Информатика сабағында инфографиканы қолдану әдістемесі Мазмұны
Гипотеза: егер оқушыға инфографика құруды үйретсеңіз, олардың мәдени деңгейі және білімді игеру сапасы артады. Зерттеу нысаны
жүктеу/скачать 0,58 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1 МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ИНФОГРАФИКАНЫ ҚОЛДАНУДА КӨРНЕКІ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
| Гипотеза: егер оқушыға инфографика құруды үйретсеңіз, олардың мәдени деңгейі және білімді игеру сапасы артады.
Зерттеу нысаны - инфографика. Зерттеу пәні - оқушыға интернет-ресурстарды пайдалану арқылы инфографика құруды үйрету. Алға қойылған мақсаттарға жету үшін келесі міндеттер тұжырымдалды: 1. Инфографиканың тарихын зерттеу. 2. Инфографиканың қолдану салаларын зерттеу. 3. Инфографиканың түрлері мен ерекшеліктерін зерттеу. 4. Инфографика жасау үшін қол жетімді құралдарды зерттеу. 5. «Инфографика» элективті және оған бағдарламалық-әдістемелік курсын әзірлеу. 6. Орта мектепте элективті курстың апробациясын өткізу. Алға қойылған міндеттерді шешу үшін келесі зерттеу әдістері қолданылды: • теориялық: педагогика және информатика бойынша психологиялық, педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау, заманауи бағдарламалық қамтамасыз ету және оқу процесін ақпараттық қолдау; мектепте информатиканы оқытудың қолданыстағы тәсілдерін талдау, сонымен қатар қарастырылып отырған проблема бойынша ақпараттық технологияларды қолдану; • эмпирикалық: мектепте информатиканы оқыту тәжірибесін қорыту; мектепте информатиканы көрнекі құралдарды қолдана отырып оқыту мәселелері бойынша бағдарламалар мен оқу-әдістемелік кешендердің мазмұнын талдау. Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, бес қосымшадан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Қазіргі әлемде көрнекілікке, оның ақпаратты өңдеу және ұсыну әдістеріне бейімділік байқалады. Атақты американдық футуролог Джон Нейсбитт қазіргі жағдайды талдауға және жақын арадағы дамудың болжамына арналған өзінің жаңа кітабында: «Көрнекі мәдениет әлемді жаулап алуда!» деп мәлімдейді. [1]. Ақыр соңында, адамның миы ол өңдейтін сыртқы ақпараттың көп бөлігі көрнекі сипатта болатындай етіп жасалғанын бәрі біледі. Басқаша айтқанда, қоршаған әлемнің 90% -дан астамы біздің көзімізбен қабылданады, ал қалған сезім мүшелері тек көмекші рөл атқарады. Көптеген авторлар, мысалы, Л.С. Выготский, А.Н. Леонтьев, Н.А. Менчинская және басқалары заттар мен шындық құбылыстарын олардың маңызды қасиеттері, байланыстары мен байланыстарында жалпыланған және жанама көріністерін сипаттайтын адамның танымдық іс-әрекетін ойлау арқылы түсінді. Ойлаудың мәні әлемнің ішкі картинасындағы бейнелермен танымдық операцияларды орындау болып табылады. Дәстүрлі түрде психологияда ойлаудың екі негізгі ерекшелігі ажыратылады (1-сурет): 1 сурет. Ойлау белгілері Ойлау - дамып келе жатқан объективті әлемнің терең мәнін білуге, практикалық әрекеттерді жоспарлауға мүмкіндік береді. Бұл жанама сипатта, сенсорлық тәжірибе деректері негізінде және бұрын алынған білімдерге негізделген, практикалық қызметпен тығыз байланысты [2]. «Көрнекі ойлау» термині «адамның іс-әрекеті, оның өнімі - жаңа бейнелер туғызу, белгілі бір мағыналық жүктемені көтеретін және мағынаны көрінетін жаңа көрнекі формаларды құру. Педагогика тарапынан көрнекі ойлауды қалыптастыруға қызығушылық ақпаратты ұсынудың әртүрлі формаларының және олардың үйлесімділігінің дамуына байланысты артып келеді »[3]. Көрнекі ойлаудың негізгі қызметі, Р.Арнхейм бойынша, бейнелердің мағынасын ретке келтіру функциясы болып табылады. Нысан туралы ешқандай ақпарат бақылаушыға объект құрылымдық тұрғыдан айқын түрде берілгенге дейін жеткізілмейді. Бұл көрнекі ойлаудың мәнін құрайтын жаңа бейнені тудыратын көрінетін әлем элементтерін манипуляциялау. Ол белгілі бір танымдық функцияларды орындайды, объектіні концептуалды зерттеуді диалектикалық тұрғыдан толықтырады, синтетикалық сипатқа ие: ол сөздік ойлау негізінде пайда болады, бірақ түрлендірілген сенсорлық материалмен байланыста болғандықтан, ол вербалды сипатын жоғалтады. В.П. Зинченко, В.М. Мунипов пен В.М. Гордон айтуынша, көрнекі ойлау - бұл адамның әрекеті, оның өнімі - жаңа бейнелер туғызу, белгілі бір мағыналық жүктемені көтеретін және мағынаны көрінетін етіп жасайтын жаңа көрнекі формалар жасау. В.И.Жуковский және Д.В.Пивоваров визуалды ойлауды «абстрактілі ойлау мен тәжірибе арасындағы кезең ретінде қарастырады, ауызша дерексіз логикалық ойлау орындай алмайтын визуалды ойлаудың нақты функцияларын талдайды және оларсыз таным процесі аяқталмайды» деп жазды. [13]. Көрнекі ойлау түсінігін анықтаудағы қолданыстағы психологиялық-педагогикалық тәсілдерді теориялық талдау оның негізгі компоненттерін анықтауға мүмкіндік береді (2 сурет). Визуалды көру 3-сурет. Визуалды ойлаудың компоненттері Мектеп оқушыларының ойлау ерекшелігі қабылдаудың жас ерекшеліктеріне және шағын көру тәжірибесіне байланысты. Балалардың көрнекі ойлауы қоршаған әлем туралы жалпыланған және динамикалық идеяларды ұсына отырып, информатика сабақтарында көрінетін қоршаған шындықтың объектілері мен құбылыстарын, ізденісі мен танымдық әрекеттерін модельдеу процесі болып табылады [4]. Инфографика оқушының көрнекі ойлауын қалыптастыруға бағытталған жұмыстың жеткілікті тиімді әдісі бола алады. «Инфографика - бұл күрделі ақпаратты көрнекі түрде ұсынуға мүмкіндік беретін жалпыланған формадағы ақпарат пен білімді графикалық түрде бейнелеу. Яғни, бұл мұғалімге оқушыларға қысқаша түрде ақпаратты жеткізуге мүмкіндік беретін мәліметтер мен дизайн үйлесетін иллюстрацияның бір түрі. Бұл талаптарды инфографика орындайды, олар ақпараттың көптігі және оны түсінуге уақыттың жетіспеушілігі жағдайында көмектеседі. Дәл осы қасиет инфографиканы қазіргі заманғы оқыту әдісі емес, сонымен бірге білім беру шығармашылығының бір түріне айналдырды. Бұл көптеген ақпараттарды ұйымдасқан түрде ұсынуға мүмкіндік беретіндіктен, қазіргі заманғы мектептің ақпараттық кеңістігіне ақпараттық суреттерді енгізумен мұқият айналысуға шақырылады. [5] Информатика саласындағы мектептегі білім берудің ең маңызды мақсаты - қазіргі заманғы ақпараттық қоғам талаптарына сай жеке тұлғаның қасиеттерін тәрбиелеу және дамыту, оқушылардың ақпараттық-коммуникативтік құзыреттілікке (АКТ - құзыреттілік) ие болуы. Оқу процесінде оқушылар ақпараттық мәдениеттің күнделікті адам өміріндегі маңыздылығын түсінуге, қазіргі әлемдегі ақпараттық процестердің рөлін түсінуге, информатика туралы нақты процестерді сипаттауға және зерттеуге мүмкіндік беретін ғылым ретінде идея қалыптастыруға үйрететін құбылыстар. Информатика пәні – жеке пән сияқты білім беру нәтижелерін жүзеге асыруға бағытталған оқу бағдарламасы. Бастапқы білім берудің әрі қарайғы іргетасы ретіндегі мақсаты - мектеп оқушыларында өздігінен білім алу қабілетін қамтамасыз ететін жалпыға бірдей білім беру іс-әрекетін қалыптастыру. Оқу кезеңінде инфографиканы қолдана отырып, курстың мазмұнын көрсететін келесі құзыреттерді ажыратуға болады. Инфографиканың құзыреттілігі Бақылау нәтижесінде объектімен болатын өзгерістерді табу Бақылау нәтижелерін мақсатпен байланыстыру, яғни жүргізілген тәжірибелер нәтижелерінің арақатынасы Бақыланатын объект туралы ақпаратты компьютердің көмегімен ауызша және жазбаша түрде ұсыну Компьютерде жаттығулар жасау кезінде шығармашылық мәселелерді шешу Интерактивті компьютерлік тапсырмаларды орындау кезінде бастапқы дағдыларды игеру Интерактивті компьютерлік сөздікте, кітапхананың электрондық каталогында қажетті ақпаратты іздеу 3-сурет. Инфографиканың құзыреті Оқу материалын визуализациялау технологиясы ХХ ғасырдың 60-жылдарының соңында АҚШ-та пайда болған визуалды сауаттылықтың педагогикалық тұжырымдамасымен сәйкес келеді. Ол адам үшін визуалды қабылдаудың маңыздылығы, әлемді және ондағы орнын зерттеу процесінде, қабылдау мен түсіну процесінде бейненің жетекші рөлі, адамның санасын «көрнекі» әлемдегі іс-әрекетке дайындау қажеттілігі және ақпараттық жүктемені арттыру туралы ережеге негізделген. Қазіргі әлемнің ақпараттық қанықтылығы көрнекі түрде бастауыш сынып оқушыларына негізгі немесе қажетті ақпарат беру үшін оқу материалын ұсынар алдында арнайы дайындықты қажет етеді. Визуализация ақпараттың жинақталуы туралы айтады. Ақпаратты өңдеу мен сығудың тиімді әдісі инфографика болады. Өйткені біз ақпаратты сезім арқылы қабылдаймыз. Көру органдарының көмегімен адам ақпараттың 90% - ын, шамамен 9% - ын есту органдарының көмегімен және тек 1% - ын басқа сезім мүшелерінің көмегімен алады. Ми ақпаратты бірден өңдейді, яғни деректерді сурет түрінде оқиды, ал мәтін дәйекті, өйткені сөздегі әр әріп символ болып табылады. Мәтінді оқу үшін ми алдымен жадта сақталған әріптер мен дыбыстарды сәйкестендіріп, декодтау бойынша жұмыс істеуі керек. Инфографика әрдайым болған және біз оның көріністерін кез-келген дәуірден таба аламыз. Мәселен, мысалы, ерте заманда қарапайым адамдар бұл суреттер аң аулау кезінде көмектеседі немесе оларды зұлым күштерден қорғайды деп сеніп суреттерін қолданған. Мұндай қарапайым көрінетін инфографика болашақ ұрпақ үшін ақпаратты сақтауға көмектесті. Инфографика ХХ ғасырдың соңында, ақпараттық революция нәтижесінде танымал бола бастады. Қазіргі уақытта инфографика-бұл ең сәнді, өзекті, қарапайым және ең бастысы, адамның назарына қатты әсер ететін ақпаратты ұсыну тәсілдерінің бірі. Қазіргі адамға графикалық құралдарды пайдаланбай, ақпаратты ұсынуды елестету қиын. Алғаш рет американдық "USA TODAY" баспа басылымы әйгілі адамдар мен банкирлердің өмірін жарықтандыратын инфографика әдістерін қолдануға тырысты [6]. Инфографиканың негізгі мақсаты-ақпаратты қабылдау процесін модернизациялау, қарапайым бейнелерде қиын ақпаратты түсіндіруге көмектесу, сонымен қатар мәліметтерді қысқа және адамның қызығушылығын тудыратын хабарламаларда беру. Сонымен, инфографиканың анықтамаларын қарастыратын болсақ "Инфографика (лат.informatio-хабардарлық, түсіндіру, баяндау; және т.б.-грек. γραφικός –жазбаша, γράφω-мен жазамын – бұл күрделі ақпаратты тез және нақты көрсетуге бағытталған ақпаратты, мәліметтер мен білімді берудің графикалық тәсілі. Ақпараттық формалардың бірі ол оның дизайны. Инфографика-бұл ақпарат немесе көбінесе сандық түрде берілген кез-келген ақпаратты иллюстрациялық сүйемелдеуге негізделген идеяны беру тәсілі [3]. Инфографика-бұл графиканың бір түрі, оның ерекшелігі материалды арнайы ұйымдастырудан тұрады, атап айтқанда олар графикалық кескін мен мәтіннің үйлесімі. Барлық анықтамаларға сүйене отырып, «инфографика» сөзін екі компонентке бөлуге болады: бұл «ақпарат» және «графика». Мұндағы «ақпарат» – бұл ақпараттың қысқаша мазмұны, бұл деректерді ұсынуды білдіреді, ал «граф»- визуалды дизайн. Біздің әрқайсымызға инфографика жақында пайда болған және интернеттің дамуымен қатар таралған құбылыс сияқты көрінуі мүмкін. Шын мәнінде, адамзат өзінің бүкіл тарихында оқиғаларды айту, ақпаратпен бөлісу және үйрену үшін белгішелер, графиктер мен суреттерді қолданды. Мысал ретінде 1630 жылы Кристофер Шейнердің иллюстрациясы немесе инфографикасы келтірілген. Кейінірек ол үшін «кішкентай жиынтықтар» термині пайда болды (сурет. 4). 8сурет - Кішкентай жиынтықтар. Инфографика-бұл күрделі ақпаратты көзбен көрсетуге мүмкіндік беретін ақпарат пен білімнің жалпыланған түріндегі графикалық көрініс. Яғни, бұл мәліметтер мен дизайн біріктірілген иллюстрацияның бір түрі, бұл мұғалімге ақпаратты оқушыға қысқаша жеткізуге мүмкіндік береді. Осылайша, объектінің, процестің немесе құбылыстың бір бейнесі қосымша ақпаратсыз инфографика болмайды. Графикалық нысанды инфографика ретінде толық қарастыру үшін келесі ережелерді сақтау керек: 1) нақты тақырыпты тұжырымдау; Нақты қойылған тақырып осы тақырыптағы анықтамаларды, құбылыстарды жүйелеуді анықтауға көмектеседі. 2) қарапайым графикалық кескіндерді қолдану; Тақырыпты анықтағаннан кейін қарапайым графикалық кескіндерді, пайда болатын анықтамаларды немесе құбылыстарды таңдау керек. 3) элементтер арасындағы байланысты көрсету; Суреттердің немесе объектілердің байланысын немесе тәуелділігін орнату, байланыстар объектілердің, суреттердің немесе объектілердің өзара әрекеттесу процестері болуы мүмкін. 4) статистикалық ақпаратты көрнекі түрде ұсынуға міндетті; Сондай-ақ, инфографикада статистикалық ақпарат қолданылады, бірақ информатика сабақтарында олардың болмауына байланысты статистикалық мәліметтерді қолдану әрдайым мүмкін емес. 5)салыстыру тәсілдерін қолдану. Инфографиканы сапалы құрастыру үшін түс схемасының жұмсақ біркелкілігі туралы, элементтердің логикалық орналасуы туралы, мазмұнның шоғырлануы туралы, бір типтегі элементтердің қатынастарын ұсынудың көрнекілігі туралы (орналасу тығыздығы, жад көлемі, нұсқаулар саны), анықтамалардың нақтылығы туралы, сондай-ақ ілеспе мәтіннің ең аз саны туралы білуіміз керек [28]. Шынында да, инфографиканы құру тек мәтінмен ғана емес, шрифтпен де, кез-келген деректерді жинау ғана емес, оларды талдау және өңдеу, ең бастысы - графикалық суреттермен жұмыс жасау. Күн сайын әр түрлі ақпаратпен жұмыс істейтін салалар биржадағы индекстерден бастап, әлемдегі әскери немесе саяси оқиғаларға дейінинфографиканы белсенді қолданады. жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|