мүмкін емес. жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің 
интелектуалдық,  кәсіптік,  адамгершілік,  рухани  -адамзаттық  және  басқа  да  көптеген  адам  қабілетінің 
қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  өзін  -  өзі  дамытып,  оқу  тәрбие  үрдісін  тиімді  ұйымдастыруына 
көмектеседі, оқушының шығармашылық қабілеттерін арттыруға өз үлесін қосады.
осы аталған міндеттерді жүзеге асыруда мемлекет тарапынан әр түрлі игі жұмыстар ұйымдастырылуда. 
солардың  бірі  жеті  модуль  аясында  кембридж  бағдарламасы  негізінде  өткізіліп  жатқан  педагог 
мамандардың  біліктілігін  арттыру  курстары.  бұл  курстың  бағдарламасынан  күтілетін  нәтижелер 
оқушылардың қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел – уәждерін нанымды 
жеткізе  білетін,  ынталы,  сенімді,  сыни  пікір  -  көзқарастары  жүйелі  дамыған,  қазақ,  орыс,  ағылшын 
тілдерін өз деңгейінде меңгеруімен қатар, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы ретінде 
қалыптасуын  қамтиды.  [3,  5-б]  біз  педагогикалық  шеберлік  орталығы  ұйымдастырған  бұл  курстың 
алғашқы тыңдаушылары болдық. курс барысында бағдарлама мазмұны жеті модульге қатысты барлық 
материалдарды толықтай меңгердік. олар:
1.  білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер
2.  сыни тұрғыдан ойлауға үйрету
3.  білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау
4.  білім беруде ақпараттық коммуникациялық технологияны пайдалану
5.  талантты және дарынды балаларды оқыту
6.  оқушыларға жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқыту
7.  білім берудегі басқару және көшбасшылық
осы  жеті  модульде  қарастырылған  идеялар  сабақта  пайдаланылатын  жекелеген  стратегиялар  мен 
тәсілдер  сияқты  өзара  байланыста  болады.[3,  12-б]  бұл  модульдерді  сабақтарда  қолдануда  оқушының 
жан-жақты дамуына өз әсерін тигізетінін байқадық. 
    чех педагогы я.А. коменскийдің ілімінен бастап бүгінге дейін оқу әдістемесінде білім беру мен 
ұйымдастырудың басты формасы – сабақ. 
Қазіргі сабақ – проблеманы шешу жолдарын дамыту сабағы. сабақ тиімділігін арттыруда мұғалімнің 
озық тәжірибесі аса маңызды. педагогикада озық тәжірибе – ғылымға жақындаған практика деп тегін 
айтылмаған. олай болса озық тәжірибелі мұғалім болу жан – жақты шеберлікті талап етеді. А.с. мака-
ренко шеберлікті былай тұжырымдайды: «шеберлік – деді ол, жетуге болатын нәрсе, шебер – токарь, ше-
бер – дәрігер сияқты, шебер педагог бола алады». оқушылардың жеке дара қасиеттері – олардың сенімі, 
мұраты,  дүниетанымы.  ғылымға  негізделген  дүниетанымы,  сенімі,  мақсат  –  мұраты  бар  адамдардың 
психологиялық  қасиеттері  жоғары  болады.  міне,  сондықтан  оқушылардың  жеке  дара  қасиеттерінің 
қалыптасуын ой – өрісі кең, іс – қимылы нақты, олардың пікірлерімен санасатын, сырласа білетін рухани 
дүниесі бай ұстаз ғана қамтамасыз ете алады. сондықтан да  жаңа технологияны  қолдану сабақтың сапа-
сын көтеруге, қызығушылығын арттыруға, қазіргі қоғам талабына сай білім алуына әсерін тигізеді.  Атап 
айтсақ, мектепте оқытуды технологияландыру қазіргі нарықтық экономика жағдайында өмір талабынан 
туындап отыр. осыған дәлел бұл курста қамтылған білім беруде ақпараттық коммуникациялық техно-
логияны пайдалану модулі. ж. Аймауытовтың « баланың ынтасын арттыру үшін, оқытатын нәрседе бір 
жаңалық болу керек» деп айтқанын ескерсек, танымдық іс – әрекеттердің қозғаушы күші, қызығушылықты 
тудыратын – компьютердің, электронды оқулықтың, интерактивті тақтаның рөлі оқушылар үшін ерек-
ше  екені  белгілі.сонымен  қатар  қазіргі  қоғам  шығармашылық  қабілеті  бар,  талантты,  іскер  мамандар-
ды талап етеді. сондықтан қазіргі кезде елімізде бәсекеге қабілетті, дарынды балаларға жол ашу, оларға 
қолдау көрсету жұмыстары қолға алынып отыр. Ал дарынды балаларды анықтап, олармен жұмыс жасау 
мектеп табалдырығынан бастау алады. осы мәселені жүзеге асыруды қамтыған талантты және дарынды 
балаларды оқыту модулінің маңызы зор. Дарынды балаларды оқыту баланың бойындағы дарындылығын 
анықтаудан басталады. баланың дарындылығын анықтауда мұғалім әр түрлі әдіс - тәсілдерді қолданады 
және баланың дарыны ашылу үшін оған қолайлы жағдай жасалуы  қажет.  жалпы сынып оқушыларын 
қабілетті, қабілетсіз, дарынды, дарынды емес деп бөліп қарауға болмайды. себебі, бұл баланың өзіндік 
ерекшелігіне байланысты болады. сондықтан баланың дарыны мен қабілетін оның тапсырманы орында-
уынан, қызығушылығынан, шығармашылығынан байқауға болады және соған байланысты бөліп қарауға 
болады.
осы модульдерді игере отырып, сабақтарда қолдана отырып, өз тәжірибемде өзгерістер орын алды. 
Алдымен  өзімнің  білім  беру  жүйесіне  деген  жаңашыл  көзқарасым    қалыптасты  және  дәстүрлі  сабақ 
жүргізуден топтық сабақтар жүйесін өткізуге көштім. бұл технологиялар оқушылардың ойлау, есте сақтау  
қабілетінің, ынтасының, белсенділігін, білім сапасының дамуына көмектеседі. 
осы салыстыру нәтижесінен бұл бағдарламаның негізгі мақсаты шығармашыл тұлға қалыптастыруға 
бағытталғандығын  көреміз.  Академик  лернердің  айтуы    бойынша  «білім-мәліметтер  мен  деректер, 
икемділіктер мен дағдылар, шығармашылық іс-әрекеттер, көңіл-күй құндылық бағдарларынан тұрады». 
осыны ескерсек, сабақтарда осы аталған бағдарлардың іске асырсақ, нәтижесін беретіндігіне сенуге бо-
лады.
жалпы  білім беру ісі әрқашанда бастауыш білім сатысына басталатыны бәрімізге белгілі. білім берудің 
негізі бастауышта,яғни бастауыш білім үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы, қиын да жауапты жұмыс.
бастауыш  мектеп  балаға  білім  беріп  қана  қоймай,  оны  жалпы  дамыту,  қоршаған  орта  жөнінде  дұрыс 
көзқарас қалыптастыру,талдау жасауға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу 
мәдениетіне үйретеді. интерактивті әдіспен өткен сабақта, оқушылардың белсенділігі артып, өз бетінше 
жұмыс істеу қабілеті, монологты, диалогты сөйлеу іскерліктері артқанын байқадым. интерактивті оқыту 
әдісі  арқылы  оқушының  танымдық  –шығармашылық  ізденістері  дамиды.мұғалімнің  шығармашылық 
еңбегі,ең алдымен сабақпен байланысты.Демек,сапалы,тиімді,нәтижелі жүргізілген әрбір сабақ – ұстаздың 
нышансыз еңбегінің айғағы.әр сабақта уақыт талабына сай көрнекті құралдарды пайдаланудың маңызы 
зор.я.А.коменский. « Алтын   ереже – бала сезім арқылы қабылдай алатын нәрселердің барлығын сезім 
әсерлерін туғызып білдірген жөн, көруге болатын нәрселерді көрсет, естуге болатын нәрсені  құлақ қойып 

368
369
тыңдасын, иісін иіскеп білсін, дәмін татып көрсін, қолына ұстап нәрсенің қатты жұмсақтығын байқасын 
т.б. кейбір нәрсені түрлі сезім мүшелері бірдей түсініп, қабылдағаны жақсы», - деген. [1, 188-б] мұғалім 
қандай бір технологияны таңдап алсын, ол үшін әр түрлі әдіс – тәсілдерді қолдансын, осының барлығы  
оқушының жас ерекшелігіне, бала психикасына, денсаулығына, дамуына кері әсер етпейтіндей болуы  ке-
рек. мұғалім өзінің білімін, ізденісін, шығармашылығын, талантын оқушылардың сапалы білім алуына 
толық жұмсауы керек деп ойлаймын. сондықтан  сабақты неғұрлым түрлендіріп, озық технологияларды  
тиімді қолданса,  білім сапасы жоғары болады деп ойлаймын. және де біз ұстаздар қауымы бізге ой – өрісі 
жоғары дамыған, зерделі, жан -  жақты,  парасатты ұрпақ керек екенін бір сәт те естен шығармағанымыз 
жөн. 
болашақтың  бүгінгіден  де  нұрлы  болуына  ықпал  етіп  адамзат  қоғамын  алға  апаратын  күні  тек 
білімде  ғана.  Қай  елдің  болмасын  өсіп  өркендеуі  өркениетті  дүниеде  өзіндік  орын  алуы  оның  ұлттық 
білім жүйесінің деңгейіне, даму бағытына байланысты. әлемдік деңгейде кең қанат жайып келе жатқан 
жаһандану үрдісінде халықтың рухани құндылықтарының жоғалып кетпеуі үшін жас ұрпақтың білімінің 
берік болуы тиіс. әйгілі македонскийдің өзі «мен ұстазыма әкемнен кем қарыздар емеспін, әкем өмір 
сыйласа, сол өмірді қалай сүру керектігін ұстазымнан үйрендім» деген екен. [2, 42-б]
Қазіргі  технологияның  дамыған  дәуірінде  жеткіншектердің  білім  өрісін  кеңейтуге  негіз  бола-
тын  ақпараттар  жүйесі  де  жетерлік.  сондықтан  да  мұғалім  тәрбиелеу  мен  оқытудың  дарындылық  пен 
шығармашылықты дамытудың технологияларын меңгерген, әдіскерлік мәдениетке ие жаңа заманға сай 
маман иесі болу қажет. [2, 43-б] 
«білім біліктілікке жеткізер баспалдақ, ал біліктілік сол білімді іске асыра білу дағдысы» деп Ахмет 
байтұрсынұлы үлкен ой түйген. тек білімді ұрпақ қана қоғамға қозғаушы, басшы болары сөзсіз. осыдан 
барып шығатыны, қазіргі заман талабына сай білім беру жүйесінің алдында қоғамдық құндылықтарды, 
мәдениетті,  қоғамдық  белсенді  шығармашылыққа  бейімделген  міндеттерді  атқара  алатын  тұлғаларды 
дайындау міндеті тұрады. педагог мамандар білім беру барысында түрлі жолдар арқылы осы міндетті 
орындауы қажет. сол себепті, педагог үнемі ізденісте болуы керек. педагогтің үздіксіз ізденісі – оқушыға 
жүйелі, сапалы білім меңгерту болып табылады.
Ахмет байтұрсынұлы: «олақтықтың белгісі- бір ғана әдісті білу, шеберліктің белгісі- түрлі әдісті білу, 
керек орында жоқ әдісті табу да қолынан келу... мұғалім әдісті көп білуге тырысуы керек, оларды өзіне 
сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек» деп жазған еді. шынымен де, қазіргі кезде түрлі жол-
дар тауып, оқыту технологиясының оқу материалдарын меңгертудің неғұрлым тиімді әдістері таңдалған. 
бұл әдістерді жүзеге асыру мұғалімнің тікелей шеберлігіне, ізденуіне байланысты. осының негізінде мен 
үздіксіз  ізденіс  жасауды,  өз  еңбегімді  байыту  және  ынта лан дыруды,  біліктілікті  жоғарлатып  отыруды 
жүзеге асыруды қолға алдым. бүгінгі жаһандану заманында ұлттың бәсекеге қабілеттілігі білім деңгейімен 
өлшенеді.  бұл  орайда  ұстазға  артқан  сенім  өте  зор.  «келер  ұрпақ  алдында  зор  жауапкершілік  жүгін 
арқалап келеміз»,- деген елбасы н.ә.назарбаевтың сөзі жай айтылмаған. еліміздің болашағы көркейіп, 
өркениетті елдер қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім саласындағы мақсат 
білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру арқылы оқушылардың білім сапасын 
жетілдіру. озық тәжірибелерге сүйеніп, әр баланың  табиғи қабілетін дамыту үшін қолайлы жағдай жасай 
отырып, оны жан-жақты дамыту керек.
Қорыта келгенде, о. бальзактың «Ұдайы еңбек ету – өнердің де, өмірдің де заңы» дегендей қазіргі 
қоғам мұғалімге үнемі ізденіп, тұрақты еңбек етуді міндеттейді.
әдебиеттер тізімі
1. жарықбаев Қ Ақылдың кені. Ұлағатты сөздер. Ана тілі, 2008
2. молдакулова р. б., темерханова н.т. педагогикалық технологияларды оқу- тәрбие үрдісінде пайда-
лану әдістемесі, Дайыр баспа, 2012
3. мұғалімдерге арналған нұсқаулық (үшінші деңгей), www.cpm.kz

жүктеу/скачать 4,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: