Іі халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференциясы ғылыми баяндамалар



Pdf көрінісі
бет64/82
Дата09.03.2017
өлшемі13,88 Mb.
#8634
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   82

Пайдаланған әдебиеттер

1. Н.Ә.Назарбаев, (2003) Өзекжарды ойлар

2. Barnes,D., (1971) Сыныптағы тіл және білім беру

3. Mercer,N., (1995)Жетекшілікпен білім алу



452

4. Assessment Reform Group, (2002b) Оқыту үшін бағалау

5. Koehler,M.J., Mishra, P., (2007) Жобалық семинарда мұғалімнің білімін дамытуды қадағалау

6. Schon,D., (1983) Рефлективті практик: кәсіби іс-әрекетте қалайша ойланады?

7. Wolfe,S. Alexander, R.J., (2008) Дәлелдеу және диалогтік оқыту

Alexander, R.J., (2001)

8.  Мәдениет және педагогика: бастауыш білім берудегі халықаралық салыстыру. 

9. Dewey, J., (1910) Біз қалай ойлаймыз

10. Mercer.N., (2000 ) Сөздер мен ойлар

11. Pollard,A., (2012) Оқу тұжырымдамасы

12. Мұғалімге арналған нұсқаулық /www.cpm.kz/

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ РЕГИОНАЛЬНОГО КОМПОНЕНТА НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА И 

ЛИТЕРАТУРЫ В КЛАССАХ С КАЗАХСКИМ ЯЗЫКОМ ОБУЧЕНИЯ И ИСТОРИИ (АВТОРСКАЯ 

ПРОГРАММА)

Рахимжанова Ж. М.- Родионов С. В.

КГУ «Средняя общеобразовательная школа №34»

г. Семей Восточно-Казахстанской области

Республика Казахстан

Аңдатпа

Бұл мақалада қазақ сыныптарындағы орыс тілі мен әдебиеті, тарих пәндерінде сабақтан тыс кезде 

пайдаланатын авторлық бағдарлама жөнінде айтылған. Авторлар бұл бағдарламаның жаңашылдығын, 

көкейтестілігін,  мақсаты  мен  міндеттерін  көрсете  отырып,  мектеп  мұғалімдеріне  көмекші  құрал 

ретінде ұсынылған. 

Аннотация

Данная  статья  представляет    авторскую  программу  по  русскому  языку,  литературе    и  истории  в 

классах с казахским языком обучения. Авторы обосновывают актуальность, новизну программы, ее цели и 

задачи. В качестве примера представлены разработка открытого урока, фрагменты из исследовательских 

работ учащихся. Данное пособие может использоваться учителями школ в работе.  

Abstract

In his work author uses regional components. He Gives examples using the regional components of non class 

work at the Russian, Literature and History lessons.

Цель обучения ребенка состоит в том, 

чтобы сделать его способным развиваться

 дальше без помощи учителя.

Хаббарт.

Программа по использованию регионального компонента на уроках русского языка и литературы для 

классов с казахским языком обучения и истории ориентирована на 9-10 классы и имеет познавательно-

практическую направленность.

Программа рассчитана на 34 часа обучения в 9-10 классах (1 час в неделю). По мнению рецензента – 

кандидата педагогических наук, профессора кафедры русской и иностранной филологии Семипалатинского 

государственного  педагогического  института  Бадамбаевой  Г.  А.  данная  программа  соответствует 

требованиям государственного стандарта, и, являясь вариативным курсом, дополняет типовую программу 

по данным предметам.


453

Актуальность:  представленный  курс  содержит  языковой,  речевой  и  коммуникативный  материал, 

освоение которого дает учащимся основу для коммуникации в условиях языковой среды и позволяет им 

удовлетворять основные коммуникативные потребности при общении с носителями языка в социально-

бытовой и социально-культурных сферах.

Новизна программы. Программа по использованию регионального компонента на уроках русского языка 

для классов с казахским языком обучения рассчитана для классов, обучающихся в условиях полиязычия. 

Адресована  учителям  русского  языка,  которые  ведут  дополнительные  к  основному  курсу  занятия.  Она 

призвана служить ориентиром для его деятельности и дает ему необходимый практический материал для 

подготовки и проведения уроков, для организации самостоятельной работы учащихся и для составления 

учебного материала.

Цели и задачи изложения и изучения курса.

Цели:  формирование  речевой  личности,  способной  реализовать  коммуникативные  намерения 

средствами  языка  в  целях  успешной  социализаций;  отработка  орфографических    и  пунктуационных 

навыков, предусмотренных школьной программой по русскому языку; формирование умения работать с 

текстами на уроках русского языка и истории.

Задачи:


- совершенствование речевых навыков в речевом аспекте;

- расширение лексического запаса;

- овладение лексико-грамматическими нормами русского литературного  

  языка;


- формирование прочных орфографических, пунктуационных и 

  орфоэпических умений и навыков;

- обучение школьников умению связно излагать свои мысли в устной и 

  письменной форме.

Принципы построения курса: учтены принципы коммуникативной направленности, функционально-

семантические  описания  языковых  материалов,  обучение  грамматике  на  лексической  основе, 

взаимосвязанного изучения морфологии и синтаксиса, учета родного языка учащихся.

Ожидаемые результаты курса:

- значительное уменьшение ошибок при письме;

- развитие устной и письменной речи учащихся;

- расширение кругозора по изученной теме;

- повышение мотивации учения;

- активизация мышления учащихся;

- развитие  памяти.

При  составлении  календарно-тематического  планирования  в 9 классе  в  качестве  грамматической 

темы    дается  на  первом  занятий  общее  понятие  о  топонимах.  Причины  появления  (проникновения), 

источники  появления.  Некоторые  приметы  иноязычных  слов.  Содержание  работы  по  развитию  устной 

и  письменной  речи    состоит  из  вступительного    слова  учителя.  Выполнения  упражнений,  решений 

задач. Игр. Нахождений топонимов в произведениях устного народного творчества. В качестве попутно 

повторяемого  материала  использовались  следующие  темы: «Лексика», «Заимствованные  слова», 

«Предложения  односоставные».  Межпредметная  связь  выполняется  между  учебными  дисциплинами 

казахская  литература,  русская  литература.  Слова  и  фразеологизмы  для  активного  усвоения:  местность, 

красота, пестрый, возникать. Следующие занятия охватывают такие темы, как «Отражение топонимов в 

словарях», «Словари  иностранных  слов,  этимологические,  толковые», «Литература  о  топонимике» [11, 

с.200], « Нормативные  документы  РК  о  топонимах» [1,с.37], « Изучение 19 статьи  в  разделе  «Порядок 

использования топонимических названий, наименований организаций», «О правописании географических 

названий», «Классы  топонимов», «Ойконимы  (названия  городов,  сел),  гидронимы(названия  рек,  озер), 

оронимы(названия  гор)», «Возникновение  микротопонимов», «Процесс  превращения  нарицательных 



454

имен  в  собственные», «Урбанонимы(названия  внутригородских  объектов)»,  «Годонимы(названия  улиц, 

площадей)», «Семипалатинскому краеведческому музею 120 лет. Семейчане –герои ВОВ Засядько В. А., 

Ибраев А. А., Баздырев А. Г., Железняков П. Ф.». На уроке по вышеназванной теме о героях-семейчанах 

проводилась по изучению статьи К. А. Байгужинова, лекции учителя, подготовки презентации о семейчанах- 

героях ВОВ.

Остановимся на примере урока о героях-семейчанах.                         

Тема: “Сложноподчиненные предложения. Семипалатинцы-герои 

Великой    Отечественной войны”. 

• Цель урока: Формирование  навыков и умений:

• 1) нахождение СПП в тексте, определять типы СПП, средства связи между частями СПП;

• 2) активизировать творческие способности учеников, развивать связную речь учащихся.

• Оборудование: интерактивная доска, презентация урока и работ учащихся

                                                     Ход урока

1. Оргмомент.

–  отметка отсутствующих; цель урока.

2.  Работа  на  тренажере  «Упражнения  в  нахождении  безударных  гласных  в  корне  слова  и  подборе 

проверочных слов».



2. Активизация знаний учащихся. 

1.  Этап побуждения. Важная фраза. Ваше мнение о пословице 

«Своя земля и в горсти мила».

2.  Этап реализации Развитие речи «Семипалатинцы-герои Великой Отечественной войны» .

1.Презентация работы первой  группы «Нам не нужна война».

2. Презентация работы второй группы «Никто не забыт, ничто не забыто» о героях-семипалатинцах.

3. Лингвистическая разминка.

Продолжите...

1. Сложные предложения – это...

2.Сложноподчиненное предложение – это...:

3. Средства связи в СПП:

4. В СПП употребляются указательные слова –

5. По характеру соотнесенности придаточных предложений с главными СПП делятся на две группы -

4. Формирование навыков и умений.

1. Работа с текстом «О подвиге нашего земляка». Прочитать текст, вставить пропущенные безударные 

гласные, подобрав проверочные слова.

•  Ибраев  Айткеш  Абаевич  р…дился  в 1924 году  в  с…ле  Новобаженово,  которое  находится  в 

Жанасемейском районе Восточно-Казахстанской области. Работал в к…лхозе «Кызыл-куйган» и в сентябре 

1942 года пошел служить в Советскую Армию. Старшина командования 45-миллиметрового орудия 1264 

стрелкового полка 380 стрелковой дивизии. 

• 16 июля 1944 года, когда дивизия стояла у деревни Пекалин Смоличевсксого района Минской области, 

Ибраев в б…ю подбил танк  штурмовым орудием и зам…нил погибшего командира огневого взвода. Огнем 

артиллерии уничтожил до роты гитлеровцев, 6 орудий, 12 пулеметов и 19 автомашин противника. Погиб 27 

октября 1944 года в районе города Сувалки в Польше, а звание Героя присвоено 24 марта 1945 года.

•  Семейчане  помнят  храброго  сына  Прииртышья.  Его  подвиг  описан  в  книге  “Навечно  в  сердце 

народном”, вышедшим в Минске в 1984 году, а также “Герои Курской битвы ”, вышедшим в Алматы в1988 

году.


В мемориальном зале Белорусского государственного музея истории Великой Отечественной войны на 

мраморной плите выс...чено имя – Ибраев А. А., а в городе Семее есть улица имени Героя А. Ибраева, в селе 

Ново-Баженово есть средняя школа имени героя и школьники с любовью ухаживают за парком и плитой с 

надписью “Герою Советского Союза Айткешу Абаевичу Ибраеву, 1941-1945 гг.” 2.Графический диктант. 



455

Произведите  синтаксический  разбор  предложений,  нарисуйте  схему  к  предложениям.  Определите  тип 

СПП. Обоснуйте ответ.

1)  Работал  в  колхозе  «Кызыл-куйган»  и  в  сентябре 1942 года  пошел  служить  в  Советскую  Армию, 

чтобы защищать свою Родину.

2) 16 июля 1944 года,  когда  дивизия  стояла  у  деревни  Пекалин  Смоличевсксого  района  Минской 

области, Ибраев в бою подбил танк  штурмовым орудием и заменил погибшего командира огневого взвода.

5. Этап рефлексии. 1. Эссе «Нам не нужна война», «Никто не забыт, ничто не забыто»

2. Оценивание: 



6. Этап информации о домашнем задании. Стр. 136-137 выучить правило, упр. 277 стр. 140-141. 

При выполнений исследовательских работ по литературе и краеведению учащиеся собирают легенды и 

сказки, связанные с топонимами родного края. Приведем в качестве примера несколько из них. Город Семей 

(ойконим) расположен на берегу Иртыша. Происходит от русского словосочетания «семь палат». В 1718 

году на берегу реки русскими была построена большая крепость с военным гарнизоном. Перед началом 

строительства крепости они увидели остатки семи древних построек из камня и дали им название «Семь 

палат». На этом месте и началось строительство. А казахи назвали город словом «Семей» на лад своего 

языка.  Есть  еще  одна  версия.  До  основания  крепости  на  левом  берегу  Иртыша  находился  джунгарский 

город  Доржинкит,  в  котором  было  семь  больших  «палат»-дворцов,  там  некогда  стоял  ламаистский 

монастырь, отчего и город получил название. А вот слово «Семей» означает в переводе с древнетюркского 

«молитвенный дом»[6, с.72]. Есть еще одна версия происхождения ойконима Семей. В книге «Киелі кітап», 

в главе «Таурат забор и записи из Инжила» описывается родословная Исы пайгамбара. Дословно: «Иса 

–  сын  Жусупа,  Матап-сын  Илеуа,  Жанай-сын  Амре,  Если-  сын  Ногая,  Мататия-сын  Семея,  Семей-  сын 

Жусупа». Значит, слово Семей проишло к нам из глубокой древности [4,с. 54].

Многие ученые считают, что название реки Ертис (гидроним) произошло две тысячи лет назад. Своё 

начало слово берет, скорее не из тюркской лексики. Возможно, оно появилось во времена саков, гунов. А. 

Семенов утверждал: Иртыш – на киргизском языке означает ир-жер, тыш-тіс –копать. Бартольд Гардизи 

писал,  что  по  народной  этимологии  означает  «человек,  спустись  на  землю».  Дульзон  считает,  что  это 

название с языка кет Ир-сес (река) – от слова ирчис [6, с.402].

Об  озере  Зайсан  (гидроним),  расположенном  в  Восточно-Казахстанской  области  исследователь  А. 

Абдрахманов высказывал следующее мнение: «Древнее название озера Зайсан – Хонхоты (колокольный 

звон)  произошло  с  монгольского  языка.  Раньше  монгольские  аристократы  называли  себя  заасингами. 

Возможно казахские слова «благородный, добрый» связаны именно с этими словами. Поэтому местные 

жители называют это озеро Жайсаң» [3,с.98].

По мнению учащихся, не исключена возможность и иного толкования наименований старых поселений, 

гор, рек, озер, городов, которая оставляет место для поиска исследователям родного края. Первоочередной 

задачей  любого  общества  следует  считать  сохранение  и  изучение  исторических  памятников.  Ведь  без 

знания исто  рии – не может быть будущего.

С результатами исследований учащиеся выступали на местном телеканале «ТВК -6». И все это после 

уроков, где дети выполняли упражнения на формирование знании об этикетных особенностях делового 

общения;  упражнялись  аргументировать  свою  точку  зрения  во  время  беседы,  дискуссии  на  различные 

темы. Также дети занимались подготовкой заметок в газету о причинах возникновения топонимов после 

составления  СПП  с  придаточными  причины,  определения  структурных  элементов  текста,  выражая 

авторское отношение к событиям, давая им характеристику с выражением личной точки зрения.

                             



Использованная литература

1. Абдрахманов С., Что в имени твоем? О топонимической политике в

Казахстане. // Мысль. – 1997. - № 3. – с. 36-40.

2. Алтынбаев К., Көкпекті. – Новосибирск, 2002, 171 б.

3. Ахметжанова Ф. Р., Әлімхан А. Ә., Қазақ шығысының жер-су атаулары. - Өскемен ШҚТУ баспасы

2000, 104 б.



456

4. Байназарова Г., Священная тюркская страна. – Алматы. 1994, 92с.

5.  Бейсенова  А.  С.,  Каймулдинова  К.  Д.,  Физическая  география  Казахстана.  Хрестоматия.,  Алматы: 

Атамұра, 2004, 191 с.

6.  Илиуф  Х.  Ш.,  О  происхождении  некоторых  этнонимов  (киргиз,  казак,  черкес,  алан,  ясы,  кайтак, 

кайсак, алаш, хакас, валах, цыган, дунган). – Семипалатинск. 2008, 462 с.

7. Кашляк В. Н. Семипалатинск. Три века истории. – Новосибирск, 2002, 371 с.

8. Мурзаев  Э. М. География в названиях. – Москва, Наука, 1979, 167 с.

9. Основные законодательные акты о языках в Республике Казахстан. – Алматы: Юрист, 2005. – 54 с.

10. Поспелов Е. М. Топонимика в школьной географии. – Москва, Просвещение, 1981. – 143 с.

11.  Розенталь  Д.  Э.,  Теленкова  М.  А.  Словарь – справочник  лингвистических  терминов. – 3-е  изд.- 

Москва, 1985. – 361 с.

12. Семипалатинский историко-краеведческий музей. Семипалатинску 285 лет, - Семипалатинск, 2003, 

98 с.


13. Суперанская А. В. Что такое топонимика? – Москва, Наука, 1985. 176 с.

14. Труды Семипалатинского окружного музея, выпуск 2, - Семипалатинск. 1929. 50 с.

 Шығыс Қазақстан облысының географиялық атаулары. Өскемен; Қазақстан    Жазушылар Одағының 

ШҚО бөлімшесі, 2003

15. Шаймакова Р. К. Развитие речевой деятельности и усвоение языковых знаний на уроках русского 

языка и литературы в казахской школе. – Алматы, Атамұра, 2004. - 160 с.



БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ 

ТИІМДІЛІГІ

Рахимжанова Д. М.

«Х. Мұстафин атындағы жалпы орта білім беретін мектеп» КММ

Зайсан қаласы Шығыс Қазақстан облысы

Қазақстан Республикасы

Аңдатпа

Бұл мақалада автор оқушылардың шығармашылық тапсырмаларды орындау арқылы, олардың ойлау 

қабілеттерін  арттыру  мүмкіндігі  туатыны  жөнінде  жазған.  Осындай  тапсырмаларды  жүйелі  түрде 

балалардың ойлау қабілеттерін дамыту мақсатында орындату керек екендігіне тоқталған.

Аннотация

В  своей  работе  автор  рассказывает  о  развитии  логического  мышления  учащихся  через  выполнение 

творческих заданий; делает акцент на систематическое использование творческих заданий, направленных 

на развитие логического мышления учащихся.

Abstract

In his work author tells development of logical way of thinking of pupils in their creative work. Do accent in 

systematic using of creative tasks in development of logical way of thinking.

Білімді дамыту үшін жаңа ұғым, жаңа үлгі, жаңа тәсілдер қажет. Ж.Аймауытов айтқандай сабақ беру 

дегеніміз - үйреншікті жай ғана шеберлік емес, жаңадан жаңаны табатын өнер. Мұғалім білімді болған 

сайын нәтиже сапалы болады.

Оқытудың  инновациялық  технологияларын  алдымен  жете  меңгерген,  одан  соң  оны  оқу 

мазмұнына,оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне қарай таңдап пайдаланудың маңызы 



457

зор. Қазіргі заман талабы қажет етіп отырғандай,бастауыш сыныпта жаңаша білім беруде бірінші орынға 

баланы «жеке тұлға» ретінде алып,оның білім алу арқылы дамуын қамтамасыз ету шарт болып отыр. 

Оқытудың тиімділігін арттыру  және оқушылардың сабаққа қызығушылығын арттыру мақсатында жаңа 

білім жүйесіне сүйене отырып, 4 сынып оқитын шәкірттеріммен М.Дәуленов атындағы орта мектептің 4 

«ә»сынып  оқушылары  арасында  /сынып  жетекшісі  С.Базарова/  С.Мұқановтың  «Жылқы»  тақырыбына 

сайыс  сабағын  өткіздім.  Бұл  сабақты  өткізу  үдерісінде  Ақпараттық-коммуникациялық  оқыту    және 

бастауыш сыныпта дамыта оқыту технологияларын пайдаландым. 

Осы сабақты өткізудегі  оқу өзгерісінің нәтижесі мынадай болды:

- сабақ түбегейлі оқушыға бағытталды;

- ұжымдық ынтымақтастық қатынас орнады;

- бұрынғы білімдеріне білім қосылды;

- микроклимат өзгерді;

- оқушылардың жауапкершілігі артты;

- біз күтпеген өзгерістер болды;

- оқушылар жоғары деңгейдегі сұрақтар қоя бастады;

- жылқы жайлы көптеген қызғылықты деректер жинады,көп ізденді;

- екі мектептің оқушыларының арасында достық қарым-қатынас орнады;

- оқушылардың компьютерлік сауаты ашылды,интерактивті тақтамен жұмыс істеуді меңгерді;

 -коммуникативтік мәдениеті артты;

Сондай-ақ бұл әдістің тиімділігі сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды,әрі олардың ізденімпаздық 

қабілеттерін арттырады. Бұл сабақ балаларға есте қаларлық қуанышты сәт сыйлаған  сабақ болды.

Осы сабағымыз «Ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы үздік сабақ» аудандық 

сайысында ІІІ орынды иеленді. Осындай сабақтар жас жеткіншектерді жауапкершілігі жоғары, парасатты, 

адамгершілік мәдениеті қалыптасқан, өмірге икемді тұлға ретінде қалыптастыруға көп септігін тигізері 

сөзсіз.

Еліміздің  ертеңгі  болашағы - бүгінгі  мектеп  қабырғасынан  білім  нәрімен  сусындап  жүрген 



оқушылар. [1, 2-б]. Сондықтан,қазіргі таңда оқушыларға cаналы тәртіп пен сапалы білім берудің тиімді 

жолдарын іздестіру-өзекті мәселелердің бірі.Оқушының өзіне деген сенімін арттыру, шығармашылығын 

дамыту,өтілетін сабақтың материалдарын терең ұғына білуге баулу,ой-өрістерін дамытатындай логикалық 

ой  тастау-мұғалімнің  шеберлігіне  байланысты.  Бүгінгі  таңда  оқу  үрдісі  жаңарып,оқытудың  жаңа 

педагогикалық технологиялары кеңінен пайдаланылып,сабақтар түрлендіре өтілуде. Сол технологиялардың 

бірі, әрі бастауыш сыныптар үшін тиімдісі-педагогикалық ойындар технологиясы.

Ерекшеліктері мен маңызына қарай педагогикалық ойындар бірнеше түрге бөлінеді:

1. Іскерлік ойындар.(таным қабілетін арттыруды көздейді)

2. Интеллектуалдық ойындар.(ойлау,есте сақтау қабілеттерін тексеруді,дамытуды көздейді)

3. Сюжеттік,рөлдік ойындар.(дұрыс сөйлеу,тіл дамыту қабілеттерін қалыптастыруды көздейді).

Ойындардың негізгі мақсаттары-оқушыны қызықтыра отырып оның терең,сапалы білім алуына,өздігінен 

жұмысына жағдай жасап,ой белсенділігі мен тіл байлығын арттыру,дағды мен шеберлігін қалыптастыру 

[2,36-б].

Бұл  технология  оқушылардың  пәнге,  оқу  материалына  деген  қызығушылығын  арттырып,  ойлау 

қабілетін дамытып, есту, қабылдау сезімдерінің жетілуіне,кез келген нәрсеге мән бере қарауға, абайлау, 

бағдарлау  дағдыларының  ұштала  түсуіне  себепкер  болады.  Мүмкіндігіне  қарай  әр  тақырып  бойынша 

ойын  элементтерін  қолданып  сабақ  жүргізу  мұғалімнің  шеберлігін  шыңдап,  сабақтың  сапасын  арттыра 

түседі. Ойын араласқан сабақта оқушы өзін еркін ұстап,өзгелермен ынтмақтасып еңбек етуге құштар екені 

байқалады. Сабақтың тәрбиелік мақсаттарына да жету оңайға түседі:ойын барысында баланың қабілеттері 

ашыла түседі, ұялшақтықтан арылады, достық сезім ұлғаяды, мәдениеттілікке тәрбиеленеді, көңіл-күйі 

көтеріңкі  болады,  өз  еркімен  шешім  қабылдап,  жеткен  нәтижесінен,  ойын  үрдісінен  қанағат  алады. 

Бастауыш сыныптың мұғалімдері сабақтарында ойын технологиясын кеңінен қолданады.



458

Мұғалімнің де және баланың да беделі, іс-әрекеттеріндегі жетістектерді экспериментшіл-мұғалімдердің 

жаңа идеяларына соның ішінде өзін-өзі құрметтеу идеясына байланысты.

Баланың абыройы, мұғалімнің абыройы – бұл сөсіз тұлғаны демократияландырудың құрамды бөлігі. 

Баланы құрметтеу мен бірге өзін-өзі құрметтей біледі.

Реализм идеясы, яғни тәрбиенің шынайы мақсаты – адамды қабілетіне және дарындылығына сүйеніп, 

жан-жақты дамыту. Шынайы мақсатының жетістік құралы – мәдениеттің базалық негізін игеру. Осыдан 

тұлғаның  «базалық  мәдениеті»  тәрбие  мазмұны  деген  ұғым  туады.  Базалық  мәдениет – бұл  өмірге  өз 

бағдарын өзі шешу мәдениеті, экономикалық және еңбек мәдениеті, саяси демократиялық және құқықтық 

мәдениет, адамгершілік және экологиялық мәдениеті, көркем және дене шынықтыру мәдениеті, үйелмендік 

қатынас мәдениеті [3, 25-б].

 Жаңа педагогиканың идеяларын кең түрде тарату керек. Сыныпта балаларды бір біріне қарама қарсы 

қоюға болмайды, сол сияқты мұндай жағдайларды мұғалімдер арасында да болдырмау керек.

Өзін-өзі  реттеу  идеясы.  Әдебиет  беттерінде  өзін-өзі  ретттеу  мен  өзін-өзі  тәрбиелеу  бір  мағынаны 

білдіреді  деп  түсінушілер  де  өзін-өзі  тәрбиелеу  бір  мағынаны  білдіреді  деп  түсінушілер  де  бар [4, 29-

б].  Шынында,  өзін-өзі  тәрбиелеу  өзін-өзі  реттеу  дәл  мағынасында  өзін-өзі  тәрбиелеу  өзін-өзі  реттеуге 

негізделеді. Ал өзін-өзі реттеу дәл мағынасында өзін-өзі тәрбиелеу емес. Өзін-өзі тәрбилеу – бұл тұлғаның 

өзін-өзі  реттеуде  сыртқы  ортаға,  өз  міндетттеріне  саналы  қатынасы  және  келешегіне  көз  жіберіп, 

талаптануының негізінде пайда болған қажеттілік.

Сонымен,  қайта  құру  жағдайында  әрбір  мұғалімнің  жаңа  идеялармен,  оқыту  мен  тәрбиенің  озат 

теориясы  және  практикасымен  қарулануы  тұлғаның  сапасын  жобалай  және  анықтай  білуге  мүмкіндік 

береді.  Осының  негізінде  мұғалім  баланың  бойына  жақсы  қасиеттерді  игертеді,  дүниеге  көзқарасын, 

мінезқұлықтың нормасын қалыптастырады, болашақ өмірге, еңбекке, мамандықты саналы түрде таңдап 

ала білуге даярлайды.

Бастауыш сыныпта қазақ тілін оқып үйрету барысында ойындардың алатын орны ерекше. Әр сабақтың 

тақырыбына  сай  ойындарды  пайдаланып  отыру  оқушылардың  тіл  үйренуге  деген  қызығушылығын, 

ынтасы мен зейінін арттырады. Басты мақсат – ойын әрекеттері арқылы тілдік материалдарды меңгертіп, 

сөздік қорды молайтып, тілдесім әрекетіне жетелеу [2, 54-б]. 

Ойын  барысында  грамматикалық  анықтамаларды,  тілдік  нормаларды  игерту  мүмкіндіктері  мол 

болады.  Сабақта  мұғалімнің  диктаторлық  рөлі  жойылып,  оқушылар  серіктестікке,  ынтымақтастыққа, 

бірігіп жұмыс істеуге деген қызығушылықтары артады. Адамның жас ерекшелігіне қарамай, яғни адам 

балалық  шағынан  бастап  кәрілікке  жеткенше  ойын  қажеттілігі  жетелеп  отырады.  Ал  жас  баланың  ой-

өрісі ойын арқылы дамиды. Ойын барысында баланың адамгершілік қасиеттері, өмірге деген көзқарасы, 

қызығушылығы қалыптасады. Ойын арқылы сыныптағы нашар оқитын оқушыларды да сабаққа нәтижелі 

тартуға болады [5, 36-б].

Қазақ  тілі  сабақтарында  рөлдік  ойындардың  маңызы  зор.  Ойын  оқушылардың  сол  орындалатын  іс-

әрекеттер арқылы тіл үйренуге деген сенімін қалыптастырады.

Олар :


1. Қазақ тіліне ғана тән дыбыстарды дұрыс айтуға, жазуға жаттықтыруға;

2. Оқушыларды тілдік қарым-қатынасқа түсу дағдыларын дамытуға;

3. Жағдаяттар туғызып, іс-әрекеттер арқылы сөйлетіп үйренуге.

Белгілі  педагог  А.С.Макаренко  баланың  ойын  үстінде  түрлі  таным  түсініктері,  қасиеттері  дамып, 

қабілеті  мен  белсенділігі  артатынын  атап  көрсеткен.  Сабақта  ойналатын  дидактикалық  ойындардың 

пайдасы өте зор. Ол ойындарды тақырып бойынша өзгертіп тұруға ыңғайлы болады. Ойынның мақсаты, 

шарты  балаларға  түсіндіріледі.  Ойындарды  төмендегі  мақсатта  пайдалануға  болады.  Араларға  көмек 

ойыны. Ойынның мақсаты: оқушылардың байланыстырып сөйлеу дағдыларын қалыптастыру. Ойынның 

шарты: тақтаға араның ұясындағы балға келе жатқан аюдың сүреті ілінеді. Аюдың балға келе жатқандығын 

ескертуге күзетші ара басқа араларға кетеді [6, 28-б].

Ойнай отырып,шәкірттерімізге бүгінгі күн талабына сай білім беріп,бәсекеге қабілетті,құзырлығы 

мол азамат етіп тәрбиелеу-біздің қолымызда.



459

Елбасы  Н.Ә.Назарбаевтың  «Келер  ұрпақ  алдында  зор  жауапкершілік  жүгін  арқалап  келеміз»,-деген 

сөздері жай айтыла салған жоқ. Еліміздің болашағы, көркеюі, өркениетті елдер қатарына қосылуы, білімді, 

тәбиелі, саналы ұрпақтың қолында және осындай ұрпақ тәрбиелейтін жаңа технологиялармен қаруланған 

білімді,өрісі кең ұстаздардың алақанында.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет