И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж Ә Д ІГЕР ЛЕР

ЕЖ ЕЛГІ Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
3
н
н н г
5 
?
ө, 
Ү. ҮУ
15
)
1
С
2
4
0
, J
Б'
16
һ
т 2
5
X
)(
ӨБ4, ҮБ4, 
ҮУБ
4
17
i t
Ү , А
ч
6
R
м
Г
18
У
Т
14
7
X
X
д 2
19
к
І ^ ,¥ ,Ү ,Ү
ш
8
ь
* , 4 i.i t1,*
3
20
ш
в
Йер -таңбасөзі. 
Сақтардың ата- 
мекені, қазіргі 
Есік кала- 
сының орны
9
у
ӨЧ
4
,ҮЧ4,
ҮУЧ
4
21
X
САШ ТОК (БАС TOfUCTUrV)
Айқыш-Баш түч 
таңбасөзі жэне 
қазіргі картада- 
ғы 
таңбасөзге 
негіз болған екі 
Алатаудың 
ай- 
қышы
10
н
М
ӨК4, ҮК4, 
ҮУК
4
22
\ 
LrvSsBl
Өзен
(тармақтары)
таңбасөзі
11
л
23
)Істықкөл белгісі
Күміс кесе 
суретграфия- 
сындағы «көл» 
таңбасөзі
12
л
24
Ъс
ь а
_
а к л
11
j
к е л і KitCKiHi
К*АА*« 
\ 
\ 
жилгагы 
\ 
Қврлгаіи түбегі 
С ары есік түЛ»г*
ілқаш көлі белг СІ
Күміс кесе 
суретграфия- 
сындағы «көл» 
таңбасөзі

И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж ӘД ІГЕР ЛЕР
ЕСІК ЖДЗУЫ -ІІІ - ШУ ҚДҒДННЫҢ МЭҢГІ Б ІТ ІГІ
Чуң - Ш у каған кім болған, ол туралы қандай тари хи д еректер бар деген 
сұрауға ең әуелі проф ессор Н. К елім бетовтің еңбегінен м элім ет табам ы з. Ол 
еңбегінде Н. К елім бетов түрік ғалы м ы Н.С. Б ан арлы ны ң «Т үрік әдеби етін ің
тари хы » атты зерттеу еңбегінде келтірілген «Ш у баты р» атты дастан туралы , 
оны ң Қ ы тайды ң көне ж азбалары н д а сақталған ы ж эн е онда тек дастан н ы ң ж ал- 
пы сю ж еттік желісі мен жеке үзінділері ғана сакталған ы н айтады .
Н. 
К елімбетов «Ш у баты р» д астаны н дағы таб и ғат көріністері туралы
ж ы рлаған өлең ш ум ағы н да келтіреді. Ш у баты рды ң жауы «табғаш » аталаты ны
айты лы п, соңғы жолы нда:
К өктен тілеп күш -қуат, 
Т ізе бүкпей тік тұрды
Тэңірі бізді қолдады , 
Көк бөрін ің ұлдары
М әселен, д астан д а Ш у баты р сақтар еліне қалы ң колды бастап Ескендір 
(А лександр М акедонский) келе ж атканы н хауы здағы суға қарап оты ры п күні 
бұрын біледі.
Т үрік ғалы м дары эртүрлі деректен алы п «Ш у баты р» дастаны н кұ-расты рған 
тэрізді. О нда өлеңм ен ж азы лған, Ш у баты р сөз етілген, ш ум ак та бар:
А ш уланды Көк Т эңірі, 
Ж алтак-ж ал тақ карайды .
Бетін бұлтпен бүркеді. 
Ж олбары с пен ары стан
Қ аһарлы даусы гүрілдеп, 
С үңгіді қалы ң камы сты .
Ж арқ-ж ұрқ етіп от ш аш ты . 
Ш ай каска ш ы кты Ш у баты р,
К өлде ж үзген каз-үйрек 
Берм еу үш ін намы сты .
П ана таппай ш уласты. 
Л ек-лек ж асақ тоғы сты ,
Бөкен, аркар, киіктер, 
А спан мен ж ер қағы сты
.1
Аудармасы:
Ыз елінің ері Ш ың: «Ел, есіт, еске сақта! - деді, - Бас түй істіру игі, (сонда) 
Ж ер-С у өзен-көлді сел етер, іш ер суды төгер.»
2006- ж ы лғы түзетп е окы лы м ны ң халы кар алы к эліпбидегі.
Транскрипциясы:
YZ e L ’T eR 2T CyD : « e L 1, eS 2! - Т
2
ІТ
2
Т, - B 'aS T
2
U C
4
eD
2
Gu, JER - S
2
U U B
4
ES
2 
S
2
eL ' ET2, IC T
2
O K 4.»

жүктеу/скачать 24,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: