Мектепке психологиялық дайындықты диагностикалау

балаларда 9 жасқа дейін , ал ер балаларда 11жасқа дейін созылады.Бала бойының өсуіне 
өскен ортасының, тамақтану, жыныстық және генетикалық факторлардың әсері болады. 
Блшалық кезеңде бойының өсуімен қатар сүйектері өседі. Сүйек өсуі кезінде көбінесе 
түңгілік уақыттарда ару туғызады. 
6 немесе 7 жастан бастап балалар «сүтті»тістерін жоғалтады.Тұрақты тістер шықан 
кезде,олар кейде баланың аузында өте үлкен болып көрінеді. Май ұлпаларының дамуы 6 
жасқа дейін созылады. Содан кейін теріастындағы май қабаттарының кішірейуі 
қалыптасады. Бұлшықеттің дамуы осы кезеңде қыз бала мен ер балаларда бірдей болады, 
да жасөспірімдік кезеңде ер балаларда артығырақ қалыптасады. 8 жаста баланың бас миы 
үлкендердің миының көлемінің 90 % құрайды. Соның ішінде мидың сана мен ойлауға 
жауап беретін бөлігі үлкейеді. Бастауыш мектеп жасындағы балаларда ми 
жасушаларындағы қозу мен тежелудің өзара мөлшерлері күрделі қызмет атқарады. 
Әсіресе теріс индукцияның негізінде пайда болатын тежелу үстем алып, осының 
нәтижесінде бала өзін-өзі меңгере алуын өзін-өзі тежей алуына мүмкіндігі бар. 
Орта балалық шақ-балалар өзінің қозғалыстық әрекеттерінің игеруі және тәуелсіз 
болу уақыты.Жақсы мумкіндіктер мен арнайы оқуды пайдалануы арқылы олар велосипед 
тебу,скакалка секіру,билеуді,жазуды және музыкалық аспаптарды уйренуді алғашқыда 
бейсбол,баскетбол және футбол секілді командалық спорт турлері қозғалыс 
кординацияның жақсаруы арқылы өзінің негізгі мағынасына ие болады.
Ата-аналар осы кездегі балаларда қаңқасы мен байламдары әлі қатаймаған екенін 
білуі керек,сол себептен жаттығуларда улкен жуктемелер көптеген жарақаттарға әкеліп 
соқтырады.
Бастауыш мектеп жасындағы бала бақылаулы мақсатқа бағытталған қозғалыстар 
жасай алады.5 жасқа келгенде бала әдетте балабақшадағы дайындық топқа түседі.Ол 
жеткілікті локомотрлық дағдылар бар,жүгіру,бір аяқпен секіру дағдыларын біледі. Пайда 
болған денелік ептілік түрлі спортқа және белсенді қимылға қызығушылыққа 
ұрындырады. 7 жастағы бала допты 10,5м қашықтыққа лақтыра алады. Ал 10жаста екі 
есеге ,12 жаста үш есеге артады. Қол қимылдарының дамуы осы кезеңде нақты, қиын 
қимылдар жасауға дағдыланады. Дайындық сыныбындағы мұғалімдер балаларға 
қарандашпен, бояулармен сурет салуға, қағаз қиуға пластелин мен
Балшықтан әртүрлі бейнелер жасауға үйретеді. Осы әрекеттер барысында дөңгелек, 
төртбұрыш, үшбұрыш салуға қиындықпен бейімделсе болашақта жазу дағдысын игеру де 
қиын болады.
Осы кезеңде өз денесін басқара алады.«Мен жасай аламын» деп өздік бағалауын 
дамытады.
Балалық шақ- адам өміріндегі денсаулығы жақсы болатын кезең. Тек тұмау , құлақ , 
ішекқұрылыс аурулары ғана кездеседі.Кейбір зерттеушілер осы аурулар баланың 
психологиялық дамуына жағмды әсер етеді деп анықтаған.Осы ауруларды басынан 
өткергеннің негізінде балаларда стресті жеңе білуге үйренеді. Сонымен қата р ауру адамға 
деген эмпатиялық қабілеті пайда болады.
2. Ж. Пиаженің айтуы бойынша бастауыш мектеп жасындағы балалар нақты ой-
операциаларына сәйкес келетін интелектілік даму кезеңі. Баланың мектепке баруы 
өмірінде үлкен өзгеріске алып келеді және мектеп интелектуаллды дамуының негізін 
құрайды. Пиаже анықтағандай 5 жас 7 жас кезеңі операцияға дейінгі периодтан нақты 
операциялық ойлау деңгейіне ауысады. Ойлау интуитивті эгоцентрикалық деңгейге 
көтеріледі. Эгоцентризм дегеніміз- тұлғаның өз мақсатына байланысты әрекетін 
шоғырландыру. Балалар обьектінің өзгеретінінің әртүрлі жағдайларға түсетінін біледі. 
Нақты ойлауы қалыптасқан балалар өмір туралы және болашақтан не күтетіні, қандай
өзгерістер болатыны туралы ой қорытындыларын жасай алады.Пиаже кері ойлау әрекетін 
операция деп анықтай келе бастауыш мектеп жасында бала нақты обьекті 
бойынша,абстракция арқылы тұжырым жасайды.Пиаженің негізгі ұғымдары математика 
саласында педагокикада қолдануға тиімді.Мысалы (5+8*13 немесе 13-5*8). Бұл 
матеметика ғылымындағы қосындының орны ауысса да --- 
5 жастан кейін есінде қалған заттарды қайта жаңғырту саны артады. Бұл кезеңде 
белгілі бір материалды есте қалдыру үшін алдарына мақсат қойады.Бала обьектіге қарап 

тұрып есінде нақты қалғанын сенімді болғанша іштей қайталайды.осы кезеңдегі есте 
қалдыру жаттығулары: 1.Қайталау.2.Ұйымдастыру. 3.Семантикалық өңдеу,4. Саналы 
бейнелер құрастыру. 5.Есте сақтауға хабар іздеу.6.Сценария құрастыру. Семантика 
дегеніміз-сөздердің, сөйлемнің мағынасы. 
3. Бастауыш мектеп жасы –ол ауызша сөйлеу қабілетінің қалыптасу кезеңі. Тілдің 
дамуының бұл кезеңдегі жетістігіне оқу және жазуға байланысты дағдыны меңгеруі 
жатады. Оқу- бұл ауызша текстінің мазмұнын түсіну ал жазу мазмұнын жазу түрінде 
беру.Оқу және жазу символикалық қарым-қатынастың түрі. Осы оқу, жазу арқылы қарым-
қатынасын дамытып сыртқы ортамен байланыс орнатады және ішкі әлемі мен сезіміне 
әсер етеді. 
Осы кезеңдегі сауаттылықтың негізгі компоненттеріне; 
1.Қоршаған ортаның жазу дағдысына әсері. 
2.Қоршаған ортаның ықпалынан ауызша сөйлеудің дамуы. 
3.Қызықты тәжірибелерді үйрену. 
4.Жазуға өздігінен дағдылану 
5.Өздігінен ауызша сөйлеу дағдысын қалыптастыру. 
Бастауыш мектептегі оқу жұмысының әр салаларына бейімделу балада бірден 
қалыптаспайды. Жеке пәндермен сабақтарды ойдағыдай үлегеру үшін алдымен баланың 
оған ықыласы болуы шарт. Осы жас кезеңінде тапсырма екі түрлі жолмен беріледі. 1) 
берілген тапсырманы орындау үшін жауап іздестіру ретінде берілмейді.2) берілген 
тапсырманы орындау үшін жауап іздестіру ретінде беріледі. Кост және оның 
жақтаушылары 6 түрлі ойлау әрекетінің даму сатыларын көрсетті;1) Есте ұстау 2)қайта 
жаңғырту 3) негіз салу 4) Реорганизация; жаңа ситуацияларды бұрыннан пайда болған 
міндеттердің негізінде шешім қабылдау.5)Бұрынғы біліммен жаңа білімнің байланысы: 6) 
Рефлексия. Ой толғаныс. 

жүктеу/скачать 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: