И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж Ә Д ІГЕР ЛЕР
университетінің м узейіне өткізген екен. О ны ң қы зм етш ісі
JI.
Т үй ебаева хұм ны ң
екі сы ны ғы н ған а көрсетті. Ү ш інш і сы ны ғы бізде ж оқ деді.
Б ал асағұн қаласы н д а м еш іттер көп б олған. С о н ы ң ең үлкен і қалан ы ң
ор тал ы қ м еш іті аталған. Қ ақп ақ б етін д е д е үлкен күм безді, м ұ н ар алы , ай қар а
п орталды м еш іт бей н есі келтірілген . Ү лкен м еш іттің п о р тал ы н ы ң іш ін е де сол
м еш іттің б ей несі қайта салы н ған . Ж алп ы қ ақп ақты ң б етін д е м үн дай бей не-
лер көп салы н ған ы б ай қалад ы . К іш і м еш іт су ретін е ‘Л э и ләһ ә и ллэ А л л а һ ...’
тіркесі ж азы лған . Қ ақ п ақ сы н ы ғы н ы ң ор тасы н д ағы ‘ш а н ы ш қ ы ’ бей н есі эрі ‘Л э
и л ә һ ә ...’ тір к есін е, эрі « Б ал асағұ н б ал ы қ ы » ж а з у ы н а о р т а қ о қ ы л а д ы . Ол әр іп тер
қосы н д ы сы ‘Б а л а с а ғү н ’ атауы н д ағы ‘Л а ’ ж эн е ‘б а л ы қ ’ сө зін д егі ‘л ы қ ’ буы н да-
ры н б ілд іре о қуға сә й к есте н д ір іле б ей н елен ген . ‘Л э и л ә һ ә ...’ тір к есін бей н ел е-
ген күрделі граф ем ан ы ң үстін д е ‘қ а у ға’ тэр ізд і үлкен т аң б а араб әліп б и ін д егі
Ғ эрпін ж эн е соң ғы Н әріп терін б ей н ел ей салы н ған л и гатура. Бұн ы ң тө м ен гі
ж ағы көн е түркі күлб ізік ж эн е араб әл іп б и л ер ін ің Б т аң б ал ар ы н а сәй к естен д ір е
сы зы лған . С о н д ай -а қ бұл таң б а көн е түркі күл әл іп б и ін ің ж уан С т аң б асы н а да
сәйкес бей н ел ен ген . А л ғаш ы н д а Б ал асағүн б ал ы қы деп не себ еп тен ж азы л д ы
деген сұ р акка эртүрлі б олж ам ж асал д ы . К ейін м еш іт суреті ж эн е А лл аһ бірлігі
туралы сөздер аш ы лған соң, бұл хұм Б ал асағүн қ ал асы н ы ң о р тал ы қ м еш ітін е
арн алы п ж асалған деген ой келді. Бұл ой тү й е ж ау ы р ы н ы н д ағы ‘м эр кэз
м э с д ж ід ’ тір кесі аш ы лған соң то л ы к бекіді деуге болады . С о н д а қақп ақта
м еш іт б етін дегі ‘А лл а б ірлігі, М ұ х ам м ед тің (с ал л а А лл аһ ал ай һи уа салл ам а)
е л ш іл ігі’ ж ай ы н д ағы тір к ес пен ‘Б ал асағұн қ ал асы н ы ң о р тал ы қ м е ш іт і’ д е
ген ж азу келтірілген д ей м із. Ө й ткені ‘М ухам м ад ар -расу лу А л л а һ ’ деген ж азу
окы лған ж ерде ‘м әркәз м э с д ж ід і’ деген сөзд ер д е о қы л а алады . Бүл тәрізд і
эртүрлі таң б ал ар қо сы н д ы сы ж азы лған ж азуда м әд и н есі деп те о қ у ға болады .
Т өм ен д е қақп ақтағы б ей н ел ер мен ж азуды ң сур етін , қол кө ш ір м есін , тран с-
кри п ци ясы н ж эн е аударм асы н келтірейік.
1. Руна ж азулы м этін -
Достарыңызбен бөлісу: 
