Бүгінгі таңда зерттеудің көп бөлігі сөйлеу мен ойлау қарым-қатынастарында
бұзылған тұлғаларға бағытталған. Адамдардың психикалық белсенділігі адам сөзімен
тығыз байланысты. Себебі ойдан шықпайды, ағыл-тегіл және сөзден тыс болуы мүмкін
емес. Адамдар өздері айтқан сөздермен немесе дауыстап дауыстап ойлайды. Басқаша
айтқанда, ойлау процестері сөйлеу түрінде өтеді. Әр ойды неғұрлым мұқият ойластырған
және терең ойластыратын болса, ол ауызша формаларда анық және айқынырақ болады.
Сондай-ақ, керісінше, белгілі бір ойдың ауызша тұжырымдарын жетілдіріп, оны
жетілдіргенде, ойдың өзі айқын әрі анық болады.
Ақыл-ой функциясы әлеуметтік тұрғыдан анықталады, сөйлеу үлгілерімен ажырамас
байланыста, жаңа нәрселерді іздестіру мен өндірумен сипатталатын психикалық құбылыс.
Бұл талдаудың және синтездің көмегімен шындықтың жанама және жалпылама ұсынылу
феномені. Зияндық операция сенсорлы түсіну арқылы тәжірибелік қызметтің негізі болып
туады.
Ауызша логикалық ойлау функциясы ұғымдарды қолдану мен логикалық
құрылымдарды қолдану арқылы сипатталатын ойлаудың өзгеруінің бірі болып табылады.
Ол лингвистикалық құралдардың негізін қалайды және тарихи дамудың кейінгі кезеңін
және психикалық белсенділіктің онтогенетикалық қалыптасуын бейнелейді. Вербальды-
логикалық ойлау құрылымында жалпылаудың әр түрлі түрлері әзірленіп, жұмыс істейді.
Ауызша-логикалық ойлау қызметі - ұғымдардың логикалық әрекеті арқылы жүзеге
асырылатын ойлаудың түрі. Бұл қызметтің түрі кейде тікелей бейнелі өрнек (мысалы,
құндылық, мақтаныш, адалдық) болмайтын түсініктерді, логика құрылымдарын қолдану
арқылы сипатталады. Нақтырақ айтқанда, субъект жалпы түсініктерді табуға, қоғам мен
табиғат процестерінің қалыптасуын болжауға, әртүрлі көрнекі ақпаратты жинақтауға
мүмкіндік беретін ауызша-логикалық операцияның арқасында. Дегенмен, тіпті ең дерексіз
ойлау қызметі тіпті көзбен-сенсорлық тәжірибеден толықтай ажыратылмайды. Әрбір
дерексіз тұжырымдаманың тұжырымдаманың барлық жетілдірілуін көрсете алмайтын
өзінің нақты-сезімтал негізі бар, бірақ ол оны шындықтан арылуға мүмкіндік бермейді.
Вербальды-логикалық қызметтің негізі - бұл сөздік формаларды кешенді
құрылымдарға біріктіретін құрылыс материалдарының лингвистикалық нормалары, олар
зерттеудің субъектілердің логикалық инференциялық операцияларды жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін кешенді логикалық жүйелерге айналуына мүмкіндік береді.
Тіл жүйелерінің негізгі элементі - оқиғаларды немесе құбылыстарды талдау
мүмкіндігін беретін, олардағы маңызды ерекшеліктерді бөліп көрсетуге, белгілі бір
сыныптың объектілерін жіктеуге мүмкіндік беретін сөз. Ауызша нысалар, абстракцияның
құралы және қорыту құралы, сыртқы әлем объектілерінің артында тұрған терең өзара
байланыстар мен өзара әрекеттерді көрсетеді.
Логикалық ойлауды қалыптастыру бірте-бірте жүреді. Оқу үдерісі, болашақта және
оқу, ақыл-ой жұмысының әдістерін игеру, «ақыл-ойдың» іс-әрекеттерін орындау қабілеті
және өздерінің ой-пікірін қалыптастыру үдерісін талдау мүмкіндігі жасалады.
Достарыңызбен бөлісу: